21:23, 15 abendua 2012ko berrikusketa aldatu Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.210 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		23:28, 15 abendua 2012ko berrikusketa aldatu desegin Xirkan (eztabaida \| ekarpenak) 42.210 edits →‎Greco eta Toledo Hurrengo ezberdintasuna →
20. lerroa: === Greco eta Toledo === [[1577]]. urteko dokumentu batean azaltzen da Greco aurreneko aldiz Espainian, ~~Madrilen~~[[Madril]]en lehenbizi eta ~~Toledon~~[[Toledo]]n gero. Espainiara joateko arrazoietako bat [[Filipe II.a Espainiakoa\|Filipe II.aren]] proiektu handiaren ~~beni~~berri izana izan daiteke, alegia, [[El ~~Escorialeko~~Escorial]]eko San Lorenzo ~~elizaren~~monasterioaren eraikuntza. Bestalde, espainiar elizgizon garrantzitsuak ezagutu zituen Erroman. ~~; haietako~~Haietako bat, Luis de Castilla, Grecoren adiskide mina zen, eta haren anaia batek, Diego Gaztelakoak, egin zion Espainiako lehen agindua. Harrezkero Toledon bizi izan zen, lanpeturik beti, hiriko eta probintzietako eliza eta ~~kontentuetako~~komentuetako eskaerak betetzen. Humanista, irakasle eta idazleen adiskide izan zen. Hala, adibidez, [[Luis de Gongora]] poeta handiak soneto bat idatzi zuen bere hilobirako . Izan ere, Greco hil ondoren zerrendatu ziren jabetzek oso gizon jantzia zela ematen dute aditzera, eta ~~Berpizkundeko~~[[Pizkundeko humanismoa\|Pizkundeko humanista]] benetakoa. Ondo ezagutzen zituen klasikoak, eta haiek jatorrizko hizkuntzetan irakurtzeko gauza zen. Grecoren lehen agindua Toledoko Santo Domingo komentuko elizako aldare nagusirako eta albo aldareetarako margolanak izan ziren ([[1577]]-[[1579]]). Berak egin zuen ~~aldareko~~erretaulen ~~ertzotzako~~ertzetzako arkitektura diseinua ere, [[Palladio]] veneziarraren estiloan. Aldare nagusiko lana, ''Andre ~~dlariaren.~~Mariaren Jasokundea'' (Art Institut, [[Chicago]]), estilo berri baten ~~adi _razgarri~~adierazgarri da : teknika, margo eta argi zurien erabilera libreari dagokionez, veneziarra da ; baina koloreen indarra eta kontrasteen manipulazioa, disonantea ia, guztiz bereziak dira. Aldi berean, orijinaltasun harrigarriko beste maisu lan bat sortu zuen, El e.zpolio (Kristo bere tunikaz erantzia, 1577- 1579, Toledoko katedrala). Lehen planoan konposizioa bertikala eta trinkoa da, erakusteko Jesukristoren sufrunendua bere torturatzaileen eskuetan. Espazioa tratatzeko modua manieristena da, baina, jendetza adierazteko, buruak lerroka-lerroka elkarren gainean ipintzea, bizantziar teknika da. Bestalde, Grecoren giza irudia luzatzeko joera nabarmenagoa da garai honetan, hala adibidez San Sebastian lanean. Joera hori bera ageri da Michelangeloren lanetan, Tintoretto eta Veronese veneziarrengan eta margolari manierista nagusiengan. Aldi berean, orijinaltasun harrigarriko beste maisu lan bat sortu zuen, ''El expolio'' (''Kristo bere tunikaz erantzia'', [[1577]]-[[1579]], [[Toledoko Santa Maria Katedrala]]). Lehen planoan konposizioa bertikala eta trinkoa da, erakusteko [[Jesukristo]]ren sufrimendua bere torturatzaileen eskuetan. Espazioa tratatzeko modua manieristena da baina, jendetza adierazteko, buruak lerroka-lerroka elkarren gainean ipintzea, bizantziar teknika da. Bestalde, Grecoren giza irudia luzatzeko joera nabarmenagoa da garai honetan, hala adibidez ''San Sebastianen martirioa'' lanean ([[Palentziako katedrala]]). Joera hori bera ageri da [[Michelangelo]]ren lanetan, [[Tintoretto]] eta [[Veronese]] veneziarrengan eta margolari manierista nagusiengan. Laburra izan zen, eta ez oso ona, Grecoren harremana Filipe II.aren gortearekin : erregeak ez zuen onetsi San llaztr -izioien nzariirioa (1580-1582, Escorial) eta Grecorenaren ordez beste margolan bat eskatu zuen. Seguraski, ez zen erregearen gustukoa gertatu koloreen erabilera bitxia (hori distiratsuak arropen urdin ilunarekin kontrastean), nahiz eta ikusle modernoarentzat bereziki deigarria den koloreen trataera ausart hori.▼ ▲Laburra izan zen, eta ez oso ona, Grecoren harremana Filipe II.aren gortearekin. ~~: erregeak~~Erregeak ez zuen onetsi ''San ~~llaztr~~Maurizioren ~~-izioien nzariirioa~~martirioa'' ([[1580]]-[[1582]], [[El Escorial]]) eta Grecorenaren ordez beste margolan bat eskatu zuen. Seguraski, ez zen erregearen gustukoa gertatu koloreen erabilera bitxia (hori distiratsuak arropen urdin ilunarekin kontrastean), nahiz eta ikusle modernoarentzat bereziki deigarria den koloreen trataera ausart hori. Ondorengo lan bat da, Orgazko koidearerx hilobiratzea, aditu guztien arabera, Grecoren maisu lana (1586, Santo Ton1e, Toledo) . Lan honetan, jeinu honen arte harrigarriaren adierazgarri bikainak dira zeruaren ikuskizun naturaz gaindikoa eta erretratuen erakustaldi harrigarria. Izan ere, erabat bereizi zituen Grecok hemen -eta baita beste lanetan ere- zerua eta lurra : goian, hodei forma erdi abstraktu eta birakarietan ageri da zerua, eta santuak luzeak eta izpiritu modukoak dira ; behean, normala da dena irudien eskala eta proportzioetan . Ezkerraldean ikusten den mutila Grecoren semea da ; bere sakeleko nnrsuzapian artistaren sinadura eta 1578 data ageri dira, mutilaren jaiotza urtea hain zuzen. Ondorengo lan bat da, ''[[Orgazeko kondearen ehorzketa]]'' ([[1586]], Santo Tomé eliza, [[Toledo]]), aditu guztien arabera, Grecoren maisu lana. Lan honetan, jeinu honen arte harrigarriaren adierazgarri bikainak dira zeruaren ikuskizun naturaz gaindikoa eta erretratuen erakustaldi harrigarria. Izan ere, erabat bereizi zituen Grecok hemen -eta baita beste lanetan ere- zerua eta lurra. Goian, hodei forma erdi abstraktu eta birakarietan ageri da zerua, eta santuak luzeak eta izpiritu modukoak dira. Behean, normala da dena, irudien eskala eta proportzioetan. Ezkerraldean ikusten den mutila Grecoren semea da eta bere sakeleko musuzapian artistaren sinadura eta 1578 data ageri dira, mutilaren jaiotza urtea hain zuzen. Gizonak, [[XVI. ~~mendeko~~mende]]ko arropez jantziak, Toledoko gizarteko kide nagusiak dira dudarik gabe. Inoiz baino argiago ageri da hemen Grecoren konposizioen metodo manierista, ekintza guztiak lehen planoan gertatzen baitira. Bestalde, eta erretratu gutxi egin bazuen ere, beste espainiar artistek baino hobeto adierazi zuen ~~Grecolc~~Grecok gaztelar nobleen seriotasun eta dotoretasuna. ~~: ikusgarriak~~Ikusgarriak dira ~~Zalduna eskua~~''Eskua bular gainean ~~duela~~ageri den zalduna'' (~~Prado~~[[Pradoko museoa]], [[Madril]]), ~~Couarrabias~~''Antonio ~~humanista~~de Covarrubias'' ([[Louvre)]], ~~Julidu~~[[Paris]]) ~~Ronzero~~eta de''Julián ~~las~~Romero ~~Hazarias~~y su santo patrono'' (~~Prado~~[[Pradoko museoa]], [[Madril]]), zuri-beltzez eginak, ~~zorrotzalc~~zorrotzak eta zehatzak.▼ ▲Bestalde, eta erretratu gutxi egin bazuen ere, beste espainiar artistek baino hobeto adierazi zuen Grecolc gaztelar nobleen seriotasun eta dotoretasuna : ikusgarriak dira Zalduna eskua bular gainean duela (Prado ), Couarrabias humanista (Louvre), Julidu Ronzero de las Hazarias (Prado), zuri-beltzez eginak, zorrotzalc eta zehatzak. === Azken urteak === 1590etik aurrera, izugarria izan zen Grecoren produkzioa. Toledo inguruko eliza eta monasterioetarako egindako lanen artean daude Familia SantuaMagdalerzarekin eta Fanrilra Santua Santa Anarekin. Zenbait aldiz errepikatu zuen Hilzoria Baratzean, non forma bitxien eta kolore distiratsu, hotz, bortxatuen bitartez gauzatzen den naturaz gaindiko mundua. Grecok baztertu egin zituen santu nagusi gehienak, eta sarritan errepikatu zuen gai hera : Santo Domingo, Maria Magdalena, San Jeronimo kardinal, San Pedro negarrez. Asisko San Frantzisko zen, nolanahi ere, artistak gehien miresten zuen santua ; hogeita bost bat orijinal gorde dira santu horrenak, San Frantzisko eta Leon anaia heriotzaren gaineko meditazioan besteak beste (hertsio asko).

Grekoa: berrikuspenen arteko aldeak