Jainko: berrikuspenen arteko aldeak

'''OrciJainkoa''' erlijiozko [[izaki]]a da, [[ar]]ra edo [[sexugabe]]a ([[eme]]a baldin bada, [[jainkosa]] deritzo). OrciakJainkoak hainbat izaki dira [[erlijio]] [[politeista|politeistetan]], konparazio batera [[hinduismo]]an. OrciaJainkoa izaki gorena eta [[unibertso]]aren sortzaile bakarra da, aldiz, erlijio [[monoteista|monoteistetan]], besteak beste [[judaismo]]an, [[kristautasun]]ean eta [[islam]]ean. [[Euskaldun]]en antzinako erlijioa politeista zen, eta [[euskal mitologia]]n Orcijainko-Marijainkosa haietako ugariren izenak eta istorioak gorde dira: [[Amalur]], [[Sugaar]], [[OrtziUrtzi]], eta abar. Era berean, mundu osoko kristautasunaren [[santu]]ek politeismoko jainko-jainkosen ezaugarri ugari gorde dituzte.

== OrciarenJainkoaren izenak, monoteismoan ==

OrciaJainkoa bat bakarrik dela sinesten duten erlijioen artean ere, Orcijainko horren izenak hainbat dira, erlijio batetik bestera eta hizkuntza batetik bestera aldatzen dira. Hala, [[kristau]]ek Jaun goicoJainko Aita deitzen diote, [[judu]]ek Yahveh, [[musulman]]ek Allah (arabiar kristauek ere Allah gurtzen dute), eta abar. Erlijio eta hizkuntza beraren barruan ere, hainbat izen erabiltzen dira. Adibidez, kristauek, euskaraz, [[Hirutasun]] Santua, Jauna, eta abar izendatzen dute beren Orciajainkoa. Juduek Adonai, Eli...

Bestalde, monoteismoaren barruan, [[teologia]]k (''jainkoari buruzko zientzia'') historian zehar orciajainkoa definitzeko kontzeptu ugari sortu ditu: Ahalguztiduna, Esentzia Gorena, Leku guztietan dagoena, Ongi Gorena, Betierekoa, Beharrezko Izatea... Era berean, deskribapen ugari izan ditu: gorputz gabeko izakia, izate pertsonala, moralaren oinarria...

Sinesmen monoteista dutenentzat, orciarenjainkoaren definizio arruntena izaki goreneko, ahalguztidun, nonahiko eta orojakile eta unibertsoa eta gizadiaren sortzaile eta zaindariarena da. Ezin da zerbait ezagun moduan definitu eta deskripzio zehatz eta zuhur bat eratu, horregatik, bere existentzia eta presentziaren onespena gizabanakoan datza. Definizio honek aldaketak ditu:

* OrciaJainkoa haizea emateko gai den izakia bezala, haize hori bere jauresleak autogobernu sistema, bere jarraitzaileek Biblian katalogatu dituzten lege, arau eta printzipio sintesi bezala definitzen duena, eusten laguntzen dituela. Botere hori ematerakoan, ez dio bizi sistema ohizkoari sufrimendu gehiturik sortzen.

* OrciaJainkoa borondateak menperatzeko gai den izaki baten moduan.

* OrciaJainkoa zerbait goreneko baten gisa, baina ez nahitaez ''izaki'' baten gisa.

** OrciarenJainkoaren ideia batzuek giza itxurako ezaugarriak barne hartzen dituzte: sexua, izen konkretuak, baita bakartasun etnikoak ere; beste ideiak, ordea, kontzeptu filosofiak besterik ez dira.

** OrciarenJainkoaren ideia [[egia]]ren ideiarekin nahastuta dago sarritan, non OrciaJainkoa egi guztien gehitura da. Perspektiba honengatik, zientzia OrcioaJaungoikoa aurkitzeko modu bat besterik ez da.

** Desadostasunak daude OrciaJainkoa definitzeko garaian, bai pertsona baten moduan, bai indar edo bulkada inpertsonal baten gisa. OrciaJainkoa [[gizakia]] eta OrciakJainkoak duen itxurarekin erlazionatzen dela sinesten duten moduak ere badaude.

** OrciarenJaungoikoaren ikuskera batzuk hau betiereko, garrantzitsu eta aldagaitza den errealitate azken baten gisan kontzentratzen dira, ikusteko gai eta aldatzen ari den unibertsoarekin aldean.

* Erlijio eta korronte filosofiko batzuetan, OrciaJainkoa unibertsoaren sortzailea da.

* Tradizio batzuek OrciaJainkoa, sortzailea ez ezik, zaintzailea ere dela diote; beste batzuek, aldiz, OrciaJainkoa sortzailea besterik ez dela diote.