10:55, 7 otsaila 2007ko berrikusketa aldatu 83.173.180.122 (eztabaida) No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		11:08, 7 otsaila 2007ko berrikusketa aldatu desegin Theklan (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 407.927 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: ~~Ordinalak~~'''Zenbaki ordinalak''' [[zenbaki]]en arteko ordena bat adierazteko erabiltzen direnak dira. Hauek adierazteko orduan [[euskal ~~literaturan~~literatura]]n eta idazleen artean erabilera eta ohitura anitz izan direnez, batasuna egiteko ~~Euskaltzaindiak~~[[Euskaltzaindia]]k beti puntu bat jartzea gomendatzen du ordinala adierazteko. Alegia, ''garren'' esango litzatekeen tokian puntua jarri behar da sistematikoki, inolako bereizketarik egin gabe [[zenbaki erromatar]] eta beste sistemetako zenbakien artean. Horrenbestez, zenbakien ondoren puntua erabiliko da eta garren zenbakiak letraz idazten direneko bakarrik utziko da. Ordinala adierazteko marka horri artikulua eta kasu marka gaineratuko zaizkio, hala beharko balitz, edozein sintagmarekin gertatzen den bezala: {\|{{taulapolita}} \|XX. mendea ~~hogeigarren mendea~~ ~~10.~~\|hogeigarren mendea \|- hamargarren mendea▼ \|10. ~~lasterkaria~~mendea ▲ \|hamargarren mendea ~~2. etxea~~ \|- 3.ak esan du▼ \|colspan="2"\|10. lasterkaria Hau da 4.a eta beste hori 5.a▼ \|- XIX. mendean ez zen halako buruhausterik izan, baina XX.ean, ordea, bai.▼ \|colspan="2"\|2. etxea III. kapitulua polita da. Aldiz, IV.a ez zaio hain ongi atera.▼ \|- XVII., XVIII. eta XIX. mendeetan▼ ▲ \|colspan="2"\|3.ak esan du XVII, XVIII eta XIX. mendeetan▼ \|- Retegi II.a▼ ▲ \|colspan="2"\|Hau da 4.a eta beste hori 5.a Tolosa III.arekin▼ \|- Juan Karlos I.ak esan duenez▼ ▲ \|colspan="2"\|XIX. mendean ez zen halako buruhausterik izan, baina XX.ean, ordea, bai. ~~e.a.~~ \|- ▲ \|colspan="2"\|III. kapitulua polita da. Aldiz, IV.a ez zaio hain ongi atera. \|- ▲ \|colspan="2"\|XVII., XVIII. eta XIX. mendeetan \|- ▲ \|colspan="2"\|XVII, XVIII eta XIX. mendeetan \|- ▲ \|colspan="2"\|Retegi II.a \|- ▲ \|colspan="2"\|Tolosa III.arekin \|- ▲ \|colspan="2"\|Juan Karlos I.ak esan duenez \|} Irakurtzeko orduan "hogeigarren mendea", "hamargarren mendea", e.a. irakurriko dira. Azkeneko adibideak, berriz, honela: "hamazazpigarren, hemezortzigarren eta hemeretzigarren mendeetan", "hamazazpi, hemezortzi eta hemeretzigarren mendeetan", "Juan Karlos lehenak esan duenez", e.a. 22 ⟶ 35 lerroa: Zenbait kasutan, hala ere, ordinal horiek ez dira beti benetako ordinal gisa erabiltzen eta ahoskatzeko orduan ez da "garren" erabiltzen: ==Erabilera alfazenbakietan== ~~Matematika II.~~ ~~Alfazenbakizko~~[[Alfazenbaki]]zko aposizioetan ez da beharrezkoa puntua erabiltzea:▼ ~~Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-III~~ * Seat 850 (Seat zortzi ehun eta berrogeita hamar).▼ ▲Alfazenbakizko aposizioetan ez da beharrezkoa puntua erabiltzea: * Loiola 93 (Loiola laurogeita hamahiru).▼ * N I errepidea.▼ ==Ordinalak letra bidez== ▲Seat 850 (Seat zortzi ehun eta berrogeita hamar). ~~Nola ematen dira ordinalak letra bidez?~~ Ordinalen letra bidezko idazkeran arazoak sortzen dituen bakarra 5.aren ordaina da. Literatura tradizioan erabiltzen diren formak bostgarren (edo bortzgarren) eta bosgarren (edo borzgarren) dira. Boskarren eta gainerako -k- dunak ez dira autore zaharretan ia agertzen: forma -k- dunak (boskarren eta bostkarren) soilik erabiltzen dituen bakarra M. Zabala da, eta horrelako formak erabiltzen dituzten beste hirurek —Capanaga, Añibarro eta Iztueta— aldaera -g- dunak ere badarabiltzate. Gero, [[XIX. ~~mendearen~~mende]]aren bukaeraz gero gehiago zabaldu zen boskarren, baina Hegoaldean soilik eta idazle garbizaleen artean bakarrik. Beraz, badirudi euskara baturako egokiagoak direla -g- aldaerak, eta horien artean batasunean kontsonante multzoak murrizteko hartu den erabateko jokabidea (hiztegi eta ez hitztegi e.a.) kontuan harturik badirudi forma bakuna dela gomendatzekoa. Arrazoi bertsuakatik badirudi bosna (borzna) eta ez bostna dela gomendatu behar den forma.▼ ▲Loiola 93 (Loiola laurogeita hamahiru). ▲N I errepidea. ~~(*) Oharra: Arau honek lehendik harturiko erabakia zehazten/aldatzen du. Ikus Euskera XVI, 1971, 150-153. orr.~~ ▲Nola ematen dira ordinalak letra bidez? Ordinalen letra bidezko idazkeran arazoak sortzen dituen bakarra 5.aren ordaina da. Literatura tradizioan erabiltzen diren formak bostgarren (edo bortzgarren) eta bosgarren (edo borzgarren) dira. Boskarren eta gainerako -k- dunak ez dira autore zaharretan ia agertzen: forma -k- dunak (boskarren eta bostkarren) soilik erabiltzen dituen bakarra M. Zabala da, eta horrelako formak erabiltzen dituzten beste hirurek —Capanaga, Añibarro eta Iztueta— aldaera -g- dunak ere badarabiltzate. Gero, XIX. mendearen bukaeraz gero gehiago zabaldu zen boskarren, baina Hegoaldean soilik eta idazle garbizaleen artean bakarrik. Beraz, badirudi euskara baturako egokiagoak direla -g- aldaerak, eta horien artean batasunean kontsonante multzoak murrizteko hartu den erabateko jokabidea (hiztegi eta ez hitztegi e.a.) kontuan harturik badirudi forma bakuna dela gomendatzekoa. Arrazoi bertsuakatik badirudi bosna (borzna) eta ez bostna dela gomendatu behar den forma. Bestalde, 21., 41. eta kidekoiei dagokienez, batgarren grafia erabatekoa da, eta salbuespen bakarra M. Zabala da, ogeta-batkarren erabiltzen duena. Batgarren gehienbat aurreko osagaitik bereizirik agertzen da tradizioan (hogeita batgarren, zenbatgarren, e.a.), eta hori da hain zuzen numeralentzat gomendatu zen idazkerari gehien egokitzen zaion aukera. 42 ⟶ 52 lerroa: Saileko lehen kideari buruz, erabiltzen diren formek (lehen, aurren, eta lehenengo, lehenbiziko, lehendabiziko e.a. ) ez dute ortografi arazorik, eta oraingoz, ez du Euskaltzaindiak horietako batere hobesten. [[Kategoria:Matematikak]][[Kategoria:Euskara]] [[es:Número ordinal]]

Zenbaki ordinal: berrikuspenen arteko aldeak