Aste: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Weekday heptagram.ant.png|eskuinera|thumbnail|250px|Asteko egunen [[heptagrama]]]]
'''AsteAstea''' bat,[[astelehen]]etik [[igande]]ra doan zazpi egun jarraietakojarraikietako denboraridenbora da. Zazpi egun jarraikiko edozein denbora tarteri, berriz, '''astebetea''' deritzo. Astearen zazpi egunen izenakizenik ohikoenak, [[euskara]]z, hurrengoakhauek dira:
* [[Astelehenaastelehen]]a
* [[Astearteaastearte]]a
* [[Asteazkenaasteazken]]a
* [[Ostegunaostegun]]a
* [[Ostiralaostiral]]a
* [[Larunbatalarunbat]]a
* [[Igandeaigande]]a
 
== Asteko egunen izenak, euskalkietan ==
== Euskal astea ==
Asteko egunen izen ezagunenez gainera, badira beste izen batzuk, euskalkietan (forma zabalduenaren berdina baldin bada, ez dugu ezer jarriko:
 
<!-- OHARRA: taula honetan izenen bat sartzeko, hiztegi edo argitalpen fidagarri baten erreferentzia eta guzti jarri behar da. Bestela, ezabatu egingo dugu, erreferentzia fidagarririk ez duelako. Gainera, ez erantsi aldaera fonetiko soilak: ''zapatua'' eta ''igandea'' jarrita baldin badago, ez du zentzurik ''zapatue'' eta ''igandia'' eranstea. Izan ere, arrazoi berberagatik, ''ogia'' sarreran, ez dugu jarriko ''ogie'' eta ''ogiya'', orobat. -->
EGU edo ASTE hitza daramaten egun izenek ilargi-egutegi bati egiten diote erreferentzia. Zelakoa ote zen egutegi hori? Zelan multzokatzen eta izendatzen ote zituzten egunak? Paulo Astarloa durangarrak heldu zion lehenbizikoz gaiari, 1803an, astelehen-astearte-asteazkena hirukotea ardatz hartuz. Aste-a edo asti-a hitzari buruz, “hasi” (ekin) aditzetik zetorrela eta ilargialdia hasten zen unea adierazten zuela esan zuen, eta hortxe oinarritu ere batik bat bere tesia. Asteko egunen artean, igandia (igan-andi-a) zen jai garrantzitsuena, ilargiaren iganaldi edo igoera haundia adieraziz. Larunbata, berriz, astero errepikatzen zen lauren-bata ei zen, hilabete osoaren laurdena nonbait.
{| {{taulapolita}}
! style="background: #B0C4DE;" | Izen zabalduena
! style="background: #B0C4DE;" | [[Bizkaiera]]ren<br /> aldaera gehienetan<ref name=orotarikoa>Koldo Mitxelena: [http://www.euskaltzaindia.net/oeh ''Orotariko Euskal Hiztegia''], Euskaltzaindia, 2011.</ref>
! style="background: #B0C4DE;" | [[Nafarrera]]z eta <br />[[nafar-lapurtera]]z<ref name=orotarikoa/>
! style="background: #B0C4DE;" | [[Zuberera]]z eta <br />[[erronkariera]]z<ref name=orotarikoa/>
|-
| astelehen
|-
| astearte
| ''martitzen
|-
| asteazken
| ''eguazten
|-
| ostegun
| ''eguen
| ''ortzegun
|-
| ostiral
| ''bariku
| ''ortzirale
|-
| larunbat
| ''zapatu
|
| ''neskenegun''
|-
| igande
| ''domeka
|-
|}
 
== Erreferentziak ==
== Asteko egunak beste euskalketan ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
 
=== Bizkaieraz ===
 
* Astelehena
* Martitzena
* Eguaztena
* Eguena
* Barikua
* Zapatua
* Domeka
 
=== Sakanako Nafarreraz ===
 
* Astelena
* Astiertia
* Astizkena
* Osteguna
* Ostiela
* Launbeta
* Iyendia
 
=== Larraun bailaran (Nafarroa) ===
* Astelena
* Asteartee
* Astazkena
* Osteune
* Ostiela
* Lanbeta
* Iandee
 
=== Zubereraz ===
 
* Astelehena
* Asteartea
* Azteazkena
* Ostegüna
* Ostiralea
* Neskenegüna
* Igantea
 
== Kanpo loturak ==
* {{eu}} [http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1079460595 Hiru eguneko euskal asteari buruz]
 
{{wikiztegia}}