Mesopotamiako mitologia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Aldatua: en:Mesopotamian religion
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-sumeriar +sumertar)
3. lerroa:
Sumeriarrek [[erlijio]] politeista bat praktikatu zuten, giza itxuradun jainkoekin, munduko indar edo presentziak irudikatzen zituztenak, beranduago greziarrek egingo zuten bezala. Euren sinesmenetan, jainkoek, gizakiak, euren zerbitzari izateko sortu zituztela diote, baina askatu egin zituzten gizakiak gehiegi izan zirenean.
 
Sumeriar erlijioko istorio asko, [[Ekialde Ertain]]eko beste erlijio batzuetako istorioen oso antzekoak dira. Adibidez, gizakiaren sorreraren istorio biblikoa, baita [[Uholde Handia]] eta [[Noeren Arka]]ren istorioak sumeriarsumertar istorioen oso antzekoak dira. Sumeriar jainkoek, ezberdinki antzekoak diren irudikapenak dituzte, akadiar, [[Kanaan|kananearretan]] eta beste kultura batzuetan. Istorio eta jainko batzuk, badituzte euren baliokide greziarrak; adibidez, Inannaren behe munduranzko jaitsiera [[Persefone]]ren istorioaren oso antzekoa da.
 
== Kosmologia ==
16. lerroa:
 
== Sumeriar jainkoak ==
Mesopotamiar mitologiaren barnean, sumeriarsumertar eta semitar jainkoen arteko zatiketa egin daiteke. Lehenik, sumeriarsumertar jainkoak existitu ziren, ondoren, akadiar, babiloniar, asiriar, aramear eta kaldearrek hartu zituztenak, guztiak [[semitar herriak]].
 
Sumeriako [[erlijio]]a politeista zen. Bere, eta bere oinordekoen historia luzean hainbat aldaketa eman ziren haien panteoian eta [[jainko|jainko eta jainkosen]] funtzioetan eta garrantzian aldaketak eman ziren. Bestalde, mitoen moldaketa eta berridazketa ugari egin ziren, askotan, interes politikoei begira. Horregatik, epopeia baten protagonista bezala, pertsonai edo jaiko/jainkosa ezberdinak ager daitezke. Edo adibidez, aita-ama anai-arreba diferente egon daitezke mito batean edo bestean.
 
Badakigu sumeriarraksumertarrak garai historikoen hasieratik, [[semita]]k ziren [[akad]]ioekin nahastuta bizi izan zirela, Sargon I. errege akadioa, 2300. urtean bere erreinua zabaldu haurretik, ''garai protodinastikoetan'', alegia. Sargon ondoren, akadiera izan zen Sumeriako hizkuntza ofiziala. Akadieraz idatzi ziren erlijio-liburu, jainkoen zerrenda edo mito gehienak, nahiz eta sumerioa mantendu zen erlijio hizkuntza bezala. Horregatik saila da bereiztea zeintzuk diren sumerioak eta zeintzuk akadioak. Nahasketa honetatik sortutako erlijioa gerora ere mantendu zen. [[Babiloniar inperioa|Babiloniarrek]] (2000. urtea – 539 K.a.), akadio eta sumerio haien nahasketa politiko-kulturala, Mesopotamiako ( Sumeria - Akad - Asiria - Babilonia) erlijioaren azken jarraitzaileak izan ziren. Hauen garaietan idatzi ziren epopeia eta poema garrantzitsuenetarikoak nahiz eta aldaketa eta berrikuntza garrantzitsuak ere egin ziren.
 
Sumeriarrak aitzindariak izan ziren erlijio kontuetan. Guk dakigula, haien mitoetan lehen aldiz agertu ziren [[Itun Zaharra|Itun Zaharrean]] aipatzen diren hainbat istorio. Hala nola, Uholde Nagusia, lahan gizakia buztinaz egina izanarena, etab.