Samoa Estatubatuarra: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Euskaltzaindiaren araura egokitu
1. lerroa:
{{Herrialde infotaula
| estatuaren_izena = Amerikar Samoa Estatubatuarra
| nongo = AmerikarSamoa SamoakoEstatubarreko
| berezko_izena = Amerikar Samoa Estatuabatuarra
| berezko_izena_hizkuntza_ofizialean = American Samoa<br />Amerika Sāmoa / Sāmoa Amelika
| bandera_irudia = Flag of American Samoa.svg
38. lerroa:
| domeinua = as
| aurrizki_zenbakia = 1-684
| gentilizioa = AmerikarSamoa samoarestatubatuartar
| oharrak =
}}
'''AmerikarSamoa Estatubatuarra''' edo '''Samoa Iparramerikarra'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0169.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-03-30|izenburua= 168. araua: Ozeaniako toponimia}}</ref> ([[ingeles]]ez ''American Samoa'' eta [[samoera]]z ''Amerika Sāmoa'' edo ''Sāmoa Amelika'') hegoaldeko [[Ozeano Barea]]n dagoen [[Ameriketako Estatu Batu]]en menpeko "lurralde atxiki gabea"<ref>Ingelesez ''Unincorporated territory''.</ref> da. ''[[De facto]]'' hala bada ere, [[NBEren lurralde ez-autonomoen zerrenda]]n dago eta beraz ''[[de iure]]'' [[Deskolonizazio|deskolonizatu]] gabeko lurraldea da.
 
AmerikarSamoa SamoakoIparramerikarreko lurraldean alde batetik [[Samoa uhartedia]]ren ekialdeko zatia eta bestetik kultural zein geografikoki [[Tokelau]]rekin lotura estua duen [[Olohega]] edo [[Swains Uhartea]] daude. [[Cook Uharteak]] ekialdean, [[Niue]] hegoaldean, [[Tonga]] hego-mendebaldean, [[Mendebaldeko Samoa]] independentea mendebaldean eta [[Tokelau]] iparraldean auzokide ditu, denak [[Polinesia]]n.
 
Hiriburu ofiziala [[Pago Pago]] da baina ''[[Fono]]'' (bertako legebiltzarra) [[Fagatogo]]n dago eta askotan azken hau jotzen da hiriburutzat; hala ere, biak elkarren ondoan daude eta horiei albo-alboan dagoen [[Utulei]] gehitu ahal zaie, hortxe kokatzen baita [[botere betearazle]]a.
 
== Geografia ==
Amerikar Samoa Estatubatuarra [[Ozeania]]n dago, bost [[sumendi]] [[Uharte (geografia)|uhartek]] eta [[atoloi]] bik osatua. Eremua 199 [[km²]] da. Bere kokapena [[Ozeano Barea]]n dela eta, [[abendu]]tik [[martxoa|martxoraino]] noizbehinka [[tifoi]]ak pairatzen ditu.
 
=== Uharteak ===
73. lerroa:
[[Lehen Mundu Gerra]]ren ostean [[Mau mugimendua]] garatu zen bai mendebaldeko [[Samoa]]n (alemaniarren porrotaren ostean [[Zeelanda Berria]]ren menpean) bai ekialdean<ref>Iturria: [http://www.nebraskapress.unl.edu/catalog/productinfo.aspx?id=672997&AspxAutoDetectCookieSupport=1 ''Sovereignty Matters''] liburua.</ref>; azken honetan gerrako beteranoa zen Samuel Sailele Ripley izan zen buruzagia. Indarraren erabileraren kontrakoa bazen ere, [[Ameriketako Estatu Batuetako Itsas Armada|AEBetako Itsas Armadak]] mugimendua desagertarazi zuen.
 
[[Bigarren Mundu Gerra]]n [[Ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]] ''[[Ameriketako Estatu Batuetako Marineen Gorputza|marineak]]'' bertako biztanleak baino gehiago ziren, horrek dakarren inpaktu kulturalarekin. Egoera profitatu nahian [[Washington]]go Barne Saila uharteak anexionatzen saiatu zen baina bertako buruzagiek, Tuiasosopo Mariota burua zela, proposamena geldiarazi zuten eta autonomia lortu zuten: AmerikarSamoa SamoakoEstatubatuarreko ''[[Fono]]'' edo legebiltzarra sortu zen. Aldi berean, antzinako gobernari militarraren ordez bertako gobernari zibila izan zuten.
 
[[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] Kongresuak ez du legerik onartu egoera normaltzeko baina '''AmerikarSamoa SamoakIparramerikarrak''' bere konstituzioa onetsi zuen [[1967]]ko [[uztailaren 1]]ean. Gaur egun, [[Nazio Batuak|Nazio Batuek]] Amerikar Samoa Estatubatuarra bertako gobernurik gabeko lurraldetzat du, baina herrialdeak sailkapena eztabaidan du.
 
== Banaketa administratiboa ==
'''Amerikar Samoa Iparramerikarra''' administratiboki hiru [[barruti]]tan eta "antolatu gabeko" [[atoloi]] bitan banatuta dago. 14 konderri eta 74 herrixkatan azpibanatuta dago.
 
=== Barruti eta konderriak ===
[[Fitxategi:American Samoa Districts.png|300px|thumb|right|AmerikarSamoa SamoakoIparramerikarreko barrutiak]]
* [[Ekialdeko barrutia (Amerikar Samoa)|Ekialdeko barrutia]]
** [[Ituau konderria]].