|
Bestetik, ezin dira nahastu software librea eta [[jabetza publiko]]ko softwarea. Azken honek ez du lizentzia beharrik eta guztiona dela esan daiteke. Jabetza publikoan utzitako softwarearen esplotazio eskubideak gizateria guztiarentzat oparitu dira, softwarea eskura dezaketen guztiei berdintasunez dagokie. Edozeinek erabili dezake, beti ere legezko helburuarekin eta egile originala jarriz. Software mota honetan egileak softwarea gizateriari donatzen dio edo egile eskubideak agortu direla eta (oro har, egilea hiltzen denetik 70 urte igarotakoan) softwarea gizateriarena izatera pasatzen da. Baina egileak softwarearen erabilera baldintzatzen badu lizentzia bat jarriz, nahiz eta hau oso ahula izan, ezinezkoa izango da domeinu publikokoa izatea.
== Historia ==
[[1960ko hamarkada|1960]] eta [[1970eko hamarkada]]n softwarea ez zen produktu bat kontsideratzen, garai hartako konputagailu handien saltzaileek (''[[mainframe]]s'' izenekoak) beren erosleei ematen zien eranskin bat bezala baizik, ondoren hauek erabili ahal izateko. Kultura hartan, softwarearen programatzaileak eta garatzaileak beraien artean libreki programak elkartrukatzea arrunta zen. Jokabide hau oso ohikoa zen garaiko erabiltzaile talde handietan, adibidez [[DECUS]]en ([[DEC]] konputagailu erabiltzaile taldea). 1970eko hamarkadaren amaieran, konpainiak erabiltzaileei murrizketak jartzen hasi ziren lizentzia akordioen bitartez.
[[1971]]a inguruan, oraindik informatikak ez zuenean bere boom famatua izan, honen erabiltzaileek, unibertsitate eta enpresetan, softwarea sortu eta elkartrukatzen zuten inongo mugarik gabe. Baina [[1980ko hamarkada]]n egoera aldatzen hasi zen. Konputagailu garatuenak sistema operatibo pribatuak erabiltzen hasi ziren, eta honek eragin zuen erabiltzaileek ezin izatea softwarean aldakuntzak egitea eta ondorioz baldintza murriztaile batzuk onartu behar izan zituzten.
Erabiltzaile edo programatzaile batek akats bat aurkitzen bazuen aplikazioan, enpresa garatzaileari eraman behar zion konpontzeko, berak ezin baitzuen ezer egin. Programatzaileak arazoa konpontzeko gaitasuna eduki arren eta hura konpondu nahi izango bazuen ere ordainean ezer eskatu gabe, kontratuak ez zion uzten softwarea hobetzen.
[[Fitxategi:Rms ifi large.jpg|thumb|220px|[[Richard Stallman]], software librearen mugimenduaren sortzailea (2009ko argazkia).]]
[[Richard Stallman]]ek berak kontatzen du garai hartan laborategian kanpoko enpresa batek donatutako inprimagailu bat jaso zutela. Aparatu honek, langile guztiak sare bidez erabiltzen zutena, ez zuen oso ondo funtzionatzen batzuetan papera trabatzen baitzen bertan. Gainera, ez zen inongo abisurik sortzen erabiltzaileei egoera horretaz informatzeko sare bidez. Denbora galtzeak ugariak ziren, izan ere, batzuetan langileek beren lanak inprimatzera bidaltzen zituzten sare bidez eta beren bila joatean inpresora ataskatuta zegoela ikusten zuten eta egiteko lan ugariko ilara sortzen zen. Richard Stallmanek egoera honetan arazoa konpontzea erabaki zuen eta inpresora trabatzean sare bidez abisu bat emango zuen bidalketa sistema ezartzea pentsatu zuen. Horretarako inpresorako kontrolatzaileen iturri kodea behar zuen. Richardek inpresorako jabe zen enpresari iturri kodea behar zuela esan zion bere plana betetzeko eta ordainetan ez zuela ezer eskatzen esan zion baina enpresak ez zion iturri kodea eman nahi izan.
Momentu hartan, Richard Stallmanek garbi ikusi zuen egoera. Berak ez zuen nahi software pribatibo berria onartu nahi eta ez zuen nahi lizentzia murriztuko software pribatibo gehiago garatzen jarraitu. Horrela, [[1984]]ean, Richard Stallman [[GNU]] proiektuan lan egiten hasi zen, eta urte bete beranduago ''[[Free Software Fundation]]'' ([[FSF]]) izeneko erakundea eraiki zuen. Stallmanek free softwarearen esanahia barneratu zuen eta baita ere ''[[copyleft]]'' kontzeptua. Azken hau, hain zuzen, erabiltzaileei askatasuna emateko eta softwarearen jabetze ahalbideak mugatzeko garatu zuen.
== Software librearen askatasunak ==
| 