Haltz beltz: berrikuspenen arteko aldeak

'''Haltz beltza''' edo '''haltz arrunta''' (''Alnus glutinosa'') ''[[Alnus]]'' generoko zuhaitza da, Euskal Herrian ohikonaohikoa. Horregatik, sarri, ''haltz'' izen soila erabiltzen da izendatzeko. ''Glutinosa'' hitzak (latinetik; glutinosus-a-um = likatsu) kimu gazteen izaerari egiten dio erreferentzia. Zuhaitz hau aski ezaguna da Europa, Asia eta Afrika iparraldean. Bere banaketa orokorra isurialde atlantikoarrekoa den arren, isurialde mediterraniarreanmediterraneoan ez da arraroa, bertan ibai handien ertzetan agertzen baita.

Tamaina ertaineko zuhaitza, 20 metrotara irits daitekeena. Eite [[piramidala]] hasieran, denborarekin borobiltzenbiribiltzen edo irregular egiten joaten den arren. Metro betera iritsi daitekeen enbor zuzena du, azal arre-ilunekoa eta nahikoa hauskorra (azaleko arrakaletatik [[huntz]]a bezalako landare igokariak igotzen dira eta beste intsektu askori bizilekua ematen die).

[[Hostogalkor]]rak dira, eta hosto sinple eta txandakatuak dituzte. Kimu eta adartxo gaztean nahiko lingirdatsuak dira. 4-10 cm-ko hostoa, orokorreanoro har forma obobatudun, kamutsa, ertz bizerratua, peziolatuak. Kolore berde ilunagokoak goialdetik, behealdean nerbioen inguruan iletxoek argiagotu egiten baitute.

Fruituak behin lorea ernalduta udazkenean heltzen dira. Fruktifikazio oboideoak, 2-5naka lukuetan biltzen direnak, puntaldean zabaltzen diren zurezko ezkatekin, bakoitza bat edo bi akenio zapal eta hegaldunekinhegaldun batekin edo birekin. [[Gimnospermo]]en [[pinaburu|kono]] txikien itxura hartzen duela esan daiteke. Oso erraz sakabanatzen da hazi asko ekoizten baititu. Dena den, oso ohikoa da ugalketa begetatiboz ugaritzea ere.

[[Ibai]]-ertzetan oso arruntak dira haltzadiak eratzen, inoiz mendietako magal oso hezeetan agerere daitezkeenager arrendaitezke. BereHaren garrantzia ekologia bereekologikoa [[nitrogeno]] atmosferikoa atxikitzeko duen gaitasunean datza. Gai da [[lurzoru]] txiroak kolonizatzeko, beti erebetiere nahikoa hezeak badira, eta, honelahorrela, ilarako basoak eta [[ezponda]]k eratzeko gai da.

BereHaren zura arina da eta nahiko azkar usteltzen den arren, lehorrean oso iraunkorra izaten da uretan murgildua dagoenean. Izan ere, bereharen azala [[tanino]]etantan aberatsa da, eta hori dela eta, urazpiko deskonposatzaileen (hifomizetoak eta bakterioak) kolonizazioa moteltzen du. HoniHorri esker, egoera naturalean ibaietan presak eratzen dira, ibaiko [[ornogabe]]ei eta [[arrain]]ei bizilekuak eskainizeskaintzen dizkietenak.