Belfast: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
30. lerroa:
| web = http://www.belfastcity.gov.uk
}}
'''Belfast''' ([[gaelera]]z ''Béal Feirste'', [[eskoziera]]z ''Bilfawst '') [[Ipar Irlanda]]ko hiriburua da. [[2001]]ean 276.459 biztanle zituen, [[Irlanda]]ko uhartean bigarren hiririk populatuena izanda [[Dublin]]en ondoren. Belfasteko metropoliak 723.447 ere baditu.
 
[[2001]]ean 276.459 biztanle zituen, [[Irlanda]]ko uhartean bigarren hiririk populatuena izanda [[Dublin]]en ondoren.
 
== Etimologia ==
Gaelerazko ''Béal Feirste'' da jatorrizko izena. ''Béal'' hitzak "ibaiaren" ahoa esan nahi du eta ''Feirste'' aldiz "hareazko pasabidea" da. Farset eta [[Lagan ibaia|Lagan]] ibaiek bat egiten duten tokian hareazko barra natural bat eratzen baitzen aintzina.
 
== Geografia eta klima ==
Belfast Ipar Irlandaren ekialdeko kostaldean kokaturik dagoen hiria da. Lagan ibaia itsasoratzen den tokian dago, ''Belfast Lough'' badiaren barrenean. Hainbat muinok inguratzen dute, Cavehill, Divis eta Black Mountain (Mendi beltza) dira handienak.
 
Klima epela du, uztailean 18ºC-ko batazbestekoa eta urtarrilean 6ºC-takoa, eta hezea da, urtean batazbeste 213 egunetan egiten baitu euria, hala ere urtean zehar 846 mm-ko prezipitazioak baino ez ditu izaten.
 
== Historia ==
54 ⟶ 57 lerroa:
1969an irlandar katoliko eta britainiar protestanteen artean istiluak gogortu egin ziren. 1972ko ekainaren 21ean [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra|Behin-behineko IRAk]] 22 bonba jarri zituen Belfasten bederatzi pertsona hilez. Hau aitzaki hartuta [[Ulsterko Boluntarioen Indarra]] (''Ulster Volunteer Force - UVF'') eta [[Ulsterren Defentsarako Elkartea]] (''Ulster Defence Association, UDA'') talde paramilitarrek neurrigabeko erantzuna eman zuten, IRArekin zerikusirik ez zuten katoliakoak ere hilez. 2001 artean izandako bortxakeria urteetan 1.500 pertsona inguru hil ziren. 1997an lealistek Belfasteko Kontseiluan zuten gehiengoa lehenengo aldiz galdu zuten eta 1998an bake prozesu batek [[Ostiral Santuko Hitzarmena]] ekarri zuen.
 
Bake hitzarmena sinatu den arren eta prozesuak aurrera jarraitzen duen arren, gaur egun oraindik [[Orange Ordena|protestante orangistek]] beren martxak egiten jarraitzen dute eta uztaila eta abuztua beroak izaten dira. Martxarik ezagunena uztailaren 7an egiten dena da, errege ingelesek errebelde katolikoak 1690an gainditu zituzten [[Boyneko gudua]] ospatzen dute orduan. 2012ko abuztuaren bukaeran ere gazte protestanteek istilu larriak sortu zituzten hirian.

Mendebaldeko Belfasten dauden [[Shankill Road]] auzo protestantea eta [[Falls Road]] katolikoa bereizten dituen lau kilometrotako hesia oraindik bertan dago eta iluntzean hesiak dituen ateak itxi egiten dira.
 
== Ondasun nabarmenak ==
[[Fitxategi:Belfast Castle.JPG|thumb|right|250px| [[Belfast gaztelua|Belfast Castle]]]]
[[Fitxategi:Titanic Belfast HDR.jpg|thumb|right|250px| [[Titanic Belfast museoa]]]]
[[Fitxategi:QUB.jpg|thumb|right|250px| [[Queen's Unibertsitatea (Belfast)|Queen's unibertsitatea]]]]
 
* [[Belfast City Hall]]
* [[Belfast gaztelua|Belfast Castle]]
62 ⟶ 71 lerroa:
** [[Falls Road]] (katolikoa)
** [[Shankill Road]] (protestantea)
* [[Titanic Belfast museoa]]
* Belfast Zoo
* [[Queen's Unibertsitatea (Belfast)|Queen's unibertsitatea]]
* Albert Memorial Clock
* Malone House
* Rose Garden.
* Ulster Hall.
* Waterfront Hall.
 
== Hezkuntza ==
[[Queen's Unibertsitatea (Belfast)|Queen's unibertsitatea]] 1845ean sortu zen eta Erresuma Batuko 20 unibertsitate handienen taldea sarturik dago. 25.000 ikasletik gora daude bertan eta 250 eraikin inguruk osatzen dute, hauetatik 120k garrantzi arkitektonikoa daukatelarik.
 
== Kultura ==
1998ko bake hitzarmenen ondoren Belfastek berrizte kulturala ezagutu du. 2003an [[Europako kultura-hiriburu]] izateko saiakera ere egin zuen. 2004-05 denboraldian ia bi milioi pertsonek parte hartu zuten kultur ekitaldietan.
 
Ulster Orkestra Sinfonikoa 1966an sortu zen eta oso ezaguna da Erresuma Batu guztian. Pop talde ezagun ugarik egin dituzte Belfasten inguruko kantak. Azkenik aipatu behar da hiriko pub ezagunenetan egunero musika kontzertuak izaten direla. Izan ere irlandarren kulturaren ezinbesteko osagaiak dira pubak. Belfasteko ezagunena ''Kelly's Cellar'', ''Maddens'' eta ''Hercules'' dira.
 
== Kirolak ==
Irlanda guztian bezala, Belfasten ere kirol gaelikoak dira jarraitzaile gehien dituztenak. [[Hurling]] eta [[Futbol gaeliko]] taldeak 20tik gora daude hirian.
 
Futbol taldeak ere badaude baina maila apala daukate. Aipagarria da auzo katolikoetan [[Celtic FC|Glasgowko Celtic-en]] bandera ugari ikusten direla, eta auzo protestanteetan aldiz [[Rangers F.C.|Glasgow Rangers-enak]].
 
== Pertsonaia ezagunak ==
85 ⟶ 110 lerroa:
<gallery>
Irudi:997055128 c8fb27b317 b.jpg|[[Belfast City Hall|Belfasteko udaletxea]]
Irudi:Queen's University Belfast.jpg|[[Queen's unibertsitatea (Belfast)|Queen's unibertsitatea]]
Irudi:DSCF7460.JPG|Hiriko erdigunearen ikuspegi orokorra
Irudi:Belfast Castle.JPG|[[Belfast gaztelua]]
</gallery>
 
== Hiri senidetuak ==
* {{DEU}} [[Bonn]]
* {{CHN}} [[Hefei]]
* {{USA}} [[Nashville]]
* {{USA}} [[Belfast, Maine]]
 
== Kanpo loturak ==