|
[[war:Olazti]]
[[zh:奥拉斯蒂]]
Etimología
Ola Basque (etxola) Zarra (zaharra edo handia) izena dator Goitia (komaz) kontrakzioa Olazti olazarragoitia-Olazagutía-Olazti da, eta esan nahi du: handi kabina (edo zaharrak), muino baten gainean. Arabera, Euskaltzaindiaren (Euskararen Akademia) idatzitako Olatzagutia z Euskal beti t epèntica aurretik.
[Editatu] Historia
[Editatu] Paleolitoko
Kobazuloak KOSKOBILO (garezurrak ehorzketa), giza aztarnak aurkitu Paleolitoko dira gaur egun, Museo de Navarra (Pamplona), Cro-Magnom, tokiko garapen hori Euskal lasterketa buru barruan, Duela 7.000 urte, José Miguel de Barandiaran.Diu teoria modernoa Euskal arraza Europa eta Ipar Afrika osoan zabaldu, Cro-Magnon ordezkatuz, eta, ondoren, beste herrien migrazioak estutu mugen arabera Kaukaso eta Atlas batzuk euskal hitzak eta bi muturretan Berber Georgian betetzen. Olazagutía-Olazti Môme jatorria dute euskaldunek ez, baizik eta baita Europako moderns.Fa 10.000 urte, izotz azken adin amaiera batera, eta tenperatura igo, trogloties olaztiarres lekuak, kobazuloak abandonatu (Andremangoleze delako , Altamira, Orobe, Altzania) eta kolektiboa (Olazarra) hill (Goitia) izeneko Mendiarbi (NABS mendi), non da gaur egun, eliza eta hilerria sortu kabina eraiki. Elkarrekin bizi izan dira, seme-alabak bakarti (Umeak) polyandry matriarchal ez daki bere aita (IATA) esan zuen osaba (osabak) gizon guztiak (gizonak) herri (Herria). Emakumeak (etxekoandreak) Ficha ziren eta komunitatearen lana egin. Gizona joan elkarrekin ehizatzea hilabete, ekintza koordinatzen ugaztun handien denbora Abate: rinocerontes, bisonteak, aurochs, oreinak ... Urbasa, Aralar, eta Entzia, Olazagutía-Olazti inguruko bailaran eta Burunda-Sakana mendi.
[Editatu] Neolitoko
Duela 5.000 urte, ezker olaztiarres eta ehizatzea, fruta biltzea, abeltzain eta nekazariek, terrazak, Olazti esan "zuzenak" (lurzatiak) banatzen da lurra landatzen bihurtzeko. Ibaiaren Burunda (Etxarte, Aldoiar, Orna) eta garagarra eta zekalea Urbasa marjinak hurbilen dagoen lur gari: uzta nagusia zerealak izan zen. Cereal breads izeneko petaloak oso gutxi egiten da, eta, halaber, porridge ilarrak egosi eta babarrunak. Uzta izan irina lan txarra Fejes du (ordainketa eta haritz ezkurrak (Haritz). Stones lauak artezteko erabiltzen. Patatak, artoa, baba, tomate eta ez America del siglo XVI arte iritsiko. Ohikoena edari garagardo (garagardoa), garagar fermenting egin du askoz, tubs, baina, ez da edari bat hartzen, baina nutrizio salda. freskagarria zen sagardoa (sagardoa) sagarrekin egindako Ardoa, ezaguna zen, nahiz eta feniziarrak, inportazioak, ez bihurtu hedatuago fruituak ohikoena romans.Les iritsi arte ziren: sagarrak (Sagarrak), madari (udareak), aranak (okaranak) eta hur (hurrak) 's jarduera nagusia izan zen manufaktura-industriak Urbasa silex harria (gaur egun Portland zementu) gezi-puntak eta lantzak egiteko, eta horietako batzuk kobazulo aurkitu dira Isturitz (Iparralde), baita 100 km urruntzen Olazti.
[Editatu] Antzinako Age
Erromatarrek 219 urteko BC Emporiom iritsi eta joan zen Ebro ibaiaren euskaldunek. A-Olazti Olazagutía egin herri bat sortu Mendiarbi iparraldeko aurpegia, izeneko Angostinatik (Latin estu pasarte edo haizpitartea), bi hiri saltum Vasconum arteko ibilbidea erdigunea: Iruña- Veleia Iruña-Pamplona, Arakil-Zadorra ibaien arroa. Hegoaldean errepide bat Olazti, Urbasa portuan, Bank (gaur egungo Calzada back) eta ipar aldera, Etxegarate portuan bidez bidez, Bizkaiko Golkoan aldera. Aztarnak dira suntsitu Angostinatik Iparraldeko Autobidea eraikitzeko, eta kontuan hartu gabe alde egin. Hala ere, Museo de Navarra Roman Angostinatik duten inskribaturik txanponak ikus daitezke
[Editatu] Erdi Aroa
Erromatarrek 400 urte bizi izan Burunda pax romana, baina inperioaren V mendean erori inbaditzaile berria zen: iparraldean eta hegoaldean Frankoak bisigodoak, eta Burunda bataila bat izan zen 200 urte VIII mendeko VI. Leovigildo Gasteiz-Vitoria 581 eta D. iritsi Rodrigo setiatutako Pamplopna Franks bi aldiz garaituak izan ziren, berriz, Basque (ne) s 788 eta 824 Roncesvalles Iruña-711, Iruña erasotzeko (ikus itzuli dira: Juan Ignacio Paul Arzak: Historia> Herriko Vasco. n.) 711, Deus ex Machina bezala, musulmanak agertu ziren eta jendeak liberators gisa ongietorria zuten erromatarrek. Tarifa musulmanak Pirinioetako izan zen lau urteetan, ia erresistentzia gabe, kontrako kostua kristauak 800 urte. Nabarra lehen erregea, Eneko Aritza, Burunda, 824 koroatu, musulman baten semea zen, eta bere anaiek Taifa de la Ribera errege. Santxo Abarca (970-94) ezkondu bere alaba bat Almanzor. Baina 1089 errege guztiak Erromako Aita Santuak onartu behar bere arau legitimatzeko, bestela edozein feudal jauna eta Rebel izan aprobetxa dezagun koroa. Nabarra de los reyes erlijioa, musulmanak harremanak Sever ziren. Une horietan, Nabarra Auzitegi apezpikuen eta abbots Leyre, Nabarra, ezarri Islamaren aurkako gurutzada politikoa papist jabe handiena bezalako monasterios handia izan da nagusi. Al-Andalus izan zen gero, zibilizazio aurreratuena eta mundu demokratikoa, eta, azkenean, Al-Andalus galdu eta Nabarra galduak. Baina musulmanak ez ahaztu Al Andalus, edo euskaldunen egoera bakarra dugula ahaztuta: Nabarra, Nafarroa OSOA (Juan Tomas Urzainqui eta Maria de Leizaola. Begiratu tIP Itsas Nafarroa 1998) Estatuko 1200 in Nabarra Espainol,, Western eta Itsas Santxo azkarra Marokora inbaditu joan Sultan (Emir-al-musulmana: fededun printze, Miramamolin) laguntza eskatu, baina akordioa ez da posible izan zen, eta Las Navas de Tolosa (1212 battle ) taldeak Euskal-musulmana aliantza suntsitu. Burundako baita Gipuzkoako herrialde, eta, beraz, Burunda Giputxi euskalki gehiago Nabarro at bezalakoa da, 1200 urte arte, Santxo azkarra Burunda eranskinean lur okupazio nabarras konpentsatzeko kostaldean Bidasoa arte Oria ahoan gaztelauek Gipuzkoa koalizio. Lurra zen realengo Burunda beren zergak ordainduz (gallurdeak) zuzenean erregearen, eta, beraz, Burunda beltza Arrano herri guztietan armarria agertzen da, errege zigilu adierazi bezala. To Olazti Erdi Aroan zehar, Santiago bidea gainditu adarrean Iruña ibaiak Anduba sortu, Arakil-Zadorra (Aundi-Ibaia, Rio Grande, Miranda de Ebro hiria) ikastaroa utzi ondoren, mendiak Obaranak zeharkatu ( Obarenes) Arrallomalato (Pancorvo Gorge), Bureba (buru-Ibaia, Ebro ibaiaren burua) eta Sierra de Atea-Gate (Atapuerca) zehar bidaiatu iparrorratza ataka (edo buru-caches, bidez haitzuloen goian) Burgos non adarrean sartu nagusia. Aprobetxatuz erromeria oso ezaguna den ibilbidea franko (olio-hizkuntza) eta Gaskonia (okzitaniera) sortu Nafarroako errege-erreginek errege txalet edo servitude eta jauntxos jurisdikzio salbuesten da, eta hala ere instalatu instalatu asko zenbait lege frank feudal serfs ihesi joandako beste jauntxos eta buruzagis eta bere auzoak sortu frankoen dituzten, txalet horiek babes bila gauged da. Horrela ziren jaio zen, San Sebastian-Donostia bezalako hiri Bizkaiko adar, Santiago, Estella (Estela)-Lizarra, Gares, Logroño (locum Beronum), Laguardia-Biasteri, Najera, Santo Domingo de la Calzada eta Belorado, adar prinicipal da, Nabarra de los reyes eta 1200 arte emandako pribilegioak guztiak Nabarra mugen erresuma baita Sierra de Atapuerca-Oka mendietan izan zen, eta osoa, iparraldeko eta ekialdeko Burgos Cantabria Santoña (Santxo-bat) estaltzen Rioja guztiak, Zaragoza eta Huesca Jacetania, lurrak non euskara hitz egiten dut antzinako 1200 Localidades Bost, bere leku-izen gisa agertzen dira, eta hidrónimos oronyms eskualde gain, ezartzeko prozesu bat eskatzen du mendeetan asko eta, beraz, ez da erraza repoblaciones españolistas gisa recalcitrant bajomedievales Euskal defendatzen Sanchez Albornoz eta Menendez Pidal. Nafarroako Erresumako iraunkortasuna, zehar da, Goierri Gipuzkoa (mugatik zen Etxegarate) eta Arabako Lautada (mugatik Ziordia eta Egino artean izan zen) arteko borrokak, bat ibili (zein Gaztelako erresuman baita) eta Burundako biztanleei buruzko bestetik, etengabe izan ziren, Santxo Zazpigarrena azkarra beka Burunda Gutuna defentsa onena, Gutun honetan Agurain.En eskatutako Burunda 1348 biztanle raid bat erre zen eliza Santa Maria Altsasu mantendu zen Philippe d'Evreux Nabarra King kopia bat bidali Jurisdikzioa erre, izan dira Santxo azkarra VII ematen 1208, Laguardia-Biasteri Legea (bere aitak emandako 1165 Jakintsua Santxo VI) helburua arabera Nabarro play Biasteri Burunda en Gaztelaren aurka defentsa-sistema, huts egin zuen, nahiz eta, baina, ibarreko ondoko Arakil haran hau biztanleria kontzentratu en Etxarri Aranaz ondo defendatu, 1312 depopulated herri deitu behar about: Urkizu, Maiza, Mundiñano, Ondaz, Egiagarreta, Nenau, Odiaga, Erdozia, Mugarretxe, Artola, Lazkoz, Sarria, Spider Arospedi .... Arakil Harana eta Buranda den egoera bera jaso, geroago berretsi pr Santxo iloba azkarra VII, I Champagne-Thibaut. Burunda ez biztanleriaren kontzentrazio defentsa Olazti beti izan zuen bere gaztelu-gotorleku core bakar bat egon arren, onartu egin da. Gaztela inbasioaren ondoren (1512-1521) Nabarra gazteluak eta gotorleku ziren inbaditzaileen suntsitu etorkizuneko matxinada eragozteko nabarros, baina gaztelua bota, baina Olazti ez da eliza bat bihurtu zen jatorriz sorginkilo bat gehituz bihotzean eta geroago uneko kanpai izan zen. Eliza parsonage erantsia zen antzinako ermita de San Esteban harri eraiki zen.
[Editatu] errenazentista
1512 Agurain-Salvatierra Nabarra geldirik Espainiako tropak inbaditu Ziordia mugan, aurrera joan Lerin traidorearen kondea izan zen, mota nahikoa inbaditzen tropak suntsitu Burunda ezta gainerako Sakana-Barranka eskatu. 10 urte iraun zuen erresistentzia eta Noain (1520), non 5.000 Nafarroako abertzale beren bizitza eman Espainiako inbaditzaile borrokatzen porrota amaitu zen. (Ikus: Floren Aoiz: Old Herida.2002) epailearen Nabarra Pau zen bizitzera, eta orduz geroztik, Espainiako izeneko Frantziako Nafarroako ikus gaur egun Irun eta Hondarribiko dauka. Navarro Estatuko galdu zen, eta horrekin batera, Europako egoera izateaz euskara hizkuntza ofizial gisa, bakoitzaren nazionalitatea Europako errenazentista une horretan aukera alde batera utzi hizkuntza literario eta hizkuntza garatua eta hizkuntza estandarizatu nazio gisa Latin kultura: Nebrija castellano lehen gramatika idatzi zuen, eta Luther Biblia itzuli alemana batua gara, bitartean errenazentista eta 1970 arte itxaron behar izan zuen euskara batua eta desagertzeko Brink. (Ikusi: Joxe Azurmendi: espainolak euskaldunak.1998 eta). Hala eta guztiz ere, Euskal (Exepare, Leizarraga) lehen txikiak, literatura izan dugu hondakinak Nabarro Estatuko epailearen Peace at. Merindad de Ultrapuertos, Nafarroa BEHER, Nabarra erresuma gotorleku azken mantendu Espainiako nabarros, ondoren garaitu (Battle Garazi 1530) eta hegoaldean bultzatutako Pirinioetan. Nabarra erregetara ziren bai Biarnoko Earls, gortearen egoitza zen gaztelua Nabarra Pau, Bearn, hiriburua, Henry II, sangüesino, komando hau Europako artista berreskuratu kontratazio. Henry III, Béarn, Frantziako tronua heredatu 1589 eta Henry izan zen eta Frantziako IV, Frantziako errege-erreginen geroztik izenburua hartu eranskina Nabarra erregetara. Shakespeare 1594 urtean idatzi play izeneko "Love en Labours galdu" epailearen Nabarra Bakearen garatzen. Shakespeareren euskaldunek mirespena bere pertsonaien exclaim, hala nola izan zen. "... Egunen batean Nabarra munduko harritzekoa izango ...". Por el contrario, bere gaur egungo Cervantes mocks kapitulua Don Quijote IX euskaldunek. 1620 urtean Frantziako Louis XIII epailearen dekretu Nabarra Bakearen deuseztu. Frantziako Iraultza (1789) izeneko "General States Nabarra" Pau parlamentua, Lapurdi eta Zuberoan "United Gerneral" bizirik atera sorta bat bizirik arte, herrialdes euskaldunek England baita 1152 urteaz geroztik, ezkontza dukesa Ingalaterrako erregea Akitaniako Eleanor, Ehun Urteko Gerra (Battle of Castillon 1453), Lapurdi eta Zuberoa acupadas Frantziako ziren amaieran. Frantziako Iraultza Jacobin aldian zehar, Iparralde basconabarros mila atxilotu eta beste Frantziako sail deportatu "kontra-iraultzaile nazionalista" eta buruz horietako 2.000 hil karga pean. Frantziako Iraultza ekarri amaiera sistema feudal, jainkozko borondatea justifikatuta izan zen, eta hori herritarren borondate oinarritutako erregimen demokratiko instalatu. Baina bakarrik banakako pertsonen eskubideak, herrien eskubide kolektiboak aitortzen duen demokrazia da. Feudal estatu estatu-nazio ordezkatu ziren, eta han, bere armadak konkista iritsi, eta mendiak edo ibaiak erraz defendatu mugak ezartzea bila. Katalanek eta euskaldunek Beraz, Frantzia eta Espainiaren arteko Pirinioetako arabera banatzen da.
[Editatu] Erlijioa
Beren arbasoen praktikatzen erlijioa nudista eta animist naturleza gurtzen eta uste izaki guztietan, bizi eta nonliving, izan arima, eta pertsonen bizitza eta destinoan eragina izan, eta horietako batzuk ere izan du berezia eskumenak ziren, zuhaitzak (dendrolatria), batez ere, Haritz rubur Quercus gurtzen: haritza, indarra eta adimena (en castellano Latin rubur sendoaren haritz dator) ordezkari gisa. Bere sustraiak ziren pertsona eta bere adar Euskal jatorria ziren babesteko. Lightning by jo zerua omen gisa interpretatu zen, eta gaixoen haritz sendatzen ziren kontra igurtziz. Amalur (Ama Lurra) energia pertsona transmititu da lurraren barrena Arkaitz Down (Roca) eta Harri (harria) bidez, haiekin eraiki ziren TRIKUHARRI (trikuharria), edo JENTILHARRI OROITARRI (menhir) eta daubed buruz, HARRESPILAK hilobiak (harri túmulos) gehiago geroago, erromatarrek jarri ARA (aldarea) eta ondoren (Latin tenplu Fanum bat) ELIZAK (ecclesiae) estalita. SUKARRI (silex) sakratua harria, sua (pirita) edo tximista izan zen, uste dute ekaitzak zehar lurrean jaitsi delako. Etxearen sarreran jarri KARDABERA (Thistle) eta tximista babesa, egun hauetan ohitura bat dela. Euria: EURIHARRI harria, aluminio silikato (chiastolite) jasotako arbasoen espiritua eta euri erakarrita, ireki eta harri horietako bat lauburu barruan ikus daiteke. AITOR aita-zeru (Aita-Ortzi) ernaldu lurra ama (ama-Lur), euri eta igoera eman lurrean bizitza osoan izan zen. Euskal kristautasunaren sarrera lortu zuten sorginak priestesses healers funtzio hil, edabeak eta concoctions belar erabiliz egiteko, eta hallucinogen: ergot, onddo parasito bat ergot (Claviceps purpurea ). Ospe handia duten sozial eta kristautasuna sexistak, gaixotasunak sendatzeko erremedioak eskaintzen Mezak eta otoitzak jozaban sorginas lehiaketa kentzeko egingo, difamandolas lehen ziren: covens antolatzeko leporatu dio, deabrua komunikatu euskaraz, urak pozoitu. .. zaku eta, ondoren, Inkisizioak, masa-atxiloketak antolatu mendeetan zehar, XVI eta XVII. hasieran Burunda osoan zehar, eta Euskal Herriko Santuaren Office Auzitegi sartu (40 bizirik erre ziren), 200 atxiloketa ere Iparralde egindako ziren Frantziako Estatuko Pierre de Lancre Aldundiko kide. Sorginak Logroño (Inkisizioaren egoitza) saiatu ziren hizkuntza ulertu gabe leporatu dio accusers eta, are gehiago, Catherine Gesalí, Zeberio natural 8-urte-zahar bat, sorgin bat izendatu zuten. Astoak ziren zaldiz, sambenitos eta hoods eta suaren plazan esan Auto de Fe, agintari politiko eta erlijio-plataforma bat zirkua hartu. Inquisitor Dominikar Fray Tomas de Torquemada izan zen, eta epaileen artean esan zuen Fray Juan de Zumarraga, geroago Mexikoko apezpiku bihurtu zen.
[Editatu] Errizuzena Demokrazia demokrazia zuzeneko popular
Herri izan zen bere USADIOK legeek jatorria onartu ziren belaunaldiz belaunaldi ahoz, eztabaidatu eta onartu ondoren batzarrak-BATZARRAK Burunda Valley (Ziordia, Olazti, Altsasu, Urdiain, Iturmendi eta Bakaiku) hori zuzentzen Batzarramendi ziren aldian-aldian, Urdiain. Monarkia bederatzigarren mendeko Nabarra (Errege) feudal jaunen deitutako (aidenagusiak, jauntxoak) ezarriz horiek indarrez usurped pertsonen erabakitzeko eskubidea eta USADIOK jarri eta idatzizko izeneko Foruen Latin edo romance idatzi: beti, baina inoiz ez euskaraz, eta, beraz, lehen aldiz, pertsona eta klase oppressor arerioaren hizkuntza hizkuntza arteko aldea ezartzen du. Gutunak-Foruak (Latin forum, justizia) errege pribilegioa, jainkotiarra (dei gratia), errege, jendeak emandako aurkezteko bueltan, eta teorian adostutako bete zen, baina erregearen boterea izan zen gero eta handiagoa dela, pertsonen eskubide guztiak desagertzen ziren. Pertsona (X. mendean) kristautu amaieran, ordura onartzen demokrazia popular zuzeneko mantentze-lanak, ondasun eta matriarchy erabilera komuna,, baina botere feudal eta kristautasuna batasuna utzi zion dohainik izango da funtzionario instituted monogamous ezkontza bihurtu zen, emakumea ez zen Andrea (Greek Andros: D.-jabea): ematen haur simple Emakumea bihurtu. Kristauak kopiatu pertsona judu familia eredu patriarkala eta, beraz, musulmanen zazpigarren mendean egin zuten, beraz, emakumeen aurkako zapaltzailearen patriarkatuaren ezartzen, matriarchy baino askoz gutxiago demokratikoa. Lurrak eta commons eliza lapurtu zituzten pertsona eta nobleek, jabetza feudal jauntxoak pertsonen jabetza izan zen, erregea realengo elizaren jabetza aldaketa eta abbeys, katedralak, elizak eta monasterioak jabetza: historiaren spoliation armatu handiena izan zen. Batzarrak ziren epaitegi eta parlamentuek kleroaren benetako ordezkaritza eta aristokratek, baina ez jendea ordezkatu zuen. Erregetara eta buru ezaugarria ezgaitzea boterea demokrazia zuzena popular usurped zen, eta bere jarraitzaile gaur egun, alderdi politiko, eta bere demokrazia parodia da oraindik fun batzarrak popular demokrazia zuzeneko autenica, pertsona bakarrik legitimizes .
[Editatu] Sources historiko dokumentalak
* Jose Antonio komunitatea Loinaz: "Libro Becerro" Santa Maria de la Oliva (Nafarroa) Colección Documental monasterioa (1132-1500) 1984
* Maria Raquel García Alarcón: Diplomatic Nafarroako dinastia Champaña.2.Teobaldo II Errege-erreginen bilduma (1230-1270), 1985.
* Margarita Martin Gonzalez: Colección Diplomática Nafarroako Champaña.1.TeobladoI dinastia Kings (1.234 - 1.253) 1986
* Hope Inurreta Ambrosio: bilduma diplomatikoak Agurain Archivo Municipal de (1256-1400), 1989
* Ricardo Cierbide eta Julian Santano: Collection Gascones diplomatikoak Nafarroa Behereko dokumentuak (XIV-XV) .1.1990
* Santos Garcia Larraqueta. Dokumentuak Occitan Navarros.
* Jose Angel Pueyo Motto: Diplomatic bilduma Alfonso I de Aragón y Pamplona (1104-1134) 1990. Margarita Pedrera Montenegro: Colección Documental Santa Maria la Real de Nájera. Bolumen (X-XIV mendeak) 1991. Cesar Gonzalez Minguez: Peter I eta Henry II Vitoria Udal Artxibo Records. 1994. J. Ramon Diaz de Durana: Araban bukaeran Erdi Aroan bere textos.1994 bidez. Maria Rosa Ayerbe: Erdi Aroko Literatura Legazpia Udal Artxiboak. (1290-1495). Emiliana Cierbide eta Ricardo Ramos: Dokumentazioa Monasterio de Santa Clara Estella (SiglosXIII-XVI), Erdi Aroko. M. Itziar Zabalza Aldave: Archivo General de Navarra (1274-1321) Real.1995 Dokumentazioa. Javier Zabalo Zabalegui: Nafarroako dinastia Champaña.3.Enrique Nafarroako I (1270-1272) 1995 Kings Colección Diplomática. Raquel Maria Garcia Arancón: Archivo General de Navarra (1253-1270). Tomo II. Cartularies Kontuen eta Royals. 1996.
[Editatu] Erreferentziak
1. ↑ "Udal 01.01.2011 gisa Izena eman" (en castellano), besteak beste. Estatistikako Institutu Nazionala, 16/12/2011. [Accessed: 19/12/2011].
[Editatu] Kanpo loturak
* Olazti - Sakana Herrien informazioa
* Olazti - Informazio Espainiako Herrien
* Olazti - Gobierno de Navarra-Udal informazioa
* Olazti - SITNA - Nafarroako Lurralde Informazio Sistema
|
