Gupta Inperioa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua euskarazko wikipedia aberasteko Elhuyar Fundazioak aurrera eramango duen HPSren proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Gupta.png|thumb|300px|Gupta Inperioa kolore grisez; berdez, menpeko estatuak]]
'''Gupta Inperioa''' [[India]]ko inoizko inperio politiko eta militar handienetariko bat izan zen. [[Gupta dinastia]]k agindu zuen Inperioan 240-550 urte bitartean. Lurraldez, India iparraldeko eremu gehiena, eta gaur egungo [[Pakistan]] ekialdea eta [[Bangladesh]] hartzen zituen.
Gupta inperioak iraun zuen bitartean bakea, oparotasuna eta garapena izan ziren nagusi; horrenbestez, kultura indiarra asko aurreratu zen artean, literaturan eta zientzian: zientzia bera (gaur darabilgun [[zenbaki-sistema hamartarra]] garatu zuten, besteak beste), filosofia, arkitektura, eskultura, pintura, literatura, musika eta dantza landu zuten, gaurdaino iraun duenez. [[Sanskrito]]a zen Gupta Inperioko hizkuntza.
Gupta errege-erreginek administrazio-sistema eraginkorra ezarri zuten; botere zentral indartsua zeukaten, baina bake-garaietan herriei autonomia ere ematen zieten. Hinduismoa nagusi zenez, gizartearen antolaketa eredu horren araberakoa zen, kasta edo leinuka banatuta. Hinduismoaren ezaugarri nagusiak orduan ezarri ziren: jainko-jainkosak, erlijio-ohiturak eta tenpluak.
Inperioaren sasoian merkataritza eta kanpo-harremanak hain aberatsak izan ziren, ezen, sinismen eta arkitektura hinduistak eta budistak [[Borneo]], [[Kanbodia]], [[Indonesia]] eta [[Thailandia]]raino heldu ziren.
== Historia ==
Gupta dinastia jatorriz [[Bengala]]koa zela uste dute: [[Śrī Gupta]]k sortu zuen dinastia 240-280 urte bitartean.
== Antolaketa ==
Gupta Inperioko agintari nagusia enperadorea zen, Estatuko burua, baina nahitaez gobernu osoak lagundu behar zion: ministroek, Asanbleak eta funtzionarioek (zerga-biltzaileak eta ofizialak; enbaxadoreak, probintzia-gobernadoreak, militarrak eta artxibozainak; trobadoreak, heraldoak, eskribauak, guardiak, zelatariak, garraiolariak eta morroiak, besteak beste). Izan ere, Asanbleak izendatzen zuen erregea/enperadorea, zabarkeria kasuetan epaitu egiten zuen, eta erabakiak hartzen laguntzen zion. Asanbleako partaideak printzeak, agintari militarrak, apaizak, erakunde-ordezkariak eta behe-mailako agintariak ziren.
== Ikus, gainera ==
* [[Ajantā]]
== Kanpo-loturak ==
{{commonscat|Gupta Empire}}
[[Kategoria:Indiako historia]]
[[kbd:Гупта империэ]]
[[rue:Держава Ґуптів]]
[[an:Imperio Gupta]]
[[ar:إمبراطورية جوبتا]]
[[bat-smg:Guptu imperėjė]]
[[be:Імперыя Гупта]]
[[be-x-old:Імпэрыя Гупта]]
[[bg:Гупта]]
[[bn:গুপ্ত সাম্রাজ্য]]
[[br:Impalaeriezh Gupta]]
[[bs:Gupta carstvo]]
[[ca:Imperi Gupta]]
[[cs:Guptovská říše]]
[[cy:Ymerodraeth y Gupta]]
[[de:Gupta-Reich]]
[[en:Gupta Empire]]
[[eo:Gupta imperio]]
[[fa:امپراتوری گوپتا]]
[[fi:Gupta-valtakunta]]
[[fr:Empire Gupta]]
[[gl:Imperio Gupta]]
[[he:ממלכת גופטה]]
[[hi:गुप्त राजवंश]]
[[hif:Gupta Samrajya]]
[[hr:Carstvo Gupta]]
[[hu:Gupta Birodalom]]
[[hy:Գուպտա կայսրություն]]
[[id:Kemaharajaan Gupta]]
[[is:Gupta-veldið]]
[[it:Impero Gupta]]
[[ja:グプタ朝]]
[[ka:გუპტას იმპერია]]
[[kn:ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]
[[ko:굽타 왕조]]
[[la:Imperium Guptanum]]
[[lt:Guptų imperija]]
[[lv:Guptu impērija]]
[[ml:ഗുപ്തസാമ്രാജ്യം]]
[[mr:गुप्त साम्राज्य]]
[[ms:Empayar Gupta]]
[[ne:गुप्त साम्राज्य]]
[[new:गुप्त राजवंश]]
[[nl:Gupta's]]
[[nn:Gupta]]
[[no:Guptariket]]
[[oc:Empèri Gupta]]
[[pl:Dynastia Guptów]]
[[pnb:گپتا سلطنت]]
[[pt:Dinastia Gupta]]
[[ro:Dinastia Gupta]]
[[ru:Государство Гуптов]]
[[sa:गुप्त-साम्राज्यम्]]
[[sh:Gupta Carstvo]]
[[simple:Gupta Empire]]
[[sl:Guptski imperij]]
[[sr:Гупта царство]]
[[sv:Guptariket]]
[[ta:குப்தப் பேரரசு]]
[[te:గుప్త సామ్రాజ్యము]]
[[th:จักรวรรดิคุปตะ]]
[[tk:Gupta imperiýasy]]
[[tr:Gupta İmparatorluğu]]
[[uk:Імперія Гуптів]]
[[ur:گپتا سلطنت]]
[[vi:Đế quốc Gupta]]
[[war:Imperyo Gupta]]
[[za:Gizdoh vuengzciuz]]
[[zh:笈多王朝]]
[[zh-min-nan:Gupta Tè-kok]]
[[zh-yue:笈多王朝]]
== Erreferentziak ==
{{ elhuyar | data=2012/11/29}}
|