Heraklito: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketa: Mugikor edizioa |
No edit summary |
||
6. lerroa:
==Bizitza==
Diogenesek liburu bat egotzi dio, ''Naturaz'', baina pasarte batzuk baino ez dira kontserbatzen. Bere lana paradoxaz eta anbiguotasunez betetako aforismoz osaturik dago. Heraklitoren estiloa oso iluna da, [[Delfoseko
== Heraklitoren filosofia ==
Heraklitoren pentsamenduak [[Joniarrak|joniar]] tradizioaren barruan mantentzen den arren aurrerapen handia dakar. Heraklito da pentsamenduari buruzko hausnarketa egiten duen lehenengo pentsalaria. ''[[Logos]]''aren doktrinaren arabera, ''logos''ak egiazko diskurtsoa adierazten du. Baina, bestaldetik, ''logos''ak unibertsoaren araua adierazten du. Logosa agerikoa den arren, gizaki gutxi batzuek hautematen dute.
[[Miletoko eskola]]<nowiki/>k unibertsoaren etengabeko mugimendua edo dinamismoa ikusi zuen arren, ez zuen errealitatearen ezaugarri hori sakonki ikertu. Hau izan zen Heraklitoren ekarpen nagusia: ''panta rhei'' (''dena mugimenduan dago'') aforismoan laburtzen du ikuskera berri hau.
''Aurkarien doktrina''ren arabera, etengabeko aldaketak naturaren oinarrizko ezaugarriak dira: "''Den ororen aita da gerra, den ororen errege".'' "''Dena etengabeko jarion dago"'' esan zuen Heraklitok. Dena mugimenduan dago eta ezerk ez du irauten betirako. Horrexegatik ezin dezakegu «ibai berbera birritan jaitsi», bigarren aldiz jaisten naizenean ibaira, ez ni ez ibaia ez gara berberak. Heraklitok azpimarratu zuen mundua etengabeko kontraesanekin karakterizatua dagoela: bai ongiak bai gaizkiak Guztien beharrezko lekua dute, esaten zuen Heraklitok. Eta kontrasteen arteko etengabeko jolasa egongo ez balitz, mundua existitzeari utziko zion. «Jainkoa eguna eta gaua da, negua eta uda, gerra eta bakea, gosea eta asetasuna», esaten zuen. «Jainko» hitza erabiltzen du, baina mitoetako jainkoei ezberdin den gauza bati erreferentzia egiten dio. ▼
▲''Aurkarien doktrina''ren arabera, etengabeko aldaketak naturaren oinarrizko ezaugarriak dira: "''Den ororen aita da gerra, den ororen errege".'' "''Dena etengabeko jarion dago"'' esan zuen Heraklitok. Dena mugimenduan dago eta ezerk ez du irauten betirako. Horrexegatik ezin dezakegu «ibai berbera birritan jaitsi», bigarren aldiz jaisten naizenean ibaira, ez ni ez ibaia ez gara berberak. Heraklitok azpimarratu zuen mundua etengabeko kontraesanekin karakterizatua dagoela: bai ongiak bai gaizkiak Guztien beharrezko lekua dute, esaten zuen Heraklitok. Hau da, aurkakoen harmonia da [[kosmos]]<nowiki/>aren lege unibertsala. Eta kontrasteen arteko etengabeko jolasa egongo ez balitz, mundua existitzeari utziko zion. «Jainkoa eguna eta gaua da, negua eta uda, gerra eta bakea, gosea eta asetasuna», esaten zuen. «Jainko» hitza erabiltzen du
Heraklitorentzat, Jainkoa mundu guztia inguratzen duen zerbait da. Jainkoa natura horretan kontraesan eta etengabeko aldaketekin agertzen da. «Jainko» hitzaren ordez, logos greziar hitza erabiltzen du, arrazoia esanahi duena. Heraklito pentsatzen zuen «arrazoi unibertsal» bat egon behar dela naturan gertatzen den guztia zuzentzen duena. «Arrazoi unibertsal» edo «lege natural» hori guztiontzat komuna da eta hortik denek gidatu behar dira. Eta gehiengoa bere arrazoiagatik bizitzen du, esaten zuen Heraklitok. Bere auzokoarekiko iritzi ona ez zeukan. «Jendearen gehiengoaren iritziak ume-jolasekin konpara daitezke», esaten zuen.▼
▲Heraklitorentzat, Jainkoa
==Erreferentziak==
Arrieta, A. (koord.), (2008): ''Filosofiaren historia'', Donostia, Elkar.
Kirk, G.S., Raven, J.E., (1970): ''Los filósofos presocráticos'', Madrid, Gredos.
Aurrekoetxea, M., (koord.) (2009): ''Filosofia eta herritartasuna (''testu liburua), Ibaizabal.
Reale, G., Antiseri, D (1988): ''Historia del pensamiento filosófico y científico (Vol. I)'', Barcelona, Herder.
== Kanpo loturak ==
| |||