Gupta Inperioa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua euskarazko wikipedia aberasteko Elhuyar Fundazioak aurrera eramango duen HPSren proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea
 
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa.
1. lerroa:
[[Fitxategi:Gupta.png|thumb|300px|Gupta Inperioa kolore grisez; berdez, menpeko estatuak]]
{{ elhuyarlanean }}
'''Gupta Inperioa''' [[India]]ko inoizko inperio politiko eta militar handienetariko bat izan zen. [[Gupta dinastia]]k agindu zuen Inperioan 240-550 urte bitartean. Lurraldez, India iparraldeko eremu gehiena, eta gaur egungo [[Pakistan]] ekialdea eta [[Bangladesh]] hartzen zituen.
 
Gupta inperioak iraun zuen bitartean bakea, oparotasuna eta garapena izan ziren nagusi; horrenbestez, kultura indiarra asko aurreratu zen artean, literaturan eta zientzian: zientzia bera (gaur darabilgun [[zenbaki-sistema hamartarra]] garatu zuten, besteak beste), filosofia, arkitektura, eskultura, pintura, literatura, musika eta dantza landu zuten, gaurdaino iraun duenez. [[Sanskrito]]a zen Gupta Inperioko hizkuntza.
 
Gupta errege-erreginek administrazio-sistema eraginkorra ezarri zuten; botere zentral indartsua zeukaten, baina bake-garaietan herriei autonomia ere ematen zieten. Hinduismoa nagusi zenez, gizartearen antolaketa eredu horren araberakoa zen, kasta edo leinuka banatuta. Hinduismoaren ezaugarri nagusiak orduan ezarri ziren: jainko-jainkosak, erlijio-ohiturak eta tenpluak.
 
Inperioaren sasoian merkataritza eta kanpo-harremanak hain aberatsak izan ziren, ezen, sinismen eta arkitektura hinduistak eta budistak [[Borneo]], [[Kanbodia]], [[Indonesia]] eta [[Thailandia]]raino heldu ziren.
 
== Historia ==
 
Gupta dinastia jatorriz [[Bengala]]koa zela uste dute: [[Śrī Gupta]]k sortu zuen dinastia 240-280 urte bitartean.
 
== Antolaketa ==
 
Gupta Inperioko agintari nagusia enperadorea zen, Estatuko burua, baina nahitaez gobernu osoak lagundu behar zion: ministroek, Asanbleak eta funtzionarioek (zerga-biltzaileak eta ofizialak; enbaxadoreak, probintzia-gobernadoreak, militarrak eta artxibozainak; trobadoreak, heraldoak, eskribauak, guardiak, zelatariak, garraiolariak eta morroiak, besteak beste). Izan ere, Asanbleak izendatzen zuen erregea/enperadorea, zabarkeria kasuetan epaitu egiten zuen, eta erabakiak hartzen laguntzen zion. Asanbleako partaideak printzeak, agintari militarrak, apaizak, erakunde-ordezkariak eta behe-mailako agintariak ziren.
 
== Ikus, gainera ==
 
* [[Ajantā]]
 
== Kanpo-loturak ==
{{commonscat|Gupta Empire}}
[[Kategoria:Indiako historia]]
 
[[kbd:Гупта империэ]]
[[rue:Держава Ґуптів]]
 
 
[[an:Imperio Gupta]]
[[ar:إمبراطورية جوبتا]]
[[bat-smg:Guptu imperėjė]]
[[be:Імперыя Гупта]]
[[be-x-old:Імпэрыя Гупта]]
[[bg:Гупта]]
[[bn:গুপ্ত সাম্রাজ্য]]
[[br:Impalaeriezh Gupta]]
[[bs:Gupta carstvo]]
[[ca:Imperi Gupta]]
[[cs:Guptovská říše]]
[[cy:Ymerodraeth y Gupta]]
[[de:Gupta-Reich]]
[[en:Gupta Empire]]
[[eo:Gupta imperio]]
[[fa:امپراتوری گوپتا]]
[[fi:Gupta-valtakunta]]
[[fr:Empire Gupta]]
[[gl:Imperio Gupta]]
[[he:ממלכת גופטה]]
[[hi:गुप्त राजवंश]]
[[hif:Gupta Samrajya]]
[[hr:Carstvo Gupta]]
[[hu:Gupta Birodalom]]
[[hy:Գուպտա կայսրություն]]
[[id:Kemaharajaan Gupta]]
[[is:Gupta-veldið]]
[[it:Impero Gupta]]
[[ja:グプタ朝]]
[[ka:გუპტას იმპერია]]
[[kn:ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]
[[ko:굽타 왕조]]
[[la:Imperium Guptanum]]
[[lt:Guptų imperija]]
[[lv:Guptu impērija]]
[[ml:ഗുപ്തസാമ്രാജ്യം]]
[[mr:गुप्त साम्राज्य]]
[[ms:Empayar Gupta]]
[[ne:गुप्त साम्राज्य]]
[[new:गुप्त राजवंश]]
[[nl:Gupta's]]
[[nn:Gupta]]
[[no:Guptariket]]
[[oc:Empèri Gupta]]
[[pl:Dynastia Guptów]]
[[pnb:گپتا سلطنت]]
[[pt:Dinastia Gupta]]
[[ro:Dinastia Gupta]]
[[ru:Государство Гуптов]]
[[sa:गुप्त-साम्राज्यम्]]
[[sh:Gupta Carstvo]]
[[simple:Gupta Empire]]
[[sl:Guptski imperij]]
[[sr:Гупта царство]]
[[sv:Guptariket]]
[[ta:குப்தப் பேரரசு]]
[[te:గుప్త సామ్రాజ్యము]]
[[th:จักรวรรดิคุปตะ]]
[[tk:Gupta imperiýasy]]
[[tr:Gupta İmparatorluğu]]
[[uk:Імперія Гуптів]]
[[ur:گپتا سلطنت]]
[[vi:Đế quốc Gupta]]
[[war:Imperyo Gupta]]
[[za:Gizdoh vuengzciuz]]
[[zh:笈多王朝]]
[[zh-min-nan:Gupta Tè-kok]]
[[zh-yue:笈多王朝]]
== Erreferentziak ==
{{ elhuyar | data=2012/11/29}}