Dialektologia: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua euskarazko wikipedia aberasteko Elhuyar Fundazioak aurrera eramango duen HPSren proiektuaren barruan aldatuko den abisua jartzea |
Euskarazko wikipedia aberasteko HPSren proiektuaren barruan Elhuyar Fundazioak egindako aldaketa. |
||
1. lerroa:
'''Dialektologia''' hizkuntzaren aldaerak aztertzea helburu duen hizkuntzalaritzaren adarra da. Bertan [[hizkuntza naturalaren|hizkuntza]] aldaera geografiko eta soziolinguistikoak aztertzen dira.
[[Hizkuntza]] eta [[dialekto]] terminoek eragiten duten anbiguotasuna saihesteko, [[aldaera linguistiko]] askotan erabiltzen den terminoa da. Aldaera linguistikoa esaten zaio komunitate linguistiko batek antzeko hizkuntza-ezaugarriak dituen komunikatzeko ahozko forma erabiltzen duenean. Dialektologiaren lana aldaera horiek aztertzea, nagusiki [[geolektoak]], eta bata bestearekiko dituzten forma ezberdintasunak sistematikoki azaltzea da.
== Dialektoa, geolektoa eta soziolektoa ==
XIX. mendean hasitako hizkuntza-geografiaren azterketa sistematikoak eta XX. mendean hasitako soziolinguistikaren esparruak, aldaera linguistiko guztiek, nagusiki, lau motatako aldaerak dituztela erakutsi dute:
* '''Aldaera geografikoak''' deritze herri bateko hizkerak dituen ezberdintasunei bere inguruko herrietako hizkerekiko. Aldaera geografiko antzekoak ematen diren ingurune bateko hizkera [[geolekto]] bezala ezagutzen da.
* '''Aldaera sozialek''' erakusten digute gizartean estratifikazio soziala eta klase soziala ematen den heinean, talde etniko, talde sozio-ekonomiko edo erlijio-talde jakin bateko pertsonek harreman estuagoa izaten dutela talde bereko pertsonekin. Horren eraginez, talde batzuen hizkerak, batez ere talde sozio-ekonomikoetan ematen denak, antzekotasunak erakusten ditu eta beste taldeekiko bereizketak nabarmentzen dira. Esaterako, langile-klasearen hizkera. Klase sozial edo talde baten hizkera izendatzeko [[soziolekto]] terminoa erabiltzen da.
* '''Aldaera historiko edo tenporalak''', testu zaharren azterketak erakusten digu hizkuntzaren elementu batzuk aldatu edo alde batera utzi egiten direla, eta beste batzuk sortu edo berriz erabili egiten direla.
* '''Aldaera estilistikoak''', pertsona batek egoeraren arabera erabili dezakeen hizkerari dagozkio (ahozko edo idatzizko hizkera, jasoa edo arrunta, etab.).
=== Kanpo-loturak ===
* [http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_argitalpenkatalogoa&Itemid=459&lang=eu&view=bilatu/] Euskaltzaindia
[[Kategoria:Dialektologia]]
[[Kategoria:Dialektoak]]
[[ar:علم اللهجات]]
[[be:Дыялекталогія]]
[[be-x-old:Дыялекталёгія]]
[[bg:Диалектология]]
[[bn:উপভাষাতত্ত্ব]]
[[ca:Dialectologia]]
[[cs:Dialektologie]]
[[cv:Диалектологи]]
[[cy:Tafodieitheg]]
[[de:Dialektologie]]
[[dsb:Dialektologija]]
[[en:Dialectology]]
[[et:Dialektoloogia]]
[[fa:گویششناسی]]
[[fi:Dialektologia]]
[[fr:Dialectologie]]
[[gl:Dialectoloxía]]
[[hi:उपभाषा विज्ञान]]
[[hr:Dijalektologija]]
[[hsb:Dialektologija]]
[[hy:Բարբառագիտություն]]
[[it:Dialettologia]]
[[ja:方言学]]
[[ka:დიალექტოლოგია]]
[[kk:Диалектология]]
[[lb:Dialektologie]]
[[mk:Дијалектологија]]
[[mrj:Диалектологи]]
[[nds-nl:Dialektologie]]
[[nl:Dialectologie]]
[[pl:Dialektologia]]
[[pt:Dialetologia]]
[[ru:Диалектология]]
[[sh:Dijalektologija]]
[[sl:Dialektologija]]
[[sr:Дијалектологија]]
[[sv:Dialektologi]]
[[tt:Диалектология]]
[[uk:Діалектологія]]
[[wa:Diyalectolodjeye]]
[[zh:方言学]]
== Erreferentziak ==
{{ elhuyar | data=2012/11/29}}
|