Atzeraldi Handia: berrikuspenen arteko aldeak

|data=2010-01-27}}.</ref> Krisialdia eragingo zuen lehenengo gertakari nagusia [[2007]] urtean [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] izandako [[subprime maileguenhipoteken krisia]] izan zen, ondoren mundu osora zabaldu zena. Bereziki herrialde garatuetan izandako [[higiezinen burbuila]]ren leherketa dela eta, 2008 urtean krisia finantza sektore osora zabaldu zen. Berehala, [[kreditu]]rako bidea itxita, [[finantza krisi]]ak [[ekonomia erreal]]a jo eta atzerakada nabarmena izan zen mundu osoan. Atzerakadak enpresen gelditze eta itxierak ekarri eta milioika langile lanik gabe utzi zituen, gizarte sektore askotan [[pobrezia]] areagotuz eta beste ondorio sozioekonomiko larriekin. Krisiak administrazio publikoak kinka larrian jarri zituen, kontsumo eta jarduera ekonomikoaren jaitsierak zerga-sarrerak murriztu egin zituelako, krisiak langabeziara eta pobreziara bultzaturiko pertsona eta familien aldeko gastu sozialerako beharrak igotzen ziren bitartean. Gobernuen [[defizit]] horiek [[zor publiko]]aren jaulkipen masiboekin estali ziren. [[2009]] eta [[2010]] urteetan zehar, atzerakada moteldu eta hazkunde-tasa positiboak, apalak betiere, itzuli arren, Europa eta Estatu Batuetako zor publikoaren krisiak, gastu eta inbertsio publikoen murrizketak ekarri, hazkundea deuseztatu eta atzerakada ekonomiko berri baten atarian jarri zituen herrialde garatuak. Krisialdiaren izaera sakonari buruz, [[kapitalismo]]ak jasaten dituen aldikako krisia baino krisi estrukturala edo sistemikoa dela aipatu da ekonomialari zenbaiten aldetik<ref>{{es}} {{Erreferentzia

[[Fitxategi:Euribor 2006 5a.png|thumb|250px|right|Etxebizitzak erosteko maileguenhipoteken [[interes]]-tasa kalkulatzeko [[euribor]]ra minimo historikoetan kokatu zen 2001etik 2006ra.]]

Horrela, bankuek etxebizitza erosteko maileguak[[hipoteka]]k erruz eman zituzten, kasu askotan behar bezalako bermerik gabe, bereziki Estatu Batuetan. Zalantzazko mailegu horiek saldu eta erosi egin ziren banku eta finantza-eragile batetik bestera, ''subprime'' izenarekin, askotan aurrezleen [[pentsio-fondo]]etara ere helduz eta nazioartera zabalduz. [[2007]] urtean, ordea, etxebizitzen prezioak gora jo eta beheraka hasi ziren, prezioa gehiago jaitsi baino lehen saltzeko irrikak etxebizitza kopuru itzela merkaturatu eta burbuilaren leherketa ekarri zuen. Etxebizitzaren balioa maileguarenhipotekaren baliotik behera geratu zen kasu askotan, maileguareneta itzulketazordun ezaaskok hipoteka ordaintzeari uztea ekarri zuen ekarrizhorrek. Ondorioz, bereziki [[Estatu Batu]]etan, ''subprime'' [[aktibo]]en balioen gainbehera izan zen. Banku askok galera handiak izan zituzten eta horietako batzuk porrot egin zuten, horien artean [[Lehmann Brothers]] Estatu Batuetako laugarren inbertsio-bankuak. Beldurra nagusitu zen finantza merkatuetan eta enpresa eta familiei krediturako bidea moztu egin zen. Horrela, higiezinen burbuilaren leherketa eta ondoriozko finantza krisia krisi ekonomiko globala bilakatu ziren<ref>{{en}} [http://www.mint.com/blog/trends/a-visual-guide-to-the-financial-crisis/ A Visual Guide to the Financial Crisis], ''www.mint.com'', 2008-11-13.</ref>. Gerora, finantza merkatuetarako arautegi zorrotzik ez izatea ere aipatu zen [[subprime maileguenhipoteken krisia]]ren arrazoi moduanarrazoitzat.

[[2007]]. urtearen amaierarako, agerian zeuden [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] subprime maileguekhipotekek bertako bankuetan eragindako kalteak eta bankuak izan ziren burtsaren jaitsiera izugarria abiarazi zutenak.

{{sakontzeko|Subprime maileguenhipoteken krisialdiakrisia}}

Estatu Batuak jo izan dira krisialdi ekonomikoa piztu zuen herrialde nagusitzat, bereziki [[subprime maileguenhipoteken krisialdiakrisia]] finantza krisia dela eta, [[2007]]ko abuztutik aurrera hedatzen hasi zena, nahiz eta krisialdiaren leherketaren arrazoiak aurreko urteetan errotu ziren.

|urtea=2011}}.</ref>. Higiezinen burbuila elikatzeko, mailegu[[hipoteka]] kopurua ugaldu egin zen, eta bertako bankuek nazioarteko merkatuetara jo behar izan zuten finantzazio bila, zor itzela metatuz.

[[2008]]ko [[irail]]ean [[Bradford & Bingley]]ren 20.000 milioi librako aurrezkien adarra [[Espainia]]ko [[Banco Santander]]rek erosi zuen eta bankuaren gainontzeko negozioak banku berdinari saldu zizkioten. Bitartean bankuaren maileguhipoteka ordaingabeakordaindugabeak nazionalizatu egin ziren. [[2008]]ko azaroan, langabezia 1,8 milioira igo zen, eta urte amaierarako bi milioira igo zen. [[Britainia Handia|Britainia Handiko]] hainbat dendarik, merkealdiak [[abendu]]ra aurreratzea erabaki zuten, [[udazken]]eko salmenta eskasen ondorioz. [[2008]]ko abenduaren 1etik aurrera, gobernu britainiarrak [[BEZ]] zerga %17,5etik %15era jaitsi zuen hamahiru hilabetez, herritarren gabon aurreko kontsumoa suspertzeko asmoarekin.