Egipto Garaia: berrikuspenen arteko aldeak

'''Egipto Garaia'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0164.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia}}</ref>, [[Egipto]]ko hegoaldeko zatiarizatiaren deitzenizena zaioda, [[Kairo]]tik gertu dagoen [[Menfis]]etik, ''lehen urjauzi''rartera arte, [[Asuan]]en. Izen arabiarra, ''Sa'id Misr'' da (‫صعيد مصر‬), eta, [[faraoi]]en garaian, ''schmau'' deitua izan zen, "[[garagar]]raren lurra". [[Niloren delta]]k, berriz, [[Egipto Beherea]] izena jasotzen du.

[[Egiptoko aro aurredinastiko]]an, bi erresuma independente agertu ziren: Egipto Garaia eta Egipto Beherea. Egipto Garaiko Menes edo [[Narmer]] faraoiak batu zituen, bere agindupean, gertaera honekin, Egiptoko aro dinastikoadinastikoari hasiera hasizemanez.

Egipto Garaiak, inguru ezin hobea zuen: Niloren uholdeei esker oso emankorra zen lautada bat hartzen zuen, eta janari soberakinak ekoizten zituen. DistantziaHandik gutxira, ondoko basamortuan, bertatikhurbil, basamortuko meatzeetara eta [[Sinai]]ko mendietarantz, metal eta harribitxiak lortzeko espedizioak antolatzen ziren [[oasi]]ak zeuden.

Aberastasun honek,hau dela medio herrialdea, merkataritza ibilbideen bidegurutze batean bihurtu zuenzen: batetik, lurrez [[Nubia]]tik hegoaldean eta Itsaso Gorritik ekialdean, [[Wadi Hammamat]] izeneko ibilbidea, zegoen. [[Abidos (Egipto)|Abidosen]] [[Palestina]]tik etorritako ardo [[anfora|anforen]] aurkikuntzakaurkikuntzek baieztaturikobermatzen dute orduko merkataritza. Jakina, Nilotik deltarako ibai ibilbidea ere bazegoen. HerrialdearenGobernariek aberastasun hau, bereeuren gobernarienetanhilobietan isladatzenislatu zenzuten, aberastasun guzti hauetako zati bat euren hilobietan erabilibesteak zituztenakbeste.

Egipto Garaiko lehen gobernariek, euren mendekoak, eurentzako funtsezkoakfuntsezkoa ziren bizen gertaeretazzerbaitez konbentzitu ahal izan zituzten:, alegia, hala ibaiaren goraldien zeinnola Egipto Beherearekin zuten batasunaren arduradunak zirela,. ahaztenBi utzigertakariok ezoso zirengogoan gertakariakiraunarazteko, ezinbesteko ikur mailabilakatu oso bat mantenduzziren: tronua, koroa bikoitza eta zetruak. Horrezaz gain, jainkoekin identifikatzeazidentifikatzen gain;ziren: jada garai aurredinastikoetan, erregea, [[Horus]]ekin "homologatua" zegoen, eta hau faraoi bakoitzean berraragitzen zenazen. Horusen gurtza, Egipto osoan praktikatzengurtzen zen Horus.

Egipto Garaiko jainko gorena [[Seth]] zen, eta haren ikurra, koroa zuria (Hedyet), [[Nekhbet]] putre jainkosa eta [[loto]] lore zuria; beste ikur garrantzizko bat, [[ihi]]a izan zen, sarri, [[Egipto Beherea|Egipto Behereko]] sarri [[erle]]arekin batera irudikatua, [[faraoi]]aren izena zuen [[kartutxo egiptoar|kartutxoaren]] aurrekari gisa.

''Koroa zuria'', [[I. dinastia]]ren hasieran, Egipto Behereko koroa gorriarekin elkartu zen, ''Koroa bikoitza'' sortuzsorturik, faraoien ikur nagusinagusia Egipto Garai eta Behereko errege bezala.

[[Estrabon]]en garaian, norkek [[Egipto]] [[K. a. 25]]ean bisitatu zuen,. Garai hartan Egipto 37 nomotan[[nomo]]tan banatuta zegoen, 10 Egipto Beherean (Niloren Delta), 17 [[Egipto Ertaina|Egipto Ertainean]] eta beste 10 Egipto GaraieanGaraian: '''Tebaida''' delakoa. [[Plinio Zaharra]]ren arabera, [[I. mende]]ko idazleaidazlearen zenaarabera, nomoen kopurua, 37 eta 47 bitartean aldatu zen.

Egipto Garaiko hiririk garrantzitsuenak, Armant edo [[Hermontis]]etikHermontistik ''lehen urjauzi''raino, honako hauek dira: