Odol-hodi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Circulatory System en.svg|thumb|400px|Odol zirkulazioa giza gorputzean: bihotza, arteria sistema (gorriz) eta bena sistema (urdinez).]]
'''Odol-hodia''' gorputzean zehar odola eroaten duen hodia da. [[Ornodun]]en odol zirkulazioaren sistema hiru motatako odol-hodiez osatua da: [[arteria]]k, arteria sistemakoak; [[zain]]ak, zain sistemakoak; eta [[kapilar]]rak, mikrozirkulazioa ahalbidetzen dutenak. Hodi horiek guztiek, zeinek bere ezaugarri bereziak badituen arren, antzeko egitura dute: barneko tunika edo mintz bat, mintz eusle bat eta [[ehun konjuntibo]]a euskarri dituen endotelio batez osatua; tarteko gihar gunea edo tarteko tunika, eta kanpoko tunika, ehun konjuntibozkoa. Arteria sisteman [[bihotz]]etik kapilarretarako zirkulazioa gertatzen da, hau da zirkulazio zentrifugoa; kapilarretan [[elikagai]]en, [[oxigeno]]aren, [[karbono dioxido]]aren eta beste hondakin batzuen trukea egiten da. Zainek, berriz, odola kapilarretatik bihotzera eramaten dute berriro.
60 ⟶ 59 lerroa:
[[Arteriosklerosi]] jenero izena ematen zaie arterien loditzea eta elastikotasuna galtzea ezaugarri duten eritasunei. Arteriosklerosi motarik ezaguneta [[aterosklerosi]] izenekoa da. Arterien barnean [[lipido]]ak pilaturik hodia gogortzea eta, horrenbestez, husgunearen diametroa txikitzea dira eritasun honen bi ezaugarri nagusiak. Eritasun hau ia arteria guztietan gertatu ohi da, [[aorta]]n eta bihotzeko eta garuneko arterietan batez ere. Garuneko arterietan gertatuz gero, garuneko krisia eragiten du.
Lipidoak, gantza edo [[kolesterol]]a esaterako, ezin dira uretan urtu. [[Digestio-hodi]]an sartu ondoren linfabideetara iristen dira, eta hodi horiek odolaren [[zirkulazio sistema]]n husten dira. Zirkulazio sisteman, [[odol-plasma|plasman]] igeri iraunarazten dituzten garraiatzaile proteikoekin bat egiten dute lipidoek. Aterosklerosia denean, lipidoak arterien paretetako [[muskulu liso]]ko zeluletan pilatzen dira eta barne estalkia loditu egiten da. Arterien paretetako lipido kopurua gero eta handiagoa egiten da aldi berean, kaltziozko gatzak jalkitzen dira eta zuntz sare bat eratzen da. Horren ondorioz xafla aterosklerotiko bat eratzen eta arteriaren husgune aldera hazten da. Arteriak elastikotasuna galtzen du eta itxi egiten da pixkanaka. Zenbat eta gehiago estutu edo txikitu husgunea, orduan eta odol gutxiago igarotzen da arterietan zehar ehunetara, eta ehunak [[Iskemia|iskemiko]] bihurtzen dira, hau da, behar adina odol iristen ez zaiela gelditzen dira. Gerta daiteke, halaber, odolaren [[plaketa]]k ere xaflan harrapatuta gelditzea, odolbildua sorraraztea eta [[Tronbosi|tronbo]] bat eratuz arteriaren barrunbea estutu eta ixtea ere.
Xafla aterosklerotikoen ondorioz
▲Xafla aterosklerotikoen ondorioz bularreko angina edo miokardio infartoa gertatu ohi da, xafla hori bihotzeko arterian eratzen denean. Gerta daiteke egoera arruntetan bihotzeko ehunetara behar adina oxigeno iristea, baina ariketa fisikoak egitean edo estres emozionala denean oxigeno gehiago behar izatea; oxigenorik iristen ez zaion bihotzeko giharraren partea hil egiten da minutu gutxiren buruan.
Kolesterolaren ondorioz eratu ohi dira xaflak, nahiz eta beste eragile batzuk ere baduden. Kolesterola odolak garraiatua denean, bi
Odol hodiekin zerikusia duten eritasunetan arruntena [[hipertentsio]]a da. Arteria txikietatik igarotzen den odolaren erresistentzia gero eta handiagoa denean sortzen da, alegia, arteria presioa igotzen denean. Presio igoera horrek eraginik, bihotzak lan gehiago egin behar du, handiagoa izan behar du eta haren taupadek ez dute behar adinako eraginkortasunik. Hipertentsioaren ondorioz ere gal dezakete arterien paretek eraginkortasuna
Pertsona batek denbora asko igarotzen badu zutik, odola zangoetako zainetan
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2013/08/03}}
{{commonskat|Blood vessels}}
[[Kategoria:Zirkulazio-aparatua]]
| |||