|
== Herria hondatu zuen luizia ==
Intza1714an herriarenhasi egituraeta 1714an1715ean izandakobukatutako [[luizi]]ak erabat sakabanatu zuen Intza herriaren egitura. [[Aralarko Malloak|Mallopean]] Lizetako harriak erorita, Maikosasi izeneko tokian ubidea itxita geratu zen, eta urak pilatzen joan ziren. Urte hartako abuztu eta irailean izandako euriteek egoera larriagotu zuten. 526.000 [[Metro kubiko|m³]] lur mugitu ziren, 1400 metroko bidea eginda. Orain eliza berria dagoen tokiraino zeuden etxe eta baserri guztiak lurperatu zituen. Intzako «herri zaharra» deritzona lurpean geratu zen, baina inork ez zuen bizia galdu hondamendi hartan; izan ere, luizia maldan behera poliki-poliki etorri zenez, ihes egiteko aukera izan zuten guztiek.<ref>[http://www.araitz.es/?sec=lugarygente&lang=eu «Intza herriko hondamendia»], Araizko Udalaren webgunea.</ref><ref>Jesus ELOSEGI: [http://www.vianayborgia.es/bibliotecaPDFs/CUET-0024-0000-0373-0404.pdf «El "terremoto" de Inza»], ''Cuadernos de etnología y etnografía de Navarra'', ISSN 0590-1871, 8. urtea, 24. zenbakia, 1976, 373-404. orrialdeak.</ref>
1715eko apirilerako, 38 etxe, Santiagoko eliza, errota, udaletxea, bordak, ikuztegia, eta orduko [[Larraun]]dik Gipuzkoako [[Goierri]]ra zihoan errege bidetik igarotzen zirenei harrera egiteko zerbitzuak ere desagertu ziren. Sakabanatuagoak zeuden beste 30 etxe eta baserrik ez zuten kalterik izan.
IntzakoHerri «herrizaharraren zaharra» deritzona lurpean geratu zen,<ref>Jesus ELOSEGI: [http://www.vianayborgia.es/bibliotecaPDFs/CUET-0024-0000-0373-0404.pdf «El "terremoto" de Inza»], ''Cuadernos de etnología y etnografía de Navarra'', ISSN 0590-1871, 8. urtea, 24. zenbakia, 1976, 373-404. orrialdeak.</ref> baina inork ez zuen bizia galdu hondamendi hartan. Inguruaninguruan zeuden bordak konpondu eta haietan hartu behar izan zuten bizitokia intzarrek. Pixkanaka, orain ezagutzen den Intza herria osatuz joan ziren auzolanean, 1715ean aurrena errota eraiki zuten, 1721erako udaletxea eraiki zuten, eta 1725erako eliza berria (lehengo elizako erretaula baliotsua hara eraman zuten).
Geroztik beste luizi batzuk izan dira, sekulako kalterik utzi ez arren, aipatzekoak: 1866 eta 1999koak. Nafarroako Gobernuak lurrak egonkortzeko proiektuak egin zituen.
|
