|
''[[Triticum zhukovskyi|T. zhukovskyi]]''<br />}}
[[Fitxategi:WheatFlower1.jpg|thumb|200px|left|Garia]]
'''Garia''' (''Triticum'' spp.)<ref name=Belderok>Belderok, Bob & Hans Mesdag & Dingena A. Donner. (2000) ''Bread-Making Quality of Wheat''. Springer. p.3. ISBN 0-7923-6383-3.</ref> [[Mediterraneolandare loredun]] ekialdean[[graminea]] [[belarkara]] da. [[Ekilade Hurbil]]ean etxekotu zen [[belar]] hori, etaduela egunmilaka urte, eta mundu osoan lantzenhazten da egun. Gari askoGehien ekoizten diren [[zereal]]etako bat da, munduan:[[arto]]arekin gehieneta ekoizten[[arroz]]arekin direnbatera, eta haren [[zerealkariopsi|aleak]]etan bigarrenagizakiarentzat funtsezko elikagaietako dira, bereziki [[ogi]aren osagai nagusi moduan, baina baita [[galleta]]k, [[pastel]]ak, [[pasta]], [[fideo]]ak, [[kuskus]]a eta antzekoak egiteko ere. Horretaz gainera, garia [[hartzidura|hartzituta]], [[garagardo]]a, [[alkohol]]a, [[vodka]] edariak, besteak beste, eta [[bioerregai]]ak ere egin daitezke. Garia [[azienda|aziendentzako]] janari gisa ere landatzen da, eta gari-landarearen [[artolasto]]arena abereak bazkatzeko nahiz eraikinen teilatuak egiteko erabil atzetikdaiteke.
== Gari nutrizioan ==
Gari-[[kariopsi|aleak]] oinarrizko janaria dira toki askotan. Gari-irina mota guztietako [[ogi]]ak eta [[opil]]ak egiteko erabiltzen da, bai eta [[galleta]]k, [[pastel]]ak, [[pasta]], [[fideo]]ak, [[kuskus]]a eta horrelako janariak egiteko ere. Horretaz gainera, [[hartzidura|hartzituta]], [[garagardo]]a, [[alkohol]]a, [[vodka]] eta [[bioerregai]]ak egin daitezke. Garia [[azienda|aziendentzako]] janari gisa ere landatzen da, eta [[lasto]]a abereak bazkatzeko edo eraikinen teilatuak egiteko erabiltzen dute.
Gariak [[proteina]] kantitatekopuru nabarmenaz hornitzenhandia du munduko dieta, baina daukanbaina haren proteinetakoproteina batek, [[gluten]]ak alegia, erantzun immunologiko desegokia eragiten du pertsona zenbaitengan. Gaixotasun horri [[zeliakia]] deritzo.
Jatorriz [[Ekialde Hurbil]]etik [[Etiopia]]raino hedatzen dena, baina gaur egun mundu osoan ereiten dena. Bere espezierik ezagunena [[gari]]a da. 2010ean mundu osoan zehar 651 milioi [[tona]] eskuratu ziren, [[arto]]a eta [[arroza]]ren ostean 3. zerealik ekoiztuena. 2009an [[arroza]]ren gainetik egon zen.
Loreduna da beraz ugalketa hazien bidez egiten du. Angiospermoa, obuluak obulutegian ditu.
== Erreferentziak ==
|
