Cupressaceae: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua euskarazko wikipedia aberasteko Elhuyar Fundazioak aurrera eramango duen HPSren proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
{{taxotaula infotaula
| kolorea = lightgreen
| izena = Cupressaceae
| irudia = Med Cypress.jpg
| irudiaren tamaina = 250px
| irudiaren testua = altzifre arrunta (''Cupressus sempervirens'')
| erreinua = Plantae
| banaketa = Spermatophyta
| klasea = Gymnospermae
| ordena = Cupressales
| familia = Cupressaceae
| generoa = ikus testua
| espeziea =
| binomial =
| binomial aditua =
}}
'''Kupresazeoak''' ('''Cupressaceae''') koniferoen subklaseko eta [[Cupressales]] ordenako landare-familia bat dira. Zuhaitza edo zuhaixkak dira, eta zura eta hostoak, maiz, aromatikoak dira. Hostoak iraunkorrak dira, elkarri atxikitako ezkata-itxurakoak, 1 mm eta 3 cm bitarteko luzerakoak. Espezie asko oso erabiliak dira zura ateratzeko, eta aromagatik, baita apaingarri gisa ere.
Banaketa kosmopolita du, eta espezie gehienak klima bero eta epeletako eskualdeetan bizi dira. Espezie gehienak (% 75 inguru) Ipar hemisferioan daude. 29 genero daude, eta 135 bat espezie. Badira 16 genero espezie bakarra dutenak. Genero handienak hauek dira; ''Juniperus'' (68 espezie), ''Callitropsis'' edo ''Xanthocyparis'' (18 espezie), ''Callitris'' (15 espezie) eta ''Cupressus'' (12 espezie).
Cupressaceae familiari dagozkio Lurreko bi espezierik handienak: ''Sequoia sempervirens'' (aurkitu den espezimen handiena ia 112 m luze da, eta 6,7 m -ko diametroa du) eta ''Sequoiadendron giganteum'' (aurkitu den espezimen handiena 106 m luze da, eta 11,4 m-ko diametroa du). Espezie batzuek 2000-3500 urteko bizitza dute.
==Sailkapen klasikoa==
Sailkapen klasikoan, hau da genero-banaketa:
<div style='-moz-column-count:3; -moz-column-gap:10px;'>
* ''[[Actinostrobus]]'' Miq.
* ''[[Austrocedrus]]'' Florin & Boutelje
* ''[[Callitris]]'' Vent. (syn. ''Frenela'')
* ''[[Calocedrus]]'' Kurz
* ''[[Chamaecyparis]]'' Spach
* ''[[Cupressus]]'' L.
* ''[[Diselma]]'' Hook.f.
* ''[[Fitzroya]]'' Lindl.
* ''[[Fokienia]]'' A.Henry & H.H.Thomas
* ''[[Juniperus]]'' L. (sin. ''Arceuthos'', ''Sabina'')
* ''[[Libocedrus]]'' Endl.
* ''[[Microbiota]]'' Komarov
* ''[[Neocallitropsis]]'' Florin
* ''[[Papuacedrus]]'' H.L.Li
* ''[[Pilgerodendron]]'' Florin
* ''[[Platycladus]]'' Spach
* ''[[Tetraclinis]]'' Mast.
* ''[[Thuja]]'' L.
* ''[[Thujopsis]]'' Siebold & Zucc.
* ''[[Widdringtonia]]'' Endl.
</div>
* ''× Cupressocyparis'' Dallim. (genero hibridoa ''Chamaecyparis'' × ''Cupressus'')
==Sailkapen filogenetikoa==
Sailkapen filogenetikoak 29 genero ditu:
* Cunninghamioideae (Hayata) Quinn
** ''[[Cunninghamia lanceolata|Cunninghamia]]'' R.Br.
* Taiwanioideae (Hayata) Quinn
** ''[[Taiwania]]'' Hayata
* Athrotaxidoideae Quinn
** ''[[Athrotaxis]]'' D.Don
* Sequoioideae (Luerss.) Quinn
** ''[[Metasequoia]]'' Hu & W.C.Cheng
** ''[[Sequoia sempervirens|Sequoia]]'' Endl.
** ''[[Séquoia géant|Sequoiadendron]]'' J.Buchholz — sekuoia erraldoia
* Taxodioideae Endl. ex K.Koch
** ''[[Cryptomeria (genre)|Cryptomeria]]'' D.Don
** ''[[Glyptostrobus]]'' Endl.
** ''[[Taxodium]]'' Rich.
* Callitroideae Saxton
** ''[[Papuacedrus]]'' H.L.Li
** ''[[Pilgerodendron]]'' Florin
** ''[[Libocedrus]]'' Endl.
** ''[[Austrocedrus]]'' Florin & Boutelje
** ''[[Widdringtonia]]'' Endl.
** ''[[Fitzroya]]'' Lindl.
** ''[[Diselma]]'' Hook.f.
** ''[[Actinostrobus]]'' Miq.
** ''[[Callitris]]'' Vent. (sin. ''Frenela'')
** ''[[Neocallitropsis]]'' Florin
* Cupressoideae Rich. ex Sweet
** ''[[Thuja]]'' L.
** ''[[Thujopsis]]'' Siebold & Zucc.
** ''[[Chamaecyparis]]'' Spach
** ''[[Fokienia]]'' A.Henry & H.H.Thomas
** ''[[Cupressus]]'' L. (sin. ''Callitropsis'', ''× Cupressocyparis'', ''Neocupressus'', ''Xanthocyparis'') — altzifreak
** ''[[Genévrier|Juniperus]]'' L. (sin. ''Arceuthos'', ''Sabina'') — ipuruak
** ''[[Calocedrus]]'' Kurz
** ''[[Tetraclinis]]'' Mast.
** ''[[Microbiota]]'' Kom.
** ''[[Platycladus]]'' Spach
[[Category:Cupressales]]
== Kanpo-loturak ==
{{commonscat|Cupressaceae}}
{{wikispecies|Cupressaceae}}
[[Categoría:Cupressaceae| ]]
[[an:Cupressaceae]]
[[ar:سروية]]
[[az:Sərvkimilər]]
[[bg:Кипарисови]]
[[ca:Cupressàcia]]
[[cs:Cypřišovité]]
[[da:Cypres-familien]]
[[de:Zypressengewächse]]
[[dsb:Cypresowe rostliny]]
[[en:Cupressaceae]]
[[eo:Cipresacoj]]
[[et:Küpressilised]]
[[fa:سرویان]]
[[fi:Sypressikasvit]]
[[fr:Cupressaceae]]
[[he:ברושיים]]
[[hr:Čempres]]
[[hsb:Cypresowe rostliny]]
[[hu:Ciprusfélék]]
[[hy:Նոճազգիներ (ընտանիք)]]
[[it:Cupressaceae]]
[[ja:ヒノキ科]]
[[ka:კვიპაროზისებრნი]]
[[ko:측백나무과]]
[[koi:Кипарис котыр]]
[[la:Cupressaceae]]
[[lt:Kiparisiniai]]
[[lv:Ciprešu dzimta]]
[[nl:Cipresfamilie]]
[[nn:Sypressfamilien]]
[[no:Sypressfamilien]]
[[pl:Cyprysowate]]
[[pt:Cupressaceae]]
[[qu:Sipris yura rikch'aq ayllu]]
[[ru:Кипарисовые]]
[[se:Sypreassašattut]]
[[sk:Cyprusovité]]
[[sv:Cypressväxter]]
[[tr:Servigiller]]
[[uk:Кипарисові]]
[[vi:Họ Hoàng đàn]]
[[zh:柏科]]
== Erreferentziak ==
{{ elhuyar | data=2012/11/29}}
| |||