|
| erlijioa=[[Zoroastrismo]]a (estatu erlijioa), [[Nestorianismo]]a, [[Judaismo]]a
}}
'''Sasaniar Inperioa'''<ref>''Sasaniak'' agertzen da EIMAren onomastika zerrendan ({{Erreferentzia|url=http://www.hezkuntza.ejgv.euskadi.net/r43-573/es/contenidos/informacion/dih/es_5490/adjuntos/estilo_liburua/ONOMASTIKA/IZEN%20ZERRENDAK.pdf|egilea=[[EIMA]]|izenburua=Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak|orrialdea=422}}). Beste erreferentziarik ezean, hortik eratorria da ''Sasaniar''.</ref> ([[pertsiera]] ertainez [[Fitxategi:Eranshahr.svg|50px]], Erānšahr edo Iranšæhr, "Iraniarren domeinuak" [[euskara]]z "Iraniarren domeinuak") bigarren pertsiar inperioak laugarren iraniar dinastian zehar ([[226]]-[[651]]) jaso zuen izena da. Sasaniar dinastia [[Ardashir I.a]]k abiarazi zuen [[arsazidar dinastia]]ko azken enperadorea izan zen [[Artaban IV.a]] tronutik kendu ondoren, eta azken [[Shahanshah]] edo sasaniar enperadorea izan zen [[Yedzegerd III.a]]k ([[632]]-[[651]]) lehen islamiar kaliferriaren aurkako 14 urteko gerra luze bat galdu zuenean amaitu zen. Sasaniar Inperioaren lurraldeak egungo [[Iran]], [[Irak]], [[Armenia]] eta [[Afganistan]] osorik, [[Turkia]] eta [[Siria]]ren ekialdeko zatiak eta [[Pakistan]], [[Kaukaso]], [[Erdialdeko Asia]] eta [[Arabia]]ren zatiak hartzen zituen. Gainera, [[Kosroes II.a]]ren erregealdian ([[590]]-[[628]]), inperiora egungo [[Israel]], [[Egipto]], [[Jordania]], [[Libano]] eta [[Palestina]]ren lurraldeak gehitu ziren, protektoratu bat ere eginez gaur egun [[Oman]] eta [[Yemen]]i dagozkien lurraldeetan.
Sasaniar garaia, [[antzinaro klasiko]]aren azken zatia hartzen duena eta are mende batzuzbatzuez ere bizirauten diona, [[Iran]]go historian eragin handiena izan duen garai garrantzitsuenetako bat bezala hartzen da. Alor askotan, sasaniar garaiak pertsiar kulturaren lorpenik handienak lortu zituen, eta azken iraniarirandar inperioa izan zen [[Pertsiaren musulmandarmusulman konkista]]ren eta lurralde osoan [[islam]]a erlijio bezala onartu aurretik. Pertsiak eragin garrantzitsua izan zuen erromatar zibilizazioan. Eragin kultural hau bi inperioen arteko mugetatik askoz haratago hedatu zen, [[Mendebaldeko Europa]], [[Afrika]], [[Txina]] eta [[India]]raino ere iritsiz, eta funtsezko papera bete zuen [[Erdi Aro]]ko asiar eta europar artearen eraketan. Eragin hau, oraindik oso hasieran zegoen islamiar mundura ere iritsi zen. Sasaniar dinastiaren kultura aristokratiko eta esklusiboak [[Iran]]en islamiar konkista pertsiar "pizkunde" bihurtu zuen. Beranduago "islamiar kultura" bezala ezagutuko zenaren asko (arkitektura, idazkera eta beste trebezia batzuk) islamiar munduak sasaniar pertsiarrengandik hartu zituen.
== Historia ==
|
