Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialista: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua euskarazko wikipedia aberasteko Elhuyar Fundazioak aurrera eramango duen HPSren proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Flag of Uzbek SSR.svg|thumb|Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialistako bandera]]
[[Fitxategi:COA Uzbek SSR.png|thumb|Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialistako armarria]]
[[Fitxategi:SovietUnionUzbekistan.png|thumb|280px|Kokapena]]
'''Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialista''' ([[uzbekera]]z: Ўзбекистон Совет Социалистик Республикаси, ''Ŭzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi'') [[Sobietar Batasuna]] osatzen zuten hamabost errepubliketako bat zen, gaur egungo [[Uzbekistan]]i dagokiona.
1989. urteko datuen arabera, herrialdeak 447.400 km²-ko azalera zeukan, eta 19.906.000 biztanle zeuden, 44,5 biztanle km²-ko dentsitatearekin. Hizkuntza nagusiak uzbekera eta [[errusiera]] ziren. [[Sobietar errublo]]a moneta zerabilten.
== Historia ==
1924. urtean [[Erdialdeko Asia]]ko mugak berrezarri zituzten, etnia-irizpideak erabilita nagusiki. 1924. urteko urriaren 27an Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialista sortu zuten, [[Bukharako Sobietar Errepublika Popularra]], [[Khorezmiako Errepublika Popularra]] eta [[Turkestango Sobietar Errepublika Sozialista]]ren zati bat batuz.
1929. urtera arte [[Tadjikistango Sobietar Errepublika Sozialista]] Uzbekistangoaren parte zen, baina bereizi egin zen, eta biek maila bera zuten Sobietar Batasunaren barruan handik aurrera.
Bestalde, 1936. urtera arte [[Kazakhsatango Sobietar Errepublika Sozialista]]ren barruan zegoen [[Karakalpakeko Sobietar Errepublika Sozialista Autonomoa]], Uzbekistangoaren parte egin zuten aurrerantzerako.
1930. urtean hiriburu-hiria ere aldatu egin zuten: ordura arte [[Samarkand]] zen hiriburu, eta [[Tashkent]] aurrerantzean.
1991. urteko irailaren 1ean "[[Uzbekistango Errepublika]]" izena hartu zuen, eta urte horretan bertan, abenduaren 26an, independentzia aldarrikatu zuten, [[Islom Karimov]] presidente zela.
== Biztanleria ==
[[Bigarren Mundu Gerra]]n sobietarrek ordura arte Sobietar Batasuneko mendebaldean zituzten industria-fabrika asko Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialistaren lurraldean kokatu zituzten, nazien eskutik aldentzekotan. Industriarekin batera etorkin-kopuru handia iritsi zen Uzbekistanera, biztanleria aldatuz: errusiarrak eta ukrainarrak iritsi ziren batez ere. Horrekin batera, Gerrako aurkariekin batera ote ziharduten susmagarritzat zituzten talde etniko osoak erbesteratu egin zituzten sobietarrek, hala nola korearrak, Krimeako tatariarrak eta txetxeniarrak.
== Ekonomia ==
XX. mendeko 60ko hamarkadan hasi zituzten [[Amu Daria ibaia|Amu Daria ibai]]ko urak hartzeko lanak, nekazaritzako eremu oso handia ureztatuz, kotoiaren ekoizpena handitzekotan. Egin ere, Sobietar Batasuna aldi hartan munduko kotoi-ekoizle handiena egin zen, baina [[Aral itsasoa|Aral itsasora]] isurtzen zen ura hainbeste murriztu zen, hondamendi ekologiko handia gertatu zen.
== Banaketa politiko eta administratiboa ==
Hamaika oblast edo probintzia eta errepublika autonomo bat zeuden Uzbekistango Sobietar Errepublika Sozialistan.
[[Kategoria:Uzbekistango historia]]
[[Kategoria:Sobietar Batasuneko historia]]
[[af:Oezbekistanse Sosialistiese Sowjetrepubliek]]
[[ar:جمهورية أوزبكستان السوفيتية الاشتراكية]]
[[az:Özbəkistan Sovet Sosialist Respublikası]]
[[be:Узбекская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка]]
[[be-x-old:Узбэцкая Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка]]
[[bg:Узбекска съветска социалистическа република]]
[[br:RSS Ouzbekistan]]
[[ca:República Socialista Soviètica de l'Uzbekistan]]
[[cs:Uzbecká sovětská socialistická republika]]
[[de:Usbekische Sozialistische Sowjetrepublik]]
[[en:Uzbek Soviet Socialist Republic]]
[[eo:Uzbeka Soveta Socialisma Respubliko]]
[[et:Usbeki NSV]]
[[fa:جمهوری سوسیالیستی ازبکستان شوروی]]
[[fi:Uzbekistanin sosialistinen neuvostotasavalta]]
[[fr:République socialiste soviétique d'Ouzbékistan]]
[[gl:República Socialista Soviética de Usbequistán]]
[[gv:Pobblaght Hoveidjagh Hoshiallagh ny h-Oosbeckistaan]]
[[he:הרפובליקה הסובייטית הסוציאליסטית האוזבקית]]
[[id:Republik Sosialis Soviet Uzbekistan]]
[[it:Repubblica Socialista Sovietica Uzbeka]]
[[ja:ウズベク・ソビエト社会主義共和国]]
[[kk:Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасы]]
[[ko:우즈베크 소비에트 사회주의 공화국]]
[[lt:Uzbekijos TSR]]
[[mk:Узбечка ССР]]
[[mr:उझबेक सोव्हियेत साम्यवादी गणराज्य]]
[[ms:Republik Sosialis Soviet Uzbekistan]]
[[nl:Oezbeekse Socialistische Sovjetrepubliek]]
[[no:Den usbekiske sosialistiske sovjetrepublikk]]
[[pl:Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka]]
[[pt:República Socialista Soviética Uzbeque]]
[[ro:Republica Sovietică Socialistă Uzbekă]]
[[ru:Узбекская Советская Социалистическая Республика]]
[[sr:Узбечка Совјетска Социјалистичка Република]]
[[sv:Uzbekiska SSR]]
[[tl:Uzbek Soviet Socialist Republic]]
[[tr:Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti]]
[[udm:Узбек ССР]]
[[uk:Узбецька Радянська Соціалістична Республіка]]
[[uz:Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi]]
[[vi:Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan]]
[[zh:乌兹别克苏维埃社会主义共和国]]
== Erreferentziak ==
{{ elhuyar | data=2012/11/29}}
|