Lemoizko zentral nuklearra: berrikuspenen arteko aldeak

| kapazitatea = 1.860 MW<ref>{{erreferentzia|url=http://elpais.com/diario/1976/09/18/sociedad/211845622_850215.html|artikuluaizenburua=Faltan criterios de elección para el emplazamiento de centrales nucleares|egilea= Alfonso García Pérez eta Pedro Costa Morata, [[|egunkaria=El País]]|data=1976-09-18|hizkuntza=es|sartze-data=2013-06-20}}</ref>

'''Lemoizko zentral nuklearra''' [[Lemoiz]]en [[1970eko hamarkada]]n [[Iberduero]]k eraiki zuen [[zentral nuklear]]ra da. Proiektu nuklear handiago baten parte zen, eta horren arabera, Lemoizko zentralaren ondoren [[Ispasterko zentral nuklearra|Ispasterkoa]] eta [[Debako zentral nuklearra|Debakoa]] ere eraikiko ziren.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.ehu.es/argitalpenak/images/stories/libros_gratuitos_en_pdf/Ciencias_Sociales/Poli%E2%95%A0%C3%BCtica%20de%20ubicacio%E2%95%A0%C3%BCn%20de%20centrales%20nucleares.pdf|tituluaizenburua=Política de ubicación de centrales nucleares|egilea=Jose Allende,|argitaletxea=Euskal EHUrenHerriko argitarapenUnibertsitatea. zerbitzuaArgitarapen Zerbitzua|urtea=1989|hizkuntza=es|sartze-data=2013-06-20}}</ref> Zentralen aurka sorturiko mugimenduak [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] historiaren zati garrantzitsua markatu zuen. Herri mugimendu berri baten sorrera irudikatu zen eta [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] hainbat arduradun eta langile hil zituen, zentralaren aurka ere erasoak eginez. Zentralean eraikitzekoak ziren [[PWR]] motako 930 [[MW]]eko bi erreaktoreetatik lehenengoa guztiz eraiki zen, baina ez zen inoiz martxan jarri, eta bigarrena ia bukatu zen.<ref>{{erreferentzia|url=http://www.greenpeace.org/espana/Global/espana/report/other/revista-green-03-08.pdf|egilea=Greenpeace|artikuluaizenburua=RevistaYo Greensoy 3/08antinuclear|hizkuntza=es|aldizkaria=Green|orrialdea=21|data=2008|sartze-data=2013-06-20}}</ref><ref>{{erreferentzia|url=http://gananzia.com/energia-nuclear-lemoniz|hizkuntza=es|aldizkakoa=Gananzia|egilea=José A. del Moral, Gananzia.com|artikuluaizenburua=¿Fue un error paralizar Lemóniz?|data=2008-03-26|sartze-data=2013-06-20}}</ref>

Proiektua [[1972]]ko [[apirilaren 18]]an hasi zen martxan jartzen. Egun hartan [[Iberduero]]k [[Mungia]]ko alkateari zentral nuklear bat eraikitzeko nahia agertzen zuen gutuna bidali zion. Gutunak [[apirilaren 26]]n izan zuen erantzuna: Mungiako Udalak, obren bahimena ukatu zuen, eskatutako zonaldea Hiri Antolaketa Planean, "nekazal-zonaldea" zen eta. Hala ere [[maiatzaren 23]]an ''Dirección General de Energía''k (Energiaren Zuzendaritza Orokorra) baimena eman zion [[Basordas kala]]n bi [[erreaktore nuklear]] jarri ahal izateko. [[Abuztuaren 3]]an obrak jada hasiak ziren, eta orduan jaso zuten eraikitzeko baimena, 5.500.000 [[pezeta|pezeten]]ren truke bertan eraikitzeko baimena.<ref name=Eguzki>[http://www.gaztesarea.net/arbela/edukia.php?id=190 Eguzkik Gaztesarean eginiko erreportaiaerreportajea]. Data eta datu asko hemendikhortik atera dira.</ref>

Proiektuak geroz eta kontrako jarrera gehiago piztu zituen herritar askoren artean. Hori dela eta herri mugimendu bat osatzen hasi zen. [[1974]]ko [[martxoaren 14]]an [[Espainia]]ko Industria Ministerioak bi erreaktoreak Lemoizen jartzeko baimena eman zuen. [[Ekainaren 10]]ean Debako Udalak aurka bozkatu zuen eta 28an [[Gipuzkoako Foru Aldundia]]k ere bere kezka azaldu zuen, baita [[Donostia]]ko udalak ere. Uztaila eta Abuztuan Debako hainbat herritarrek, egoera ikusita hitzaldi ziklo bat abiarazi zuten eta Debako Udalak ''Informe sobre la proyectada central nuclear de Deva'' edo geroago ''Liburu Beltza'' gisa ezagutu zena kaleratu zuen. Bertan ikerketa luze bat egiten da proiektuaren inguruan. Testuak bere ondorioetan honakoahonako hau dio hitzez- hitz:<ref name=Deba>[http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/munibe/1974001068.pdf Informe sobre la proyectada central nuclear de Deva]</ref>:

[[1977]]ak aldaketa bat suposatu zuen. Mobilizazioak handiagotzen joan ziren eta [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] lehenengo ekimena egin zuen zentralaren aurka. [[Martxoaren 31]]n [[Bizkaiko Foru Aldundia]]k zentrala egin behar zen ingurunea parke izateari utzi eta orube industrial bilakatu zuen. [[Ekainaren 3]]an [[Euskadi Ta Askatasuna|ETAk]] [[El Correo]]n deia egin eta gero 3 lehergailuk egin zuten eztanda zentral nuklearraren jantokietan. Lehenengo ekintza izan zen. [[Ekainaren 8]] eta 18an Mungia eta Lemoizko udalek Bizkaiko Aldundiari kontra egin eta lurrak berriro parke bilakatu zituzten. Egun horietan ere [[ekainaren 30]]ean Bilbon manifestaldi bat egiteko baimena eskatu zuten eta debekatu zuten. Azkenean [[uztailaren 14]]n baimendu zuten, eta 150.000 manifestari bildu ziren,<ref name=Elmundo>{{es}} Borja Hermoso: [http://www.elmundo.es/suplementos/magazine/2006/335/1140797449.html «Viaje a la central dormida de Lemóniz.»], ''El Mundo]'', 2006-02-26.</ref> lanak geratzekogera eskatuzzitezen eskatzeko. [[Irailaren 29]]an ''[[Egin]]''ek [[John Componer]] [[ekologista]]ri elkarrizketa egin zion, eta "''hau bezalakohonelako zentrala ez luke inork aseguratuaseguratuko AEBtanAEBetan''" esan zuen.

[[Urriaren 1]]ean zentralean isuri-elektriko etxola batean bonba batek eztanda egin zuen. Hiru egun geroago 2 diputatu eta parlamentari batek [[Iberduero]]ekin harremanak zituztela jakin zen. [[Abenduaren 18]]an ETAko komandukomando bat Lemoizko zentral nuklearrean sartzen saiatu zen. [[GoardiaGuardia ZibilZibila]]arekinrekin tiroketa bat izan eta gero, [[David Alvarez Peña]] zauritu zuten. Ospitalera eraman zuten. Hurrengo egunak tentsio-egunak izan ziren: [[abenduaren 19]]an manifestaldia egon zen [[Plentzia]]n eta komertzio askok itxi zuten. Hurrengo egunean manifestaldia egin zen [[Algorta]]n. 21ean 7 pertsona atxilotu zituzten, euren artean [[Mario Alvarez Peña]], zaurituaren anaia. Kartzelan sartu zuten Goardia Zibilak iraintzeagatik. [[Bilbo]]n manifestaldia egin zen bere alde eta jende asko joan zen ospitalera odola ematera. [[Abenduaren 27]]an [[EIA]] lehen aldiz agertu zen zentral nuklearren aurka.

[[Otsailaren 25]]ean manifestaldiak egin ziren Euskal Herriko hainbat puntutan eta itxialdiak egon ziren hainbat udaletxetan. [[Otsailaren 28]]an [[Euskadi Ta Askatasuna|ETA (m)]] eta [[ETA (pm)]]k lehergailuak jarri zituzten Iruñea, Barakaldo, Gernika, Gasteiz, Amurrio, Zarautz, Deba, Azpeitia, Egia eta Erromoko enpresa elektrikoetan. Bi egun geroago Donostian gose-greba bat hasi zen eta [[CCOO]] sindikatua zentralaren aurka agertu zen. Martxoaren 5ean beste hainbat manifestaldi oso jendetsu egin ziren herri askotan. [[Martxoaren 12]]n Trokan martxan egin zen, zentraletik kilometro batera igaroz eta 100.000 lagun bildu ziren bertan. Goardia Zibilarekin tentsio-une handiak bizi izan ziren. Manifestaldiaren bukaeran [[Pako Letamendia]] eta [[Juan Maria Bandres]]ek hitz egin zuten, biak [[Euskadiko Ezkerra]]ko hautetsiak.<ref name=ElPais>[http://www.elpais.com/articulo/opinion/ETA/atentado/Lemoniz/elpepiopi/19780319elpepiopi_8/Tes/ «El atentado de Lemóniz.»], ''El País.'', 1978/-03/-19].</ref>

* {{es}} [httphttps://www.rebeldemuleyoutube.orgcom/foro/documental/tema35.htmlwatch?v=yW_0AnoEySM ''Lemóniz, la central fantasma'' dokumentala]