Probabilitate-banaketa: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Standard deviation diagram.svg|right|thumb|350px|[[Banakuntza normal]] izeneko '''probabilitate banakuntzabanaketa jarraitua''', tarte ezberdinetako [[probabilitate]]ekin batera.]]

[[Probabilitate teoria]]n eta [[estatistika]]n, '''probabilitate banakuntzabanaketa''' batek [[zorizko aldagai]] batek har ditzakeen balioak, balio hauei dagokien probabilitateekin batera, ezartzen ditu. Probabilitate banakuntzabanaketa diskretuak eta jarraiak izan daitezke. '''Diskretua''' edo '''jarraitua''' den, probabilitate banakuntzabanaketa era ezberdinetan definitzen da.

== Probabilitate banakuntzabanaketa diskretuak ==

Probabilitate banakuntzabanaketa diskretuetan, zorizko aldagaiak balio kopuru jakinak, finitua edo ez, edo hartzen du. Adibidez, seiko bat jaurtitakoan suertatutako puntu kopurua (1,2,3,4,5,6), puntu kopuru bakoitzeko probabilitateekin batera, probabilitate banakuntzabanaketa diskretua da. 6 zenbakia atera arte beharrezko jaurtiketa kopuruaren probabilitate banakuntzabanaketa ere diskretua da, baina hartzen duen balio kopurua infinitua da (1,2,3,...).

Probabilitate banakuntzabanaketa diskretuak [[probabilitate funtzio]]aren edo [[banaketa funtzio]]aren bitartez definitzen dira.

[[Fitxategi:Discrete probability distrib.svg|right|thumb|Probabilitate banakuntzabanaketa diskretu bateko probabilitate funtzioaren irudizko adierazpidea: balio posibleak (1,3,7) dagozkien probabilitateekin batera agertzen dira.]]

[[Fitxategi:Discrete probability distribution.svg|right|thumb|250px|Probabilitate banakuntzabanaketa diskretu bateko banaketa funtzioa: 0 baliotik abiatu eta 1 balioan bukatzen dela ohartu behar da.]]

== Probabilitate banakuntzabanaketa jarraituak ==

Probabilitate banakuntzabanaketa jarraituetan zorizko aldagaiak [[tarte]] bateko balio guztiak hartzen ditu. Adibidez, osagai baten iraupenak <math>[0,\infty)\,</math> bitarteko balio guztiak har ditzake teorian. Probabilitate banakuntzabanaketa jarraituak [[trinkotasun funtzio]]aren bitartez edo [[banaketa funtzio]]aren bitartez definitzen dira.

Trinkotasun funtzioek ez dute zorizko aldagaiaren ''x'' balio bat ordezkatuz ''x'' balio hori gertatzeko probabilitatea. Izan ere, ''x'' balio jakin eta zehatz bat gertatzeko probabilitatea 0 baita, tarte batean infinitu puntu daudelako. Horrela, probabilitate banakuntzabanaketa jarraituetan tarteetako probabilitateak bakarrik kalkulatzen dira. Trinkotasun funtzioaren bilakaera [[probabilitate]]a zorizko aldagaiaren izate eremuan nola banatzen den azaltzen du.

Banaketa funtzioek, berriz, balio jakin batetik beherako probabilitatea adierazten dute (balio jakin hori barne zein kanpo, aipatu bezala balio bateko probabilitatea 0 baita, probabilitate banakuntzabanaketa jarraituetan). Adibidez, aurreko trinkotasun funtzioari dagokion banaketa funtzioa hau da:

{{wikiliburuak|Probabilitate-ebazkizunak_enpresen_administrazio_eta_zuzendaritzako_ikasleentzat/Zorizko_aldagai_diskretuak|Probabilitate-banakuntzabanaketa diskretuak}}

{{wikiliburuak|Probabilitate-ebazkizunak_enpresen_administrazio_eta_zuzendaritzako_ikasleentzat/Zorizko_aldagai_jarraituak|Probabilitate-banakuntzabanaketa jarraituak}}