Geometria: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
14. lerroa:
[[Euklides]]en ''[[Euklidesen Elementuak|Geometriako Elementuak]]'' ([[K. a. 300]]) geometriaren sortze-testuetatik garrantzitsuenetariko bat da. Liburu horretan geometria [[axioma]] ideal batzuen barnean kokatzen zen eta horregatik ezagutzen da [[Geometria euklidear]] moduan. Tratatu hau ez da, hala ere, [[Antzinako Grezia]]ko matematikariek geometriaren inguruan zekiten guztiaren bilduma, baizik eta sarrera bat, besterik ez.<ref>Boyer, Carl Benjamin. 1991. ''Euclid of Alexandria''.</ref> Euklidesek berak beste zortzi liburu sakonago idatzi zituen. Gainera, beste iturri batzuek diotenaren arabera, berea ez zen izan geometriaren alorreko lehenengo oinarrizko liburua.
 
[[Erdi Aroa]]n [[Matematika islamikoak|matematikari musulmanek]] geometriaren garapena ekarri zuten, batez ere [[geometria aljebraiko]]a eta [[aljebra geometriko]]a. [[Al-Mahani]]k ([[853]]. urtean jaio) lehenengo aldiz proposatu zituen irtenbide geometrikoak arazo aljebraikoentzat. [[Thabit ibn Qurra]]k ([[836]]-[[901]]) [[aritmetika]]ko operazioak ebatzi zituen kantitate geometrikoen [[ratio]]etara eta lehenengo lanak egin zituen [[geometria analitikoanalitikoa]]ren esparruan. [[Omar Khayyam]]ek ([[1048]]-[[1131]]) irtenbide geometrikoa aurkitu zien [[ekuazio kubiko]]ei eta [[paraleloen postulatu]]aren gainean eginiko lanak ekarpen handia egin zion geroagoko [[geometria ez-euklidear]]rari.
 
[[XVII. mendea]]n geometriaren esparruan bi garapen handi egon ziren. Lehenengoa, eta garrantzitsuena, geometria analitikoaren sorrera izan zen, hau da [[ekuazio]] eta [[koordenatu sistema]] batekin ebatzi zitekeen geometria. [[Rene Descartes]] ([[1596]]-[[1650]]) eta [[Pierre de Fermat]] ([[1601]]-[[1665]]) izan ziren alor hauen garatzaileak eta honekin batera [[fisika]]n erabiltzen den [[kalkulu]]aren garapena etorri zen. Bigarren garapen handiena [[Girard Desargues]]ek ([[1591]]-[[1661]]) eginiko [[geometria proiektibo]]aren azterketa izan zen. Geometria mota honek ez du neurketa erabiltzen, puntuen arteko lerrokatzea nolakoa den aztertzen du.