Koine: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua euskarazko wikipedia aberasteko Elhuyar Fundazioak aurrera eramango duen HPSren proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
'''Koiné ''' ([[greziera]]tik ἡ κοινὴ γλῶσσα ''hē koinḕ glṓssa'', 'hizkuntza arrunta', edo, sarriago, ἡ κοινὴ διάλεκτος ''hē koinē diálektos'', 'hizkera arrunta') [[garai helenistiko]]ko [[greziera]]ren hizkuntza-barietatea; ''greziera helenistikoa'' bezala ere ezaguna.
Hizkuntza-barietate hau [[Alexandro Handia]]ren konkisten ondorengoa da, K.a. 300 urtetik K.o. 300 urtera arte, gutxi gorabehera, eta hizkuntza grekoaren hirugarren garaiaren mugarria da. Garrantzitsua da [[greko demotikoa]]ren aurrekoa, eta grezieraren lehenengo [[dialekto]] arrunta izan zelako. Baina horretaz gain, bere garrantzia [[lingua franca]] gisa mendebaldeko zibilizazioetan izandako eraginean datza. [[Kristautasun|Kristau]] [[Biblia]]ren [[Itun Berria]] koinéz idatzi zen, eta hizkuntza hau erabili zen [[kristautasun]]a irakasteko eta transmititzeko.
Koiné, estraofizialki, [[Erromatar Inperioa|Erromatar Inperioko]] lehen edo bigarren hizkuntza izan zen.
== Historia ==
Hizkuntza honek leku oso desberdinak hartzen ditu: [[Erroma]]tik [[Egipto]]ra, baita [[India]]ko hainbat gune ere. Eta ondorioz, bertako hainbat hizkuntzekin elkarrekin bizi izan zen: [[Siria]]n [[aramera]]rekin, [[Egipto]]n [[koptoera]]rekin edo [[Mendebaldea (kultura)|Mendebaldean]] [[latin]]arekin (azken hau [[Gudari|militar]]ren eta funtzionarioen hizkuntza zen). Beraz, koinéak lurralde desberdinak elkartu egin zituen.
Koiné hizkuntzan, atikoa da oinarrian dagoena, beste elementu batzuen eragina ere duelarik ([[joniera]], adibidez). Koiné mota ezberdinak daude: koiné egiptoarra (Septuaginta edo grekerara itzulitako [[Itun Zaharra]]ren bertsioaren [[papiro]]en aurkikuntzari esker ezaguna) eta koiné literarioa ([[Polibio]] bezalako idazleek erabilia).
== Ikusi, halaber ==
* [[Greziera]]
[[Kategoria:Greziera]]
[[an:Griego helenistico]]
[[ar:كوينه]]
[[ast:Koiné]]
[[bg:Койне]]
[[ca:Grec koiné]]
[[ckb:گریکی کوەینە]]
[[cs:Koiné]]
[[da:Koiné]]
[[de:Koine]]
[[el:Ελληνιστική Κοινή]]
[[en:Koine Greek]]
[[eo:Kojnea greka lingvo]]
[[et:Koinee]]
[[fi:Koinee]]
[[fr:Koinè (grec)]]
[[gl:Koiné]]
[[he:קוינה]]
[[ia:Lingua grec koine]]
[[id:Bahasa Yunani Koine]]
[[it:Koinè]]
[[ja:コイネー]]
[[ko:코이네 그리스어]]
[[la:Lingua Graeca antiqua communis]]
[[nds:Koine Greeksch]]
[[nl:Koinè]]
[[nn:Koiné]]
[[no:Koiné]]
[[os:Койне]]
[[pl:Koine]]
[[pt:Koiné]]
[[ro:Limba greacă comună]]
[[ru:Койне]]
[[sh:Koine grčki]]
[[sk:Helenistické koiné]]
[[sv:Koine]]
[[sw:Kiyunani]]
[[tr:Koini]]
[[uk:Койне]]
[[zh:通用希臘語]]
== Erreferentziak ==
{{ elhuyar | data=2012/12/14}}
|