Keinu hizkuntza: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Sign language interpreter - CSD 2006 Cologne 5.jpg|thumb|Gero eta ohikoagoa da zeinukeinu hizkuntzaren itzultzaileak nonahi ikustea. ]]

'''ZeinuKeinu hizkuntza''' [[hizkuntza]] bat da, esanahia transmititzeko, akustikoki transmititutako soinu ereduak erabili beharrean, esku mugimenduen komunikazioa eta gorputz hizkuntza darabiltzana. Keinu hizkuntza zabalduena [[gor-mutuen hizkuntza]] da, baina ez [[gor]] eta ez [[mutu]]ek diren gizakiek erabilitako keinu hizkuntzak ere, adibidez [[hizkuntza|mintzairaAustraliako aborigen]]en da.keinu Zeinuhizkuntzak.

Keinu hizkuntza begi-zeinuzkokeinuzko hizkuntza da, hau da, bistaren bidez jasotzen dena eta horrek ahozko hizkuntzetatik bereizten du. ZeinuKeinu hizkuntzek, bestetik, berezko gramatik eta hiztegia dute, edozein hizkuntza moduan. Nahiz eta zeinukeinu asko mundu osoan oso zabalduta egon, tokian tokikoa da, hizkuntza guztiek euren zeinukeinu [[kode]] propioa daukate alegia. Bakoitzak, halaber, [[dialekto]] desberdinak eduki ditzake. ZeinuKeinu hizkuntza gorren hizkuntza naturala da, hau da, berez sortzen dute; jaiotzez gorra den haur batek zeinukeinu hizkuntza [[ama hizkuntza]] bezala izango du.

Historikoki testu klasikoetan aurki ditzakegu hizkuntza horien erabileraren aztarnak, esaterako testu klasikoetan. Nahiz eta horrela izan hikuntza hauen onarpenak oso bide luzea egin behar izan du. Urte askotan debekatua egon da beren erabilera bereziki eskoletan eta instituzioetan. Gaur egun normalizatzeko bidean dagoen hizkuntza da eta osatua bezala onartzeko joera eta beharra dago; 2003tik Hego Euskal Herrian zein Espainian hizkuntza ofizialtzat hartzen da. Dena dela, onarpen hori oso teorikoa da ezen ekintza gutxitan gauzatu baita. Gaur egungo zeinukeinu hizkuntzek nolabaiteko uniformitatea lortu dute XVIII eta XIX. mendetan zehar egin ziren ikerketen ondorioz. Lan horretan Parisen [[Charles-Michel de l´ Épée]] elizgizonak [[1771]]an gorrentzako sortu zuen eskola garrantzi handia izan zuen; eskolan hartan berehala ikusi zuten gorrek berezko komunikazio sistema zutela eta saiatu ziren ikasten, ondoren, aberasteko asmoz. Urteak aurrera antzeko instituzioak Europa osoan sortuz ziren eta horrek pertsona gorrek berez erabiltzen zuten hizkuntza formalizatzeko bidean itzela izan zen.

Zoritxarrez prozesu hori nolabait gelditu egin zen. Pertsona gorren hezkuntzan bi jarrera izan ziren eta dira oraindik nagusi. Batzuek pertsona gorren komunitatearen berezko izaera eta, horren barruan, zein hizkuntza, beste batzuek ahozko hizkuntzaren aldeko jarrera irmoa erakusten zuten. Bigarren hauen ikuspuntutik zeinukeinu hizkuntzak gorra animalien parean jartzen zuen -keinuak baitziren, besterik ez- eta, gainera, pertsona hauek betirako baztertzen zituen. Horren aurrean, ahozko hizkuntzaren aldekoek zera defenditzen zuten: pertsona gorrak ahozko hizkuntza ikasi behar zuen, ahal zen kasuetan hitz egiten irakatsi (gor gehienak berez ez dira mutuak) [[desmutizazio]]aren bidez eta besteen ezpainetan irakurtzen ikasi ([[ezpainetako irakurketa]]). Prozesu horretan zeinukeinu hizkuntza oztopo bat zen eta, ondorioz, ikastetxe gehienetan debekatu egin zen, bereziki Milango Batzarra (1880) egin eta gero. Hortik aurrera, urte luzeetan, gorrek zeinukeinu hizkuntza ezkutuan erabili behar zuten eta Euskal Herrian gauza bera gertatu zen. Egoera hori 70ko hamarkadan hasi zen aldatzen; urte horietatik aurrera gorren komunitatea hasi zen aldatzen eta haien eskubideak erreibindikatzen egungo egoera lortu arte, hau da, zeinukeinu hizkuntza ofiziala da, hizkuntza normalizatua eta pertsona gorren komunitatearen berezko hizkuntza. Prozesu hori Hamburgo Batzarraren ondoren indartu zen (1980). Bestetik, hezkuntzan, gorrak jaiotzez edo txikitatik baldin badira gorrak hasieran zeinukeinu hizkuntza indartzen zaie, ondoren inguruko ahozko hizkuntza irakasteko. Modu batez, bi jarreren arteko oreka bilatu da.

Esku-zeinukeinuen hizkuntzan hitzak eskuekin, ezpainekin, aurpegiko muskuluekin, mingainaren ekintzekin, burua eta besoen mugimenduekin... sortzen dira. Beraz, ez da eskuen bitartez sortzen den lengoaia bakarrik, askoz konplexuagoa baizik. Hauen guztien artean garrantzi berezia dute ezpainetako patroiak. Urte askotan hau guztia [[mimika]]rekin nahastu egin da baina ez du ezer ikusirik: mimika izango balitz benetan edozeinek ulertuko luke gorren hizkuntza eta ez da horrela. Hasiera batean, agian, gorrak mimikaren bidez eta keinuen bidez komunikatuko ziren baina laster hauek benetako zeinuakkeinuak bihurtuko ziren. Gorren zeinuakkeinuak ahozko hitzen paraleloak dira zentzu horretan: [[sinboliko]]ak ([[adierazle]] batek errealitate bat adierazten du) eta [[arbitrario]]ak (gorren komunitateak objektu bati adostutako izena jarri diote), eta, ondorioz, ikasi egin behar dira. Beste aldetik, aldiberekotasuna ezaugarri garrantzitsua da hizkuntza hauetan: guk linealki adierazten ditugun kontzeptuak gor batek aldi berean azal ditzake, berezko trinkotasunaren bitartez.

ZeinuKeinu hizkuntzaren osagarri moduan, bestetik, alfabeto daktilologikoa edo [[esku alfabeto]] dago. Sistema hau, berez, sistema ortografikoaren moldaketa bat da: eskuen posizioen bitartez alfabetoko letra guztiak azaltzen dira. Logikoa denez, alfate hau hizkuntza bakoitzean moldatu behar da; euskara bere sistema propio dauka nahiz eta oso erabilia ez izan.

[[Euskal Herria]]n [[Espainiako zeinukeinu hizkuntza|EspainiaEspainiako]] eta [[Frantziako zeinukeinu hizkuntza]]k erabiltzen dituzte bertako gorrek eta gormutuekgor-mutuek. Gurean ez dago, beraz, zeinukeinu hizkuntza desberdin bat nahiz eta elementu dialektal asko izan. Hizkuntza txikien beste lurraldetan, aldiz, zeinukeinu hizkuntza propioa aurki daiteke, esaterako Herrialde Katalanetan non historikoki Katalunian eta Valentzian barietate desberdinak garatu diren. Gurean antzekoa ez izatearen arrazoia datu historiko batean oinarritzen da: hemen oso berandu arte ez dugu gorrei laguntzeko instituzio propioak izan. Dena dela, ez dugu ahozko hizkuntzak eta zeinuenakkeinuenak nahastu behar,; esaterako, katalanakatalanaren eta Kataluniako Zeinukeinu Hizkuntzahizkuntzaren artean ez dago loturarik: antza bat bilatzekotan, beste zeinukeinu hizkuntzekin bilatu beharko genuke hori.

* [[Espainiako zeinukeinu hizkuntza]]

* [[Frantziako zeinukeinu hizkuntza]]

* [[Amerikar zeinukeinu hizkuntza]]