12:32, 23 abuztua 2012ko berrikusketa aldatu EmausBot (eztabaida \| ekarpenak) 422.880 edits t r2.7.2+) (robota Aldatua: simple:Waterford ← Aurreko ezberdintasuna		16:02, 13 iraila 2012ko berrikusketa aldatu desegin Gartxoak (eztabaida \| ekarpenak) 99.954 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
3. lerroa: \| ofiziala = \| izen alternatiboa = Port Láirge \| izen alternatiboa balioa = Gaeleraz \| bandera = Flag of County Waterford.png \| armarria = Waterford_coa.png 11. lerroa: \| irudia = Waterford collage2.jpg \| irudiaren testua = Hiriaren hainbat kokaleku. \| alkatea = Pat Hayes ~~\| probintzia = [[Munster]]~~ \| IHdn = 52▼ ~~\| probintziabalioa = Probintzia~~ \| ~~alkatea~~mn = 15 \| dnsn = 24 \| mnde = 7 \| deme = 7 \| mese = 45 \| N =N \| EW =W \| besterik1 = '''Lurralde Historikoa'''</br>'''Konderria''' ▲\| IH = \| besterik1balioa = [[Fitxategi:Flag of Munster.svg\|20px\|border]] [[Munster]]</br>[[Fitxategi:Cavan,Waterford Laoise2.svg\|20px\|border]] [[Corkeko konderria]] ~~\| EM =~~ ~~\| besterik1 =~~ ~~\| besterik1balioa =~~ \| herritar = \| besterik2 = \| besterik2balioa = \| kokapena = kokapenmapa \| sorrera = 914 \| postakodea = \| azalera = 41.58 \| metropolia = \| altuera = \| biztanleria = ~~49.240~~46747 \| urtea = ~~2006~~2011 \| dentsitatea = \| web = http://www.waterfordcity.ie \|}} '''Waterford/''' ([[gaelera]]z ''Port Láirge'', [[antzinako eskandinaviera]]z ''Veðrafjǫrðr'') [[Irlandako Errepublika]]ren bosgarren hiririk handiena eta [[Waterfordeko konderri\|izen bereko konderriaren]] hiriburua da, herrialdeko hegoaldean kokatutakoa, [[Munster]] probintzian. 46.747 biztanle ditu (2011) hiriak, baina metropoli eremuak 64.000 inguru hartzen ditu. Irlandako hiri zaharrena kontsideratzen da. Industria (ehungintza, elikagai industria, beiragintza, papergintza) da herriko ekonomia jarduera nagusia. Era berean aipagarriak dira harresi zaharraren aztarnak, [[XI. mende]]ko dorrea eta [[XVIII. mende]]ko bi katedralak. == Izenak == Vikingoek sortu zuten hiria eta ''Veðrafjǫrðr'' izena eman zioten, "ardien fiordoa". Irlanderazko izenak (''Port Láirge'') "Láragen kaia" esan nahi du eta Waterford izen ingelesak "uretako pasabidea". == Geografia eta klima == Suir ibaiak muga egiten du [[Kilkennyko konderria\|Kilkenny]] eta [[Waterfordeko konderria\|Waterfordeko konderrien]] artean. Waterford ibaiaren hegoaldean dago baina hiria hedatuz joan den heinean Ferrybank auzoa ibaiaren beste aldera zabaldu da. Hiritik kilometro gutxitara Suir ibaia ''Muir Cheilteach'' badian uretaratzen da. Klima ozeaniko epela du. Prezipitazioak 1021 mm-koak dira eta batazbesteko tenperaturak 20ºC ingurukoak izaten dira udan eta neguan berriz 3ºC-tara jeisten dira. Irlandan "hego-ekialde eguzkitsua" ezizena ematen zaio inguru honi. == Historia == Esan bezala [[vikingo]]ak izan ziren hiria sortu zutenak. 853an Waterforden ondoan eratu zuten asentamendu txiki bat baina irlandarrek 902an bertatik bidali zituzten. 914 itzuli ziren Ottir Iarla-ren gidaritzapean eta ''Veðrafjǫrðr'' eratu zuten. Hau da beraz Waterforden fundazio data. Irlandan sortu zuten lehenengo hiria izan zen. Ingelesek Dublin hartu eta [[Leinster]]reko erregea bere lurretatik bidaltzean, honek Waterford eskuratu nahi izan zuen 1167an baina ez zuen lortu. 1171ean [[Richard FitzGilbert de Clare\|Richard FitzGilbert de Clare ("arku indartsua")]] ingelesak ere Waterford erasotu zuen eta horrela Ingalaterrako Koroaren Hiri bihurtu zen. [[Suir ibaia]]ren ertzean egonik hiriak hazkunde nabaria izan zuen eta [[Dublin]] hiriburuaren ondoren herrialdeko bigarren hiri bihurtu zen. [[Erreforma Protestantea]]ren aurrean Waterfordek [[katoliko]] izaten jarraitu zuen eta Irlandako Konfederazio Katolikoarekin bat egin zuen 1642an. Honek 1649 arte iraun zuen, [[Oliver Cromwell]] iritsi eta ingelesen nagusitasuna berrezarri arte. Waterford bera 1650an eskuratu zuen Henry Iretonek, Cronwellen ilobak. XVIII mendean goraldi ekonomikoa izan zuen, garai hartakoak dira alde zaharreko etxe ugari, eta XIX mendean [[beira]]gintza eta untzigintza industriak errotu ziren. 1922an [[Irlandako Gerra Zibila]]ren borroka latza izan zen Waterforden. == Ondasun nabarmenak == [[Fitxategi:Tower in Waterford.jpg\|thumb\|left\|150px\| ''Reginald's Tower'' dorrea]] [[Fitxategi:Amerigo vespucci 1976 nyc aufgetakelt.jpg\|thumb\|left\|150px\| Untzi garaien jaialdia]] * '''Vikingoen triangelua:''' Vikingoek sortu zuten hiriaren aztarnak biltzen ditu, bereziena ''Reginald's Tower'' dorrea. * '''Kristoren gurutzearen katedrala:''' XVIII mendeko katedral anglikanoa, georgiar estiloan egina. * '''St. John's College:''' 1807an eraikitako seminarioa. * '''Herriaren parkea (People's Park):''' Hiriko parkerik handiena da, 6'6 hektarea ditu. * '''Nasako erlojua''' == Kultura == Hiru antzerki konpainia eta museo ugari daude hirian. Badaude azpimarratzekoak diren bi jaialdi: * "Waterford International Festival of Light Opera" opera jaialdia: 1959tik aurrera urtero izaten da. * "Untzi garaien jaialdia": 1973tik aurrera antolatzen da. Bertan estropadak egitearen aitzakian izugarrizko festa izaten da. == Kirolak == Irlandako beste herrietan ez bezala, Waterfordeko kirolik arrakastatsuena [[futbol]]a da. Waterford United da bertako taldea. Honetaz gain [[Elkarte Atletiko Gaeliko\|gaeliar jokoek]] ere indar handia dute, noski. Waterfordeko kirolik zaharrena berriz [[arraunketa]] da. 1878an eratu zen ''Waterford Boat Club'' elkartea. == Hiritar ezagunak == * [[William Hobson]] (1792-1842); [[Zelanda Berria\|Zelanda Berriko]] gobernadorea * [[Thomas Francis Meagher]] (1823-1867), [[1848ko Irlandako matxinada]]ko buruzagietako bat. * [[John O'Shea]] (1981- ), [[Manchester United]] taldeko futbolaria. == ~~Pertsonaia~~Hiri ~~ezagunak~~senidetuak == * {{CAN}} [[Saint John's (Ternua eta Labrador)]], [[Kanada]] * {{USA}} [[Rochester (New York)]], [[Amerikako Estatu Batuak\|AEB]] * {{USA}} [[Waterford (Connecticut)]], [[Amerikako Estatu Batuak\|AEB]] * {{FRA}} [[Saint-Herblain]], [[Frantzia]] == Kanpo loturak ==

Waterford: berrikuspenen arteko aldeak