René Descartes: berrikuspenen arteko aldeak

| jaiotza hiria = {{FRA}} [[Descartes (Indre-et-Loire)|La Haye en Touraine]] (gaurko ''Descartes'')

| jaiotza herrialdea = [[{{bandera|Frantzia]]|goiztiarra}}

| heriotza data = [[1650]]eko [[otsailaren 11]] {{adina|1596|3|31|1650|2|11}}

| heriotza hiria = {{SWE}} [[Stockholm]]

| heriotza herrialdea = [[{{bandera|Suedia]]|1562}}

'''René Descartes''', [[latin]]ez ''Renato'Renatus CartesioCartesius''', ([[Descartes (Indre-et-Loire)|La Haye en Touraine]] (gaurko ''Descartes''), [[1596]]ko [[martxoaren 31]] - [[Stockholm]], [[1650]]eko [[otsailaren 11]]) [[filosofo]], [[matematikari]] eta zientzialaria frantsesa izan zen. Bai [[filosofia]]n eta baita [[matematika]]n ere, aitzindari kontsideratzen dugu gaur egun.

René Descartes [[1596]]ko [[martxoaren 31]]n jaio zen [[Descartes (Indre-et-Loire)|La Haye en TouraineTourainen]]n, [[Poitiers]]etiktik gertu. [[1967]]an, izena aldatu zioten herri honi eta ''Descartes'' deitu.

Lehenengo urteetan La Flèchen ikasi zuen. Kultura klasiko sakona eman zion horrek, latina eta grekeragreziera ikasiz eta [[Zizeron]], [[Horazio]], [[Virgilio]], [[Homero]], [[Pindaro]] edo [[Platon]] irakurriz. Era berean, [[Aristoteles]]en testu filosofikoak aztertzen zituzten eta Suárez, Fonseca edo Toledo bezalako [[Jesusen Lagundia]]ko kide batzuenak ere bai. [[Aristoteles]] zen garaiko erreferentzia, bai [[fisika]] eta baita [[biologia]]n ere. Ikasketa planak [[Matematika]]rako sarrera bat egiten zuen eta [[Astronomia]], [[Musika]] edo [[Arkitektura]] ere ez ziren falta. Eztabaidak garrantzi handia hartzen zuen garaiko metodologian.

18 urte zituenean, René gaztea [[Poitiers]]eko unibertsitatera joan zen zuzenbideko ikasketak egitera. Medikuntzan ere aritu zen zerbait eta, [[1616]]rako, batxiler eta lizentziatu da. Ikasle aparta, irakasleek asko apreziatzenestimatzen zuten eta unibertsitateko laborategiak maiz bisitatzeko aukera izan zuen.

[[1619]]an, [[Breda]]n, [[Isaac Beeckman]] ezagutu zuen; matematikan oinarritzen zen fisikako teoria garatu nahian zebilen hau eta Descartesen jakinminajakin-mina piztu zuen gai horietan.

Bidaia ugari egin zuen, baina ez zuen sekula bere formazioa baztertu. [[1620]]an, [[Johann Faulhaber]] ezagutu zuen [[Ulm]]en. Kalkuluaren maixuakmaisuak, [[Beeckman]]ek bezala, zientzia eder bat garatzeko aukeran amets egitea bultzatu zuen eta, horrelaxe [[Euler]]ren poliedroen teorema aurkitu zuen.

Hurrengo urtean, [[Herbehereak|Herbeheretara]] joan zen, han ikasketara bete-betean dedikatzeko asmoz. Bizitza lasaia eta umila izan zuen han, behin baino gehiagotan lekualdatuz, bere paraderoaegonlekua ezkutuan mantendu nahian eta, [[Danimarka]]ra edo [[Frantzia]]rako bidaiak egin bazituen ere, [[1649]] arte hantxe biziko da.

[[Holanda]] gustuko zuen oso, [[Frantzia]]n arreta galtzeko aukera gehiago baitzegoen; merkataritzak loratzen zituen hango hiri baketsuak eta burgesek zientziak sustatzen zituzten, [[1632]]an, [[Amsterdam]]ekogo akademia sortu zutelarik. Bitartean, [[Europa]] [[Hogeita Hamar Urteko Gerra]] latzean zebilen eta ez zen [[1648]] arte baretuko. Argiaren errefrakzio eta erreflexio legeak enuntziatu zituen eta geometria analitikoa sortu zuen.

[[1649]]ko irailean, [[Suedia]]ko Kristina erreginak deitu zion [[Stockholm]]era. Hantxe hil zuen [[neumoniapneumonia]]k [[1650]]eko [[otsailaren 11]]n, 53 urte zituenean.

Orain gutxi arte horrela uste izan bada ere, gaur egun, zalantza dago heriotzaren arrazoiarekin. [[1980]]an, Eike Pies historialari eta mediku alemaniarrak Johan Van Wullener holandarrari zuzendutako gutun sekretua aurkitu zuen Leideneko[[Leidengo unibertsitateanUnibertsitatea]]n. Descartes zaindu zuen Gorteko sendagileak idatzia zen eta bere agonia deskribatzen zuen. Sintoma haiek ez zetozen neumoniarenekin bat. Beste patologo batzuekin hitz egin ondoren, Piesek Descartes arsenikoaartsenikoa erabiliz eraila izan zela uste du.

[[Frantziako Iraultza]]ren garaian, berriro lekualdatu zituzten eta Panthéonera eraman, [[FrantziaParisko Panteoia|Panteoira]]ko eraman, Frantziako itzal handiko pertsonak deskantsatzen duten gunera.

[[1819]]an, azken deskantsua izan zuen [[Saint-Germain-des-PrésekoPrés]]ko elizan eta hantxe dago oraindik.