Kontrarreforma: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{lanean|xirkan}}
[[Fitxategi:Vulgata.jpg|thumb|250px|<small>[[Trentoko Kontzilioa]]k ''[[Vulgata]]'', [[Jeronimo Estridongoa]]k egindako [[latin]]ezko itzulpena, [[Biblia]]ren testu ofizialtzat hartu zuen.</small>]]
'''Kontrarreforma''' edo '''Erreforma
[[Lutero]] Alemanian Erreforma Protestantea egiten ari zen garai berean, beste leku batzuetan, batez ere [[Italia]]n eta [[Espainia]]n, Eliza berritzeko saioak ari ziren egiten, erregeak, elizgizonak, laikoak nahiz erlijiosoak. Gauza guztiz argia zen Elizak aldaketa baten beharra zuela, baina katolikoek Elizaren beraren baitatik egin nahi zuten erreforma, hutsegiteak salatuz baina ortodoxia errespetatuz. Hori da Luteroren zismaren garai berean egin ziren ahalegin horien eta proposamen protestantearen arteko alde nagusia. Nolanahi ere, ahalegin horiek gorabehera, [[Trentoko Kontzilio]]rako ([[1545]]–[[1563]]) deialdia arte itxoin behar izan zen Elizaren buruzagiek eliztarren artean zegoen desira berritzaile hori bere egin zuten arte.
▲'''Kontrarreforma''' edo '''Erreforma katolikoa''' [[XVI. mendea]]ren erdialdean [[Erromatar Eliza Katolikoa]]k garatutako barne erreforma mugimendua izan zen, [[Erreforma Protestantea]]ri aurre egiteko nahian. Doktrina, barne-egitura, ordena erlijiosoak eta mugimendu espiritualak izan ziren burututako aldakuntzen jomuga. Kontrarreforma hitza eremu ez-katolikoetan jaio zen, Eliza Katolikoaren barneko aldaketa horiek protestantismoen sorrerak eragin zituela eta horien helburu nagusia hedapen protestantea geldiaraztea zela azpimarratzeko.
== Berrikuntza espirituala ==
[[Trentoko
[[Italia]]n ere sortu ziren egitasmo berriztatzaileak. Horien artean aipagarria da oratorioen higikundea
Talde horiez gainera, izan ziren beste batzuk ere, elizigizon sekularrenak. Kongregazioak eratuz elkartu ziren, erruki eta karitate lanak taldean egin ahal izateko, kanpoan jakinarazi gabe, eta hala sortu ziren, besteren artean, teatinoak, barnabitak eta somaskoak. Ildo horretan berean ipini daiteke [[Jesusen Lagundia]]ren fundazioa. Jesuitak, [[monasterio]]ko eginbeharretatik libre, bete-betean aritzen ziren apostolutza lanetan. Elizgizon sekularrez zegoen Lagundia osatua, eta beren kideen perfekziozko
▲Horien artean aipagarria da oratorioen higikundea; laiko eta apaiz taldeak ziren, Erdi Aroko anaidiak gogoan harturik, debozioaren bidez, eta behartsuenganako eta erienganako karitateaz, berriztatze espirituala egiteko elkartzen zirenak. Higikunde horietako zenbaitek indar handia hartu zuten, hala 1494an Vicenzan fundatu zen San Jeronimoren Konpainia Ezkutukoa izenekoak; edota laiko batek ?Ettore Vernezzak? 1497an Genoan sortutako Jainkozko Maitasunaren Oratorioak. Beste asko ere eratu ziren Italia osoan zehar: Milanen, Napolin, Brescian, Veronan? Talde horiez gainera, izan ziren beste batzuk ere, elizigizon sekularrenak; kongregazioak eratuz elkartu ziren, erruki eta karitate lanak taldean egin ahal izateko, kanpoan jakinarazi gabe, eta hala sortu ziren, besteren artean, teatinoak, barnabitak eta somaskoak. Ildo horretan berean ipini daiteke Jesusen Lagundiaren fundazioa; jesuitak, monasterioko eginbeharretatik libre, bete-betean aritzen ziren apostolutza lanetan.
Garaiotan beretan berriztatu zen Italian frantziskotarren ordena. Higikunde horrek predikari famatu bat, [[Matteo
▲Elizgizon sekularrez zegoen Lagundia osatua, eta beren kideen perfekziozko bizitzabultzatzea eta fedea zabaltzea zuten helburua, predikuaren bidez, gogo jardunak eginez eta dotrina irakatsiz. Jesuitek, usadiozko hiru botoez gainera, laugarren boto bat ere bete behar zuten, hau da, aita santuarekiko obedientzia, eta hori berrikuntza handia izan zen, nahiz eta ez zen beti ondo ulertu. Lagundia oso bizkor ugaldu zen, eta berehala zabaldu zen mundu ezagun osora, Asia, India eta Japoniaraino. Lagundiko kideek heziketa filosofiko eta teologiko sendoa zuten, eta aipagarria da orobat haien espiritualtasun sakona, aszetismo gogor batez elikatzen zena, otoitza eta apostolutza lanez gainera. Jesuiten lana erabakiorra izan zen Eliza katolikoaren berriztatzean, dotrinaren eta errukiaren alorretan batez ere.
▲Garaiotan beretan berriztatu zen Italian frantziskotarren ordena. Higikunde horrek predikari famatu bat, Matteo de Bascio, izan zuen gidari. Zorroztasun asmoak bultzatuta, fundatzailaren erakutsiak osorik betetzea bilatzen zuen, eta hala eratu zen kaputxinoen ordena. Hasieran, bizimodu eremutarra egiten zuten, eskulanak eginez eta behartsuak zainduz huts-hutsik. Luzaro gabe ordea, gizartea, sinesteak eta ohiturak berritu ahal izateko prediku lanen behar larria zela-eta, uko egin zioten bizimodu eremutarrari, eta heziketa lanean jardun ahal izateko beharrezko ikasketak egiten hasi ziren.
== Trentoko Kontzilioa ==
[[Fitxategi:Council Trent.jpg|frame|<small>Trentoko Kontzilioko bileretako bat.</small>]]
Kontrarreformako egintzarik garrantzitsuena [[Trentoko Kontzilioa]] izan zen, 1545ean hasia. 1562an amaitu zen, bere bultzatzaile nagusia izan zen Karlos V.a enperadorea hil ondoren. Kontzilio honetan ez zuten parte hartu ordurako [[Erromatar Eliza Katolikoa|Erromatar Eliza Katolikotik]] aldenduta zeuden erreformatzaileek, ezta beraien jarraitzaileek ere. Horrela, Erromak bere gustura moldatu ahal izan zituen hartutako erabakiak.
Besteak beste hauek izan ziren Trentoko Kontzilioaren erabaki garrantzitsuenak:
▲1- Doktrina iturriei dagokienez, Trentoko Kontzilioak erabaki zuen [[Biblia]]z gain ezinbestekoak zirela [[Tradizio Apostoliko]]a eta Elizaren Irakaspen ofiziala.
▲2- Salbamena ez dator fede hutsetik, fede horrek sortzen dituen ekintza onetatik baizik.
▲3- Eukaristia salbamenerako sakrifizio ezinbestekoa da. Bertan ogia eta ardoa [[Kristo]]ren gorputz eta odol bihurtzen dira guztiz.
▲4- Erlikiak eta irudi erlijiosoak baliozkoak dira beneraziorako, jende arrunta federa hurbilarazten baitute.
▲5- Santuen, eta bereziki [[Andre Maria]]ren gorespena azpimarratu ziren eta [[Garbitoki]]aren izaera erreala definitu zen.
▲6- Elizkizunak latinez eta aldarera begira egin beharra azpimarratu zen, protestanteen ohituren aurka (herri hizkuntzan eta eliztarrei begira).
Kontrarreforman ordena erlijiosoek garrantzi handia izan zuten. Guztien artean [[Ignazio Loiolakoa]]k sortutako [[Jesusen Konpainia]] izan zen Trentoko erabakiak aurrera eramateko lan gehien egin zuena.
| |||