Limerick: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia: sco:Limerick |
No edit summary |
||
13. lerroa:
| probintzia =
| probintziabalioa =
| alkatea = Gerry McLoughlin
| dn = 52
| mn = 39
30. lerroa:
| irudia = Limerick - Shannon River cropped.jpg
| irudiaren testua = Limerick hiriko ikuspegia: [[Shannon ibaia]] eta [[King John's gaztelua]].
| sorrera = 812
| postakodea = L
| azalera = 20.79
| metropolia = 91.454
| altuera =
| biztanleria =
| urtea =
| dentsitatea =
| web = http://www.limerick.ie/ Webgune ofiziala
|}}
'''Limerick/Luimneach''' [[Irlandako Errepublika]]ko
== Geografia eta klima ==
Limerick Shanon ibaiak sortzen duen estuarioan dago, eta ibaia zeharkatzeko hiru toki daudenez oso toki estrategikoa izan da betidanik. Bestalde ''Golden Vale'' lautadaren hegoaldean kokatzen da. Lautada hau oso aproposa da nekazaritza eta abeltzaintzareko.
Klima ozeaniko epela du. 977mm-ko prezipitazioak izaten ditu urtean eta batazbesteko tenperaturak 3ºC urtarrilean eta 20ºC uztailean dira. Sekula erregistratu den tenperaturarik baxuena -11'4ºC izan da (2010an) eta altuena 31'6ºC (1995ean)
== Historia ==
Limerickeko lehenengo asentamenduak ''Inis Sibhtonn'' zuen izena, zeina "erregearen uhartea" esan nahi duen. Limerick herria bera [[vikingo]]ek sortu zuten 812 urtean eta hauek ''Hlymrekr'' izena eman zioten.
XII mendean [[normandiar]]rek hiria berdiseinatu zuten eta [[King John's gaztelua|Joanes erregearen gaztelua]] eta [[Andre Mariaren katedrala (Limerick)|Andre Mariaren katedrala]] eraiki zituzten. Garai hartan Thomond erresumako hiriburua izan zen eta hala iraun zuen 1543ean desegin zen arte. Gaur egun oraindik ohiko toponimoa da Thomond.
Shannon estuarioko hiri estrategikoa zenez, XVII mendeko gerra zibiletan nabarmen sufritu zituen [[Oliver Cromwell]]en (1651) eta [[Gilen III.a Ingalaterrakoa eta II.a Eskoziakoa|Gilen III.aren aldekoen]] setioak (1690), batez ere [[Boyneko gudua]] galdu eta ihes egin zuten irlandar errebeldeei babesa eman zienean. Azken gertakari honek makina bat kondaira sortu ditu irlandar folklorean. Setioa Limerickeko Itunarekin amaitu zen 1691ean. Itun honek eskubideak eman zizkien katolikoei, beti ere Gilen III.aren menpekotasuna onartuz.
Bake egoera honek hiriaren loraldi ekonomikoa ekarri zuen. Merkataritzak ekarritako aberastasunari esker Limerick asko handitu zen eta erdigunean georgiar estiloko etxeak eraiki ziren, gaur egun duen itxura hartuz. [[Batasun Agiria (1800)|1800ko Batasun Agiriak]] eta [[Irlandako Gosete Handia]]k hiriaren hazkundea gelditu eta gainbehera ekarri zuen. Hala ere [[Dublin]], [[Cork]] eta [[Waterford]]erako trenbideak eraiki ziren eta inguruko erdigune izaten jarraitu zuen.
XX mendea [[Irlandar Independentzia Gerra]]rekin hasi zen. Limericken britainiar armadaren aurkako protesta sutsuak izan ziren eta hiriak bere burua [[Sobiet (kontseilua)|soviet]] aske izendatu zuen 1919 apirilaren 15ean. Egoera honek astebete iraun zuen.
== Ekonomia ==
Dublinen eta Corkek ondoren, Irlandako hirugarren ekonomia gunea da. Unibertsitateak, Teknologia Institutuak eta Aireportuak Ipar Amerikako konpainia handiak ekarri dituzte Limerickera, besteak beste '''Dell''' (teknologia berriak) eta '''Johnson & Johnson''' (lentillak).
Dell-ek berak Irlandako [[Barne produktu gordin]]aren %2a ekoizten zuen, baina 2009an lantegia Limericketik atera eta Poloniara eramatean langabezia tasak gora egin du hirian. Gaur egun %28'6koa da, Irlandako batazbestekoaren bikoitza.
== Kultura ==
Irlandako kultur hiri nagusietako bat da Limerick. ''Belltable Theater'' antzokia, arte garaikideko ''Limerick City Gallery of Art'' museoa, ''Irish Chamber Orchestra'' (Irlandako Ganbara Orkestra) eta ''Hunt Museum'' dira honen adibide.
Hiri honetan ''[[Angela's Ashes]]'' eleberria eta [[Angela's Ashes (filma)|izen bereko filma]] girotuta daude. Bertakoa da [[The Cranberries]] musika talde famatua ere.▼
== Kirolak ==
Limerick Irlandako [[errugbi]]aren hiriburua dela esaten da. Bertan du egoitza [[Munster Rugby]] taldeak. Munster bi aldiz izan da [[Europako errugbi kopa|Heineken kopako]] txapelduna, 2006an eta 2008an.
Errugbiaz gai [[Futbol gaeliko]]a baina batez ere [[hurling]]a dira nagusi Limericken. [[Futbol]]ak eta [[kriket]]ak ere badute jarraipena.
==
* [[King John's gaztelua]]: 1200an Shannon ibaiaren uhartean eraikia.
▲Hiri honetan ''[[Angela's Ashes]]'' eleberria eta [[Angela's Ashes (filma)|izen bereko filma]] girotuta daude.
* [[Andre Mariaren katedrala (Limerick)|Andre Mariaren katedrala]]: Katedral anglikar hau hiriko eraikin zaharrena, 1172an eraikia.
* Saint John's katedrala: 1861ean jasotako katedral katolikoa.
* Hunt museoa.
== Pertsonaia ezagunak ==
61 ⟶ 90 lerroa:
<gallery>
Irudi:OConnell.JPG|Limerickeko O'Connell kalea
Irudi:
Irudi:St Johns Cathedral Limerick Ireland.jpg|Saint John's katedrala
Irudi:RiverPointLimerickIreland.JPG|River Point eraikina
Irudi:Limerick Castle2.jpg|[[King John's gaztelua]]
| |||