Annualgo gudua: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{[Cc]ommons[ck]at\|(.*)\}\} +{{commonskat}})
Data jartzeko modua; -(e)larik; hau / hori / hura.
16. lerroa:
| galera2 =13.363 hildako edo zauritu<ref name=a>{{erreferentzia|abizena1=Long|izena1=David E.|izena2=Bernard |abizena2=Reich|urtea=2002|izenburua=The Government and Politics of the Middle East and North Africa|orrialdea=393}}</ref>
}}
'''Annualgo gudua''' (espainiar historiografian '''Annualgo hondamendia''' izenaz ezaguna, [[gaztelania]]z ''"Desastre de Annual"'') espainiar armadak [[Abd el-Krim]]ek zuzendutako [[rif]]tarren aurka [[Annual]] marokoar hiritik gertu [[1921]]eko [[uztailak 22|uztailaren 22]]an jasan zuen porrot militar bat izan zen, [[Rifeko Gerra]]n [[Espainia]]ren politika kolonialaren birdefinizioa ekarri zuena.
 
Porrot honekPorrotak eragin zuen krisi ekonomikoa [[Alfontso XIII.a Espainiakoa]] erregearen [[Borboien berrezarkuntza (Espainia, 1874-1931)|monarkia liberalaren]] oinarriak ahuldu zituztenenzituzten arteanarrazoi garrantzitsuenetakonagusietako bat izan zen<ref>{{erreferentzia|orrialdea=102|izenburua=Rebels in the Rif - Abd El Krim and the Rif Rebellion |izena= David S. |abizena= Woolman |argitaletxea= Stanford University Press |urtea=1968}}</ref>. HonelaHorrela, Annualek sortutako arazoak [[Miguel Primo de Rivera]]ren estatu kolpe eta [[Primo de Riveraren diktadura|diktaduraren]] zuzeneko jatorria izan ziren.
 
== Aurrekariak ==
[[1920]]ko [[otsailak 12|otsailaren 12]]an, [[Manuel Fernández Silvestre]] jeneralak [[Melilla]]ko Komandante Orokor kargua hartu zuen. [[Alhucemas]]eko badiara iristeko ideiarekin, izaera gerlariena zuten riftar tribuen operazio gunea zena, [[1921]]eko urtarrilean aurrerakada hasi zen geratzen zen erresistentzia urriarekin amaitzeko. Enpresa hau oso arriskutsua zen, espainiar soldaduak, gehienbat—gehienbat derrigorrezko soldadutzatik zetozenakzetozen—, oso gutxi entrenatuakentrenatuta baitzeuden, gaizki ordaindu eta elikatuakelikatuta, okerrago armatuakarmatuta ([[fusil]] eta artilleria astun eta zaharrekin) eta are oinetako okerragoak jantzita (abarkak eta [[alpargata]]k),: berehala jotzen zuten behea eta erabateko beldurra zieten riftarrei. Era berean, ustelkeria kasu nabarmenak zeuden, bai intendentzia eta ofizialitate arloan, baita soldaduen artean ere, batzuek euren fusil eta munizioa riftarrei saltzen zietenakzizkietenlako.
 
Alabaina, [[1920]]ko [[maiatza]] eta [[1921]]eko ekaina bitartean, Silvestrek aurrerapen ikusgarria egin zuen, azkarra eta hildakorik gabea: 130 kilometro aurrera egin zituen Rifen 24 operaziotan, 46 posizio berri ezarriz bere armadan, ia hildakorik jasan gabe; [[Tafersit]] okupatu zuen, frontea [[Amekran ibaia|Amekran ibairaino]] aurreratu zuen eta [[Beni Ulixek]], [[Beni Said]] eta [[Temsaman]]eko kabilen mendekotasuna lortu zuen,. hauenhaien buruzagiekin akordioetara iritsiziritsi zen, dirua eskainiz euren adiskidetasunaren truke dirua eskainiz. Espainian mundujende guztiak pentsatzen zuen azkenean [[Al-Hoceima]]ko badiara iritsiko zela eta Marokoko sarraskia amaituko zela.
 
BainaNolanahi ere, ilusio hori laster zapuztu zen hildako mordo batekin. Silvestrek riftar tribuak ez desarmatzearendesarmatu izana akatsa izan zuenzen, hauenhaien leialtasuna erosi zuelarik, eta, hain zuzen ere, honegatikhorregatik, zuhurtziak eskatzen zuena baino urrunago hedatu zituen bere horniguneak. Melillako Komandantziako tropak 144 postu eta gotorleku txiki edo ''[[blokao]]tan'' banatu ziren, okupatutako guneko 130 kilometro horietan zehar,: horietako batzuk soilik betebehar administratiboetara baino mugatzen ez zirelarikziren mugatzen. ''Blokaoak'' beti toki altuak probestuz ezartzen ziren, baina toki hauetatikhaietatik lurralde zati handiak zain zitezkeen arren, ohinormalean ez zen bertan urik egoten: hori zela eta, ur bila maiz mando taldeekin joatera behartzen zuenazuen, batzuetan egunero. Kokagune hauenhorien arteko distantzia aldagarria zen, 20 eta 40 kilometro artekoa, lurzoruaren arabera, eta indarrak hain sakabanatutakosakabanatuta indarrekinegonik, ezezin zen posiblezitzaien etsaiaren eraso batierasoei modu eraginkorrean aurre egiteaegin. Soldaduen baldintzakegoerak, jada berez nahiko kaxkarrak zirenak, are okerragoak ziren blokaoetan. Hornidura oso urria zen, egunez bero handia egiten zuen, eta gauez hotz izozgarria. Saguak eta zorriak ohikoak ziren gotorleku eta kanpamenduetan.
 
HonelaKontuak kontuakhorrela, [[1921]]eko maiatzean, espainiar armadaren zati nagusia [[Annual]] hirian ezarritako kanpamendu basean zegoen. Handik Silvestrek Al-Hoceimarako azken aurrerakada egitea espero zuen. MelillaMelillaren eta kanpamendu honen artean eurenhorren artean 30 kilometroko distantzia zegoendistantzian hiru gotorleku zeuden, eta honenhorren inguruan, beste bi gotorleku txikik eratutako eraztun bat, horietako bakoitza 100 eta 200 soldadu bitarteko goarnizio batekin. Kostaldean, Sidi Dris, Amekran ibaiaren itsasoratzetik gertu zegoena, eta [[Afrau]]ko bi posizioak okupatu ziren, azken hauazkena atzeguardiarago.
 
PuntuOrdu honetarainoarte, apenazia joez zen tirorentirorik bategin, tribu etsaiekin distantzia gordetzen zen arren, eta gertatzen ziren eraso txikietan apenas egon zen hildakorik.
 
== Atarikoa ==
=== AbarranenAbarran-en okupazioa ===
Maiatza amaieran, [[Tensaman]]eko kabilen delegazio batek Silvestre Amerkan ibaia zeharkatzeko eta [[Abarran mendia]]n posizio bat ezar zezan konbentzitu zuen, bere nagusia eta Marokon Espainiako Goi Komisarioa zenKomisario [[Dámaso Berenguer]]ren aginduen aurka joanez. 1.500 soldaduko talde bat, Villar komandantearen agindupean, aipaturiko posiziora [[1921]]eko [[ekainak 1|ekainaren 1]]eko goizaldean posizio hartara iritsi zen, eta bertan base gotortu bat ezarrizezarri. Posizioaren ardura izan zuena [[Juan Salafranca Barrio]]<nowiki/>k posizioaren ardura izan zen,zuena; honenharen armada honako hauekin osatuaosatuta zegoelarikzegoen: Tensamaneko ''aguada'' laguna, 200 polizia indigena eta 50 soldadu espainiar. Eta Villar Annualera itzuli zen. Riftarren erasoa arratsaldeko 18:00etan hasi zutenean, Tensamaneko ''aguada'' batu egin zitzaien, baita riftar polizietako asko ere. Espainiarrek 141 baja jasan zituzten, ofizial guztiak barne, [[Diego Flomesta Moya]] artilleria tenientea izan ezik, riftarrek bizirik utzi zutena kanoiak konpondu zitzan eta erabiltzen erakutsi ziezaien,; honibaina horri uko eginezegin zion, baita bere zauriak sendatzera eta jateari ere, eta horren ondorioz, gatibu gosez hil zelarikzen [[ekainak 30|ekainaren 30]]ean.
 
=== Sidi Drisen defentsa ===
Arrakastak emandako konfidantzarekin, Abd el-Krimek, orduan, bere tropak kostaldeko [[Sidi Dris]] posiziora zuzendu zituen,; norahara hurrengo eguneko gauerdian iritsi zen, [[ekainak 2|ekainaren 2]]an. Sidi Dris 24 orduz erasoa izan zen, [[Julio Benítez Benítez]] komandanteak eginiko defentsarekindefentsak kanporatuakuxatu izanzituen zirenak,arte: espainiar tropetan 10hamar zauritu gertatu zirelarikziren (komandantea bera barne), eta riftarren aldetik 100egun hildako gertatuizan ziren bitartean.
 
=== Abd el-Krimek aldekoak lortzenlortu dituzituen ===
Sidi Driseko porrota gora-beheragorabehera, Abarran hartzeak riftarrei espainiarrak garaiezinak ez zirela frogatu zien. Abd el-Krimek ez zuen zalantzarik egin hartutako materiala eta kanoiak erakustean, riftarrak, elkartuta Silvestre garaitu eta harrapakin handi bat lortuko zutela konbentzituz, eta, honela, egun gutxitan, bere ''aguada''ko soldaduak 3.000tik 11.000ra pasa ziren<ref>Juan Pando, Historia Secreta del Annual (Madrid: Ediciones Temas de Hoy, 1999), 335-36.</ref>.
 
Silvestrek, ekintza isolatuak zirela pentsatuzzirelakoan, ez zuen inongo neurri berezirik hartu. Erantzun bezalagisan, [[Igueriben]] okupatu zuen 1921eko [[ekainak 7|ekainaren 7]]an, honelahorrela [[Izumma]] eta [[Yebbel Uddia]] artean posizio aurreratu bat mantenduzmantentzeko, Annualgo kanpamendua hegoaldetik defendatzeko asmoz. Ondoren, Melillarantz abiatu zen, bere nagusia zennagusi Berenguer Goi Komisarioarekin hitz egitera, eta errefortzuak, munizioa, biztanleentzako janaria biztanleriarentzat eta riftarrak erosteko dirua eskatzera, azken erasoa hasi aurretik<ref>J.Roger-Mathieu, Memoires d'Abd-el-Krim (Paris, 1927)</ref>.
 
== Erreferentziak ==