905eko Iruñeko estatu kolpea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-Ximena leinu +Semeno leinu)
1. lerroa:
'''[[905]]. urtean [[Iruñeko Erresuma]]ko [[estatu kolpe]]ak''' [[XimenaSemeno leinua]] [[Aritza leinua]]ren ordez jarri zuen.
 
[[Fitxategi:Navarra-10-11-cc-ru.png|thumbnail|right|300px|[[X. mendea|X.]] eta [[XI. mende]]etako [[Iruñeko Erresuma]]ren zabalkuntza.]]
7. lerroa:
Bere ondorengoek [[Iruñeko Erresuma|Erresuma]] finkatzeko lan egin zuten eta horretarako hegoaldean zituzten [[Banu Qasi]]ekin ezkontzaren bidezko aliantzak sortu zituzten. Era berean, inguruko konderrietan bere nagusitasuna ezartzea saiatu zuten. Hala ere inguruko botereekin arazoak ere izan zituzten, batez ere, [[Kordobako emirerria]]rekin.
 
Kanpoan ez ezik, Aritzatarrek barruan ere arerioak ere izan zituzten, nagusiena agian egungo [[Araba]] eta [[Nafarroa]] arteko mugan lurralde-jaunak ziren [[XimenaSemeno leinua|Ximenatarrak]]. Hauek, [[Aritza leinua]]ren boterea [[Iruñe]]ko gortean urritu eta arazoak zituenean, erregekide edo erregeordetzat agertzen dira agirietan<ref>[[José María Lakarra|Lakarra de Miguel, José María]]. ''"Textos navarros del Códice de Roda"''. ''Estudios de Edad Media de la Corona de Aragon''. 1:194-283 ([[1945]]).</ref>.
 
Gertuko erresuma eta konderriek ere bere boterea finkatzen ere ari ziren. Hona hemen bere egoera [[905]]. urtean:
* [[Asturiasko Erresuma]]k ez zituen arazo handirik hegoaldeko mugan, [[Kordobako emirerria]]n matxinadak zirela eta kontrolpean zituelako<ref>Martínez Diez, Gonzalo ([[1993]]): ''"Alfonso III"'' [[Palentzia]]: Palentziako Diputazioa. ISBN 84-86844-98-3</ref>. Hori zela eta [[Ebro]] haranetik zabaltzea erabaki zuen.
* [[Banu Qasi]]ko [[Lope ibn Mohamed]]ek [[904]]ko espedizio batean [[Ramon I.a Pallarsekoa]] mendean hartu eta [[Ribagortzako konderria]] okupatu zuen<ref>[http://www.tvcatalunya.com/historiesdecatalunya/personatges/per102827256.htm Catalunyako istoriak - TVC]</ref>.
* [[Galindo II.a Aznarez]] [[Aragoiko konderria|Aragoiko kondearen]] ama Oneka [[Aritza leinua|aritzatarra]] ([[Gartzia I.a Eneko Nafarroakoa|Gartzia Enekoren]] alaba) bazen ere, emaztea [[XimenaSemeno leinua|ximenatarra]] ([[Gartzia Ximenez Iruñekoa]]ren alaba Antsa) izan zen<ref>Sánchez Albornoz, Claudio. "Problemas de la historia Navarra del siglo IX". Vianako Printze Erakundea, 20:5-62 (1959).</ref>. Galindok koinataren alde egin zuen eta, gainera, [[Iruñe]]ko eragina ere gainetik kendu nahi zuen.
 
== Parte hartzaileak ==
18. lerroa:
{| class="taulapolita" style="text-align:center"
! colspan="2" align="center"|[[Aritza leinua]]
! colspan="2" align="center"|[[XimenaSemeno leinua]]
|-
! Buruzagia
36. lerroa:
 
== Ondorioak ==
[[XimenaSemeno leinua]]k erabat aldatu zuen erresumaren aliantzak: [[Banu Qasi]]tarrak baztertu eta inguruko erresuma [[Kristautasuna|kristauekin]] batera lan egin zuen. [[Antso I.a Gartzes|Antso Gartzesek]], [[Ordoño II.a Leongoa]]ren laguntzaz, [[Naiara]] konkistatu zuen<ref>Rodríguez Fernández, Justiniano ([[1997]]): ''"Reyes de León (I). García I, Ordoño II, Fruela II y Alfonso IV"'' [[Burgos]]: La Olmeda. ISBN 84-920046-8-1</ref>.
 
== Erreferentziak ==