Protagoras: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Addbot (eztabaida | ekarpenak)
t Robota: hizkuntza arteko 48 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q169243 orrian
Bizitza: osatu.
1. lerroa:
'''Protagoras Abderakoa''', [[grekera]]<nowiki/>z {{Polytonic|Πρωταγόρας}}, ([[Abdera]], c. [[K. a. 490]] - ?, c. [[K. a. 410]]) [[Antzinako Grezia]]<nowiki/>ko lehenengo [[Sofistak|sofista]] izan zen, eta zenbaiten ustez garrantzitsuena<refsup>1</sup>{{es}} J. A.Erretorikan Lópezeta Pérez:bertutean ''Historiaaditua, dePlatonek lalParmenides iteraturaelkarrizketan griega'',bertutearen 604.lehen orrialdeairakasle profesionala izateari egotzi dio.</ref> Bere ospea eta eragina oso nabaria izan zen Periklesen Atenasen.
== Bizitza ==
 
GutxiAntzinako ezagutzenegile gehiengoaren arabera, Protagoras Abdera jaio zen. Oso litekeena da, Protagorasenbestaldetik, bizitzaribere buruzloratze-urtea 84. Olinpiadan (K.a. 444 eta 441 urteak) gertatu zela eta, egia izatekotan, bere jaiotzeguna K.a. 485 inguruan. [[Platon]]<nowiki/>en ''[[Protagoras (Platon)|Protagoras]]'' elkarrizketa eta ''[[Teeteto]]'' izeneko lana, non Platonek begi onez ikusi eta errespetatzen duela ikus daitekeen, [[Diogenes Laerzio]]<nowiki/>ren ''[[Filosofoen bizitzak]]'' bilduma (bilduma honetako sofista bakarra da, gainera) eta [[Sexto Enpiriko]]kEnpirikok idatzitakoa dira iturri bakarrak, baina [[Platon]]enPlatonen idazkiek kasu honetan fikzioa ere jasotzen dutela uste da eta Diogenes Laerzio eta Sexto Enpirikoren informazioak mende batzuk geroago jasoak izan ziren. [[Sokrates]]en garaikidea izan zen eta [[Perikles]] izan zuen lagun eta babesle. Hiriko beste ahaltsu zenbaiten aholkulari ere izan zen, Kaliasena esaterako. Periklesek sortu berria zen [[Thurii]] hiriko konstituzioa osatzeko eskatu zion [[K. a. 444]]. urtean. Bere bizitzari buruz aipatu diren beste pasadizo asko (bere erlijiogabetasunagatik jasan behar izan zuen epaiketa, bere idazkien erreketa eta Atenastik ihesaldia) alegiazkoak direla uste da.<ref>[http://www.iep.utm.edu/protagor/ Protagoras], ''Internet Encyclopedia of Philosophy''. 2009-10-29.</ref>
 
[[Demokrito]]<nowiki/>aren dizipulu izan omen zen, Filolastrok Persiako magoekin harreman izan zuela baieztatzen duen arren. [[Erretorika]]<nowiki/>ren sortzaile bat izan zen, baita irakaskuntza profesonalarena ere. Platonen arabera, Protagorasek diru-mordoa irabazi omen zuela.
 
Atenasen egon zen bi denboralditan. [[Sokrates]]<nowiki/>en garaikidea izan zen eta [[Perikles]] izan zuen lagun eta babesle. Hiriko beste ahaltsu zenbaiten aholkulari ere izan zen, Kaliasena esaterako. Periklesek sortu berria zen Thurii hiriko konstituzioa osatzeko eskatu zion K. a. 444. urtean. Lehendabizikoz, derrigorrezko eta irakaskuntza publikoa ezarri zuen. Periklesen heriotzaren ondoren hasi ziren arazoak Protagorasentzat. Laerziok dio arazoak [[Euripides]]<nowiki/>en etxean hasi zirela ''Jainkoez'' bere entsegua irakurri zuenean [[ateismo]]<nowiki/>a aldarrikatuz. Honez geroztik, fedegabetasunaz izan zen akusatua eta bere lanak erretzea agindu zuten epaiketa egon zenetz argi ez den arren.
 
Heriotza zigorra ekiditeko edo erbeste agindua betetzeko, Protagoras [[Sizilia]]<nowiki/>rantz ontziratu zen. Bidetik itsasontzia hondatu egin zen eta Protagoras itota hil zen 90 urte zituelarik (Iturri gehienaren arabera).
 
== Pentsaera ==