Bederatzi puntuetako zirkunferentzia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Orrialde berria: 400px|right Geometrian, '''bederatzi puntuetako zirkunferentzia''' zirkunferentzia bat da, emandako edozein hirukitarako eraiki dai...
 
No edit summary
1. lerroa:
[[Irudi:Circulo nueve puntos.svg|400px|right|thumb|'''Bederatzi puntuetako zirkunferentziaren''' puntu adierazgarriak: alde bakoitzeko [[Erdigune (geometria)|erdigune]]ak ( '''M''', '''N''' eta '''P'''), [[garaiera (geometria)|garaiera]] bakoitzeko oinak ( '''E''', '''G''' eta '''J''') eta [[Erpin (geometria)|erpin]] bakoitzetik [[ortozentro]]rainoko ('''I''') zuzenkien erdiguneak ( '''F''', '''H''' eta '''D''').]]
[[Irudi:Circulo nueve puntos.svg|400px|right]]
[[Geometria]]n, '''bederatzi puntuetako zirkunferentzia''' [[zirkunferentzia]] bat da, emandako edozein [[hiruki]]tarako eraiki daitekeena. Izen hori hartzen du bederatzi puntu adierazgarritik —haietako sei hirukikoak dira— igarotzen delako. Bederatzi puntuak hauek dira:
 
* Hirukiaren alde bakoitzeko [[erdiguneaErdigune (geometria)|erdigune]]ak,
* Hirukiaren [[garaiera (geometria)|garaiera]] bakoitzeko oinaoinak, eta
* Hirukiaren [[Erpin (geometrygeometria)|erpin]] bakoitzetik [[ortozentro]]rainoko zuzenkien erdiguneak.
 
Bederatzi puntuetako zirkunferentzia izen hauetaz ere ezaguna da: '''Feuerbachen zirkunferentzia''', '''Eulerren zirkunferentzia''', '''Terquemen zrkunferentziazirkunferentzia''', '''sei puntuetako zirkunferentzia''', '''hamabi puntuetako zirkunferentzia''', '''''n''-puntuetako zirkunferentzia''' edo '''zirkunferentzia erdiinskribatua'''.
 
== Historia ==
 
Zirkunferentzia hori aurkitzearen ospea [[Karl Wilhelm Feuerbach]]ek hartu bazuen ere, horrek ez zuen guztiz aurkitu bederatzi puntuetako zirkunferentzia, sei puntuetako zirkunferentzia baizik (''irudian'', M, N, P, E, G, ''eta'' J ''puntuak''). Pixka bat lehenago, [[Charles Brianchon]]ek eta [[Jean-Victor Poncelet]]ek adierazi eta frogatu egin zuten teorema bera. Baina, Feuerbachen apur bat ondoren, [[Olry Terquem]] matematikariak ere frogatu zuen zirkunferentzia horren existitzea. Hori, gainera, izan zen lehena hiru puntu adierazgarri gehiago gehitzen: hirukiaren erpin bakoitzetik ortozentrorainoko (''irudian'', I ''puntua'') zuzenkien erdiguneak (''irudian'', F, H, ''eta'' D ''puntuak''). Hortaz, Terquem izan zen lehena "bederatzi puntuetako zirkunferentzia" izena erabiltzen.
 
== Ikus, gainera ==