|
| binomial aditua =
}}
'''
LA PATATA MUERDEEEEEEEEEEE'''
'''Patata''' edo '''lursagarra''' ''(Solanum tuberosum)'' [[barazki]] borobila da, azal marroixka eta mami horixka eta haritsua duena. [[Amerika]]tik ekarri zuten [[espainia]]rrek [[Europa]]ra.
[[Barizela]] duen batek, [[PATATA]] asko jan behar du bestela irudi hau gertatuko da.
[[Fitxategi:Chickenpox blister 2006.01.06.jpg|thumb|left|Patataren efektu sekondarioak]]
[[Landare]]a urterokoa da, hosto-zatitua, lore zuri edo moreak ematen dituena. Landare horren lurpeko zurtoinetako [[sustrai]] mamitsua, barazki gisa erabiltze ndena, janari gisa oso erabilia da. Lurpeko zurtoinez gainera agerikoak ere izaten ditu patatak; mordoan hazten dira hauek eta 50 cm inguru luze egiten dira. Hostoak arrautza egiturakoak eta banakako gingilez osatuak ditu, kolorez berde ilunak; [[lore]]a, berriz, zuria edo morea izan dezake, eta zurtoinen puntetan kokatua. Biribila, mamitsua eta hazi askokoa izaten du fruitua, kolorez berde argia edo horixka.
Lurpeko zurtoinetan eratzen duen alea da jateko ona den bakarra. Gainerako zati guztietan [[solanina]] izeneko [[alkaloide]]a baitu. Lantzen diren patata guztiak ''Solanum tuberosum ''motakoak dira; mota horrek, ordea, aldaera asko ditu. Aldaera horiek alearen itxuraren edo kolorearen arabera sailka daitezke; ale hori formaz biribila, arrautza itxurakoa edo luzarana, eta ale horren azala eta mamia zuriak, horixkak, gorrixkak izan daitezke. Sailka daitezke, bestalde, duten aleari ematen zaion erabileraren arabera, batzuek gizonaren elikagaitarako erabiltzen baitira, eta besteak berriz ganaduen bazkatarako. Jateaz aparte edari biziak egiteko ere erabiltzen da. Patata [[Txile]]ko hegoaldekoa da berez. [[Ande]] mendien inguruetako lurraldeetan zabaldua zegoen [[Kristobal Kolon]] Ameriketara iristerako, eta amerindiarren artean oso erabilia zen janari gisa. Europan espainiarrek zabaldu zuten, XVI. mendean, aurrena Espainian bertan eta gero beste lurraldeetan. Baina ez bakarrik Europan, Hego Ameriketako iparraldean eta Ipar Ameriketako hegoaldean ere zabaldu zen espainiarrak hara iritsi ondoren. Digeritzen oso erraza da patata, eta gizonak bizitzeko behar dituen elikagai asko ditu: [[C bitamina]], [[aminoazido]]ak, [[proteina]]k eta [[tiamina]], besteak beste. Gaur egun, esaterako, mundu guztian hedatua dago, eta munduan gehiena lantzen den barazkia da. Munduan ekoizten den patataren % 70 Europako eta Sobietar Batasuna zeneko lurraldeetan ekoizten da; Afrikan eta Asian, berriz, Japonian izan ezik, oso gutxi. Patatari eritasunak eragiten dizkion [[birus]] eta [[bizkarroi]] gisa hartzen duten zomorro asko dira. Hauetan ezagunena [[patata-zomorro]]a da.
== Barietate ezagunenak Euskal Herrian ==
* Kenebec
* Mona Lisa
* Agatha
* Garratza
=== Arabako iker-zentruetan lortutako barietateak ===
* Zorba
* Nagore
* Mahika
== Kanpo loturak ==
{{commonskat|Potatoes}}
* {{eu}} [http://www.euskolabel.net/euproducto/producto.asp?producto=2&seccion=0 Arabako patataz "Kalitatea"ren webgunea]
* {{eu}} [http://www.argia.com/argia-astekaria/2132/1772-hura-bai-patataren-urtea Patatari buruzko artikulua ARGIAn]
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
|
