Donemiliagako glosak: berrikuspenen arteko aldeak

'''Donemiliagako glosak''' {{lang|la|''Aemilianensis 60''}} [[latin]]ezko [[kodex]]aren bazterretan [[X. mende]]aren bukaeran edo [[XI. mende]]aren hasieran [[latin]]ez, [[ErromantzeAntzinako hizkuntzakgaztelania|erromantzez]] eta [[Euskararen historia|euskaraz]] eskuz idatzitako oharpen txikiak dira. Kopiatzailearen helburua [[latin]]ezko testuaren zenbait pasarte azaltzea zen<ref>{{erreferentzia|izena1= C. |abizena1= García Turza eta|izena2= M.A. |abizena2= Muro, ''"|izenburua= Introducción a las Glosas Emilianenses"'', [[|lekua=Logroño]]:|argitaletxea= Errioxako gobernua, [[|urtea=1992]]}}</ref>. [[Filologia]]n [[glosa]] honen garrantzia ez zen [[XX. mende]]ra arte kontuan hartua, mila inguruko glosetatik ehun edo orduko [[ErromantzeAntzinako hizkuntzakgaztelania|orduko erromantzez]] eta bi [[euskara]]z daudelako eta hizkuntza bien lehendabiziko idatzizko lekukoa direlako<ref>{{erreferentzia|abizena= Nieto, |izena= Juan Ángel. ''"|izenburua= Glosas Emilianenses. Cuna de la Lengua Castellana"''. |argitaletxea= Edilesa, [[|urtea= 2007]]. ISBN|isbn= 978-84-8012-585-7}}</ref>.

''Aemilianensis 60'' kodexaren mila inguruko glosetatik ehun edo orduko [[ErromantzeAntzinako hizkuntzakgaztelania|orduko erromantzez]] eta bi [[euskara]]z daude. [[Latin]]ez idatzitakoak [[latin arrunt]]ez daude, hau da, testuarena baino ulertzeko errazagoa zen batez. Batzuetan azaletik baino ez bide da [[latin]]a, alegia, itxuraz latinez idatzitakoa izan arren baliteke erromantzez ahoskatzea<ref>{{erreferentzia|izena= J. Javier |abizena= Mangado Martinez: ''|izenburua= El nacimiento del castellano''}}</ref>.

Interpretazioa ez da ziurra.<ref>{{erreferentzia|izena1= [[Koldo |abizena1= Mitxelena]], ''|egile1-lotura=Koldo Mitxelena| izenburua= Textos Arcaicos Vascos'', |alea= 2.2.5}}</ref> Alde batetik, ez dago argi zehazki latinezko zein tarteri dagozkion. Printzipioz hauek bide dira kidetasunak:

Bigarren glosari dagokionez, hasiera batean latinezko ''ne... nos... precipitemur'' eta haren erromantzezko glosa ''nos non kaigamus''ekin lotu bazen ere<ref name = "menendez">[[{{erreferentzia|izena1= Ramón |abizena1= Menéndez Pidal]], ''"|egile1-lotura=Ramón Menéndez Pidal |izenburua= Orígenes del español"'' (|edizioa= 3. ed.),|lekua= [[Madril]] |urtea=1950 |orrialdea= 3-9 |url=http://www.lacasadejara.org/nuestro_idioma/glosas0.html}}</ref>, euskal filologoen iritzian egiantzekoagoa da goian aipatutakoa izatea.

Glosagilearen jatorriari buruz, Menéndez Pidalek suposatu zuen nafarra behar zuela izan, eta ez errioxarra, ''dugu'' erabili zuenez gero, [[Mendebaldeko euskalkia|Mendebaldeko]] ''dogu''-ren ordez. Alabaina, Mitxelenak gogoratu bezala, ''dut'' erako formak [[Arabako euskara]]n ere lekukotzen direnez ([[Nicolao Landuchio|Landucci]]ren hiztegian, adibidez), baliteke testua Errioxakoa bertakoa izatea. Ezaguna denez, euskarak gutxienez XIII. mendera arte iraun zuen Errioxako zenbait alderditan, [[Ojacastro]]n adibidez, eta ugari dira [[toponimia]]n [[euskara]]zko terminoak, garai batean [[Errioxa Garaia]] euskara-erromantze mugan zegoen seinale<ref>[{{erreferentzia|url= http://hispanismo.cervantes.es/documentos/echenique.pdf |izena= Maria Teresa |abizena= Etxenike: ''|izenburua= La lengua vasca y el estudio de su historia'']}}</ref>.

[[Ramón Menéndez Pidal|Menéndez Pidal]]<ref name = "menendez"/> (1950), [[Rafael Lapesa|Lapesa]]<ref>[[Rafael Lapesa]], ''"Historia de la lengua española"'', [[Madril]]: Gredos, [[1981]]</ref> (1981), [[Emilio Alarcos|Alarcos]] (1982) edo [[Manuel Alvar|Alvarren]] (1976, 1989) ustetan nolabaiteko ''[[koiné]] linguistikoa'' izan zen<ref>{{erreferentzia|izena= Rafael |abizena= Cano, ''|izenburua= Historia de la lengua española', [[|lekua= Bartzelona]]: |argitaletxea= Ariel, ,|urtea= [[2005]], 304.|orrialdea= orr.304}}</ref>. Hau logikoa da, orduko [[Donemiliaga Kukula]] birpopulatutako eskualdea izanik, leku askotatik etorritako biztanleak zituelako.

Bestetik [[germanismo]]ak ere bazituen<ref>{{erreferentzia|izena= César |abizena= Hernández, ''"|izenburua= Estudio lingüístico y notas a la edición de las Glosas Emilianenses y Silenses"'', [[|lekua= Burgos]], |argitaletxea= Burgosko udala, [[|urtea=1993]]}}</ref>, adibidez 20 eta 21. glosak: