Ferrocarriles de Vía Estrecha: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
31. lerroa:
[[2012]]ko [[abenduaren 31]]n enpresa desegin zen, Espainiako Gobernuaren esku zeuden trenbide ustiatzaileak bateratzeko planaren ondoren. Azpiegiturak [[Adif]]ek jaso zituen eta trenen ustiaketa [[Renfe Operadora]]k.<ref>{{erreferentzia|egilea=Europa Press|url=http://www.europapress.es/economia/noticia-economia-empresas-feve-defiende-integracion-renfe-adif-unica-solucion-empresa-20120503150621.html|artikulua=Feve defiende su integración con Renfe y Adif como la "única solución" para la empresa|sartze-data=2013-04-15}}</ref>
== Historia ==
[[Fitxategi:Ex-FEVE Inca station.jpg|300px|thumb|FEVEren trena [[Mallorca]]ko Incako geltokian, 1990eko martxoan]]
[[Fitxategi:Santander FEVE Railway Station.jpg|300px|thumb|FEVEren [[Santanderko geltokia]]]]
[[Fitxategi:Trenfeve.jpg|300px|thumb|FEVEren aldiriko trena Ablañan ([[Mieres]] - [[Asturias]])]]
[[Fitxategi:Transcantabrico.jpg|300px|thumb| Transkantauriar trena [[Lierganes]]en ([[Kantabria]])]]
[[Fitxategi:FEVE Santander - Lierganes.jpg|300px|thumb|Santander - Lierganes trenbidea]]
=== Hastapenak ===
FEVEren trenbide sarea antzina hainbat burdinbide konpainiaren esku zeuden trenbide ezberdinen biltzearen ondoren sortu zuen [[Espainiako Gobernua]]k. Konpainien artean [[Euskal-Asturiar Trenbidearen Elkarte Orokorra]], Asturiasko Burdinbide Ekonomikoak, Langreoko Burdinbidea, Carreñoko Burdinbidea, Kantauriar Burdinbidea, Santanderretik Bilborako Burdinbidea, [[La Robla trenbidea]], Mallorcako Burdinbideak, Cartagena-Los Blancos trenbidea eta Ferrol-Gijon Burdinbidea daude.
FEVEren esku zegoen trenbiderik luzeena 330 kilometro ditu, eta [[La Robla trenbidea]] izenez ezaguna da. [[Europa]]ko trenbide estuko linearik luzeena da, eta [[Leongo probintzia|Leongo]] ekialdeko mendikateak, [[Palentziako probintzia]]ko iparraldea, [[Kantabria]]ko hegoaldea, [[Burgosko probintzia]]ko iparraldea eta [[Bizkaia]] zeharkatzen ditu. Hasiera batean [[La Robla]] udalerritik [[Balmaseda]]raino heltzen zen, eta [[Leóngo probintzia|Leongo]] eta [[Palentziako probintzia|Palentziako]] meategietatik ustiatzen zen [[ikatz]]a [[Bizkaia|Bizkaiko]] [[siderurgia]] industriara garraiatzeko eraiki zen. [[XX. mendea]]ren hasieran [[Balmasedako geltokia|Balmaseda]] - [[Lutxanako geltokia (Renfe Aldiriak)|Lutxana]] tartea eta [[Bilbo]]rako trenbide sarrera eraiki ziren, azken hau Santanderretik Bilborako burdinbidearen ibilbidea aprobetxatuz. [[Matallana]] eta [[Leon (Espainia)|Leon]] arteko tartea ere garai berean eraiki zen, eta hala trenbidez lotu ziren Leon eta Bilbo. Aipatu beharra dago gaur egun Matallana - La Robla eta Irauregi - Lutxana tarteetan ez dela bidaiari zerbitzuak eskaintzen.
[[Kantauriar eskualdea]]n FEVEren trenbide nagusia [[Ferrol]] eta [[Bilbo]] lotzen dituena da, [[Kantabria]], [[Asturias]] eta [[Lugoko probintzia]] gurutzatzen dituela. Trenbide nagusi honekin bat egiten dute beste hainbat trenbide eta adar txikiagoak, zeinetan orokorrean aldiriko tren zerbitzuak eskaintzen baitiren. Trenbide txiki hauek dira, [[Asturias]]en, [[Euskal-Asturiar trenbidea]]renak ziren ''Trubia - Mieres - Collanzo'' eta ''Pravia - San Esteban'' lineak; Langreoko trenbidearena zen ''Gijon - Laviana'' linea, eta Carreñoko eta Ferroltik Gijonerako trenbideenak ziren ''Gijon - Aviles - Cudillero'' linea. [[Kantabria]]n [[Lierganes]] eta [[Orejo]] lotzen dituen adarra dago, azken geltoki hau ''Bilbo - Santander'' linean dagoelarik. Gainera, FEVEren sare orokorra hainbat industrialde eta porturekin lotzen dituzten trenbide adarrak ere badira.
Bestalde, FEVEren esku ere bazegoen [[Irun]] eta [[Hendaia]] arteko ''Nazioarteko Zubia'' trenbide tartea, non [[Euskotren Trena]]ren ''Topo'' linea ibiltzen den. [[Asturias]] eta [[Kantabria]]n FEVEk aldirikoen zerbitzu garrantzitsua kudeatzen zuen. [[Murtziako Eskualdea]]n [[Cartagena]] eta Los Nietos arteko trenbidea ere bazeukan.
FEVEk izan zuen sarearen zati handia [[Autonomia erkidego]]ei transferitu zitzaizkion, [[Estatutu|Autonomi Estatutu]]en ondorioz. Hala, sortutako hurrengo enpresa publikoek FEVEren sarearen zati ezberdinen jabetza eskuratu dute:
* [[Eusko Trenbideak]] - [[Euskadi]]n.
* [[Ferrocarrils de la Generalitat de Catalunya]], FGC - [[Katalunia]]n.
* [[Ferrocarrils de la Generalitat Valenciana]], FGV - [[Valentziako Erkidegoa]]n.
* [[Serveis Ferroviaris de Mallorca]], SFM - [[Mallorca]]n.
FEVEk eskaintzen zituen zerbitzuak zama garraioak, eta bidaiarientzako aldiriko eta eskualde barruko tren garraioak ziren. Bestalde, luxuzko tren turistikoak ere martxan zituen, horien artean nagusia ''Transkantauriarra'', [[1982]]tik funtzionatzen duena, eta [[Donostia]] eta [[Bilbo]] [[Ferrol]] eta [[Santiago de Compostela]] hiriekin lotzen dituena.
=== Desagerpena ===
[[2005]]ean, konpainiak plan estrategiko bat jarri zuen martxan, [[Europar Batasuna]]k agindutako trenbide sistemaren eraldaketarako araudia betetzeari begira. Trenbide sistema berrian tren ustiapenen liberalizazioa eta konpetentziari irekiera nahitaezkoa da. Planak giza baliabideen optimizazioa eta sektorekako espezializazioa nabarmentzen ditu, eta konpainiaren estaldura indizea %12tik %45era igotzeea du helburu. Gainera, diru sarrerak bilatu nahi ditu tren turistikoen bidaiari kopurua handituz, zama garraiorako trenentzako bezeroak handituz, eta aldiriko eta eskualde barruko zerbitzuen bidaiariak mantenduz.
Hala ere, Espainiako trenbide konpainien defizitak murrizteko, [[2012]]ko [[uztailaren 20]]an 22/2012 Dekretu-Legea indarrean sartu zen, zeinaren bitartez FEVE [[abenduaren 31]]n desagertuko baitzen, bere esku zeuden azpiegiturak [[Adif]], eta ustiapenak [[Renfe Operadora]] enpresa publikoei pasarazita.<ref>{{erreferentzia | artikulua = [[uztailaren 20]]ko 22/2012 Lege-Dekretua | egilea = [[Estatuko Aldizkari Ofiziala (Espainia)|Estatuko Aldizkari Ofiziala]], 174. Zenbakia | url=http://www.boe.es/boe/dias/2012/07/21/pdfs/BOE-A-2012-9772.pdf | formatoa = PDF | sartze-data = 2013-06-02}}</ref> Hala, trenbide zabal eta trenbide estuen sareak enpresa beraren esku gelditu dira. Praktikan, ordea, [[Renfe Operadora]]k ''Renfe Feve'' izeneko marka komertziala sortu du, trenbide zabalera ezberdinak bereizita mantentzen direlarik.
[[Fitxategi:Unidad Renfe-Feve@La Cantábrica.jpg|Renfe Feveren trena ''La Cantábrica'' geltokian|thumb]]
== Bizkaiko sarea ==
| |||