Antzinaroa: berrikuspenen arteko aldeak

[[Antzinako Grezia]]n eta [[Antzinako Erroma|Erroman]] Europako lehendabiziko zibilizazio letradunak izan ziren. Garai horietan, gaur egunegungo EuropakoEuroparen sustraiak sortu ziren: Greziakoak dira ezagutzen ditugun [[filosofia]], [[arte]]a eta [[historia]] bera ere; erromatarrak, berriz, [[zuzenbide]]a, [[alfabeto]]a eta hizkuntza andana ([[hizkuntza erromantze]]ak hain zuzen ere), besteak beste. GaineraHalaber, garai horietan [[kristautasuna]] hasi zen hedatzen. Prozesu motela eta luzea izan arren, urte askotan Europako ikurretako bat erlijio hori (edo erlijio horren mota bat) bilakatu zen.

[[Erromatar Inperioa]]k [[Mediterraneo]] inguruko lurraldeak batu zituen, Europan egungo [[Portugal]]dik [[Turkia]] arte. K. o. lehendabiziko bi mendeetan ez zuen etsai arriskutsurik ezagutu, eta mugen barruan bakea (''[[Pax Romana]]'') ezarri zen. Hala ere, barneko borrokak eta kanpoko inbasioak zirela medio, [[Erromatar Inperioaren gainbehera|Europako Mendebaldean Erromako boterea desagertu zen]]. Ekialdean, [[Konstantinopolis]] hiriburua, Inperioak segiaurrera egin zuen beste milurteko bat gehiagobatez.

[[Tigris]] eta [[Eufrates]] ibaien arteko lur emankorrekoemankorretan zatiak nekazaritzannekazaritzak aurrerakada handia izan zenzuen eta, ondorioz, hiri-estatu independenteak sortzen hasi ziren, batzuetan elkarren asteko lehian,: [[Ur (hiria)|Ur]], [[Uruk]], [[Lagash]] eta [[Eridu]], besteak adibidezbeste. [[K. a. XXIII. mendea|k.a. XXIII. mendetik]] aurrera, Mesopotamian zibilizazio aberatsa garatu zen, agintari herria herriaren atzetik zetorrela: [[Sumer|sumertarrak]], [[Akad|akadiarrak]], [[Babilonia|babiloniarrak]] eta [[Asiria|asiriarrak]].

Herri bakezale eta langilea eratu zuten sumertarrak izan ziren lehenengo agintariak. Agintarien artean, [[Gudea]], [[Lagash]]eko erregea da nabarmentzekoa. [[K. a. 2300|K.a. 2300]] urte inguruan, [[Akad|Akadeko herriak]], [[Akad]]eko erregea zen [[Sargon]]ek zuzenduta, sumertarren hiriak indarrez hartu eta inperioa sortu zuen. Ondoren, [[Babilonia]] bihurtu zen hiri nagusia, [[Hammurabi]]ren erregealdian loraldi handia lortu zuena ekonomian eta kulturan. [[K. a. VII. mende|K.a. VII. mende]] erdialdera, [[Asiria|asiriarrek]], [[Asurbanipal]] erregearen aginduetara, Mesopotamia osoa menperatzea lortu zuten.

Antzinako Egipto [[Nilo]] ibaiaren ibarrean K. a. IV. milurtean sortu zen zibilizazioa dugu. [[Mazedonia]]r erregeen (K. a. IV. mendea) eta [[Erromako Inperioa]]ren (K. a. I. mendea) konkistarekin eta kristautasunarekin pixkanaka -pixkanaka desagertuz joan zena.

Antzinako Grezia Mendebaldeko Zibilizazioaren jatorrizko kulturatzat hartzen da. Greziar kulturak [[Erromatar Inperioa]]n itzelezko eragina izan zuen, baita [[Pizkundea]]n eta beste ondorengo aroetan ere., Eragin hauhala hizkuntzan, nola politikan, hezkuntzan, filosofian, zientzian eta arteetan izan zen. Antzinako Grezia [[Iberiar penintsula]]tik [[Itsaso Beltza|Itsaso Beltzeraino]] [[greziera]]z berba egiten zuten lurraldeez osatua zen.

[[Erroma]] hiriaren inguruan [[zibilizazio]] bat sortu zen [[K. a. V. mende]] inguruan. 12Hamabi mendetan zehar, zibilizazioakzibilizazio honek hiru sistema politiko izan zituen: monarkia, oligarkian oinarritutako errepublika eta, azkena, inperioa. [[Mediterraneo Itsaso]]ko ingurua menderatu zuen armadaarmadaren eta asimilazio kulturalaren bidez. Hala ere, hainbatarrazoi kausa zela etaezberdinengatik, zibilizazioak gainbehera jasanetorri behar izan zuen, eta, azkenean, mendebaldeko erdiaalderdia behintzat, V. mendean desagertu zen. Ekialdeko erdia,alderdia [[Bizantziar Inperioa]] bilakatu zen, [[Konstantinopolis]] hiriburua zuela.

[[Antzinako Grezia]]rekin batera, Erromako zibilizazioak "[[Antzinate Klasikoa]]" osatzen du, egungo mendebaldeko zibilizazioaren oinarri garrantzitsugarrantzitsuenetako bat. Izan ere, Erromak legea, gerra, artea, literatura, arkitektura eta gramatika (besteak beste) izugarri garatu zituen.