Giordano Bruno: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.3) (robota Erantsia: ky:Жордано Бруно |
No edit summary |
||
17. lerroa:
Jaiotzez Filippo izena jarri zioten. [[Nola]] herrian jaio zen, [[Napoli]]n, Giovanni Bruno izeneko soldaduaren semea. Fraide dominiko sartu zenean hartu zuen ''Giordano'' izena. Geroago, [[1572]]an, apaiztu egin zen.
[[Filosofia]]n oso interesatua zegoen. Filosofo zahar batzuen
[[1576]]an Napolitik alde egin behar izan zuen, [[Inkisizioa|Inkisiziotik]] ihesi. Handik pixka batera [[Erroma]]tik ihesi egin behar izan zuen. Horrekin batera, dominikoen ordena utzi egin zuen. [[Geneva]]ra joan eta [[kalbinismo]]a besarkatu zuen. [[Erromatar Eliza Katolikoa]]k [[eskumikatu]] egin zuen. Orduan Giordano Frantziara joan eta bertan urte asko pasa zituen, mezenas ahaltsuen gerizpean. Garai horretan hogei liburu eman zituen argitara, esaterako ''Cena de le Ceneri'' ([[1584]]), edota ''De l'Infinito, Universo e Mondi'' ([[1584]]). Azken lan honetan [[Nikolas Koperniko|Kopernikoren]] ideiak aldeztu zituen.
[[1586]]an, eztabaida gogor baten ondoren, [[Frantzia]] utzi eta [[Alemania]]ra joan zen. Han, [[Luteranismo|luteranoek]] ere eskomikatu egin zuten. [[1591]]n [[Venezia]]ra joateko gonbitea onartu zuen eta bertan [[Inkisizioa]]k atxilotu zuen. Sei urtez preso eduki zuten [[Erroma]]n, epaitu baino lehen. Bere epaiketa
== Kosmologia XVI. mendearen erdialdean ==
XVI. mendearen erdialdean [[Nikolas Koperniko|Kopernikoren]] ideek ez zuten oraindik zabalkunde handirik. Ideia horiek besarkatu zituen lehen
== Giordano Brunoren ideiak ==
'''Bruno'''ren ustez, [[Lur]]rari errotazio-mugimendua aitortzen bazitzaion, ustezko beste mugimendu batzuk baztertu behar ziren eta ez zegoen motiborik izarrak distantzia berean zeudela edo izarren ingurua mugatua zela pentsatzeko. [Thomas Digges]] ere ondorio horietara iritsia zen [[1576]]an. Baina Diggesen arabera, izarren ingurua jainkoaren eta aingeruen etxea zen. [[1584]]an '''Bruno'''k bi dialogo filosofiko garrantzitsu argitaratu zituen: bertan planeten esferak baztertzen ditu beste astronomo batzuek baino lehen ([[Cristoph Rothmann]]ek [[1586]]an eta [[Tycho Brahe]]ek [[1587]]an). Beretzat Unibertsoa homogeneoa eta infinitua da. Ez ditu Eguzkia eta Lurra beste astroen gainetik ipintzen. Uste zuen planeta-sistemak zirela Unibertsoaren oinarrizko unitateak. Gaur egun bere ideia asko gaindituta badaude ere, beldur gabe esan daiteke ''Giordano Bruno''
== Giordano Brunoren ideiak eta Eliza katolikoa ==
34. lerroa:
Laurehun urte geroago, [[Joan Paulo II]].aren garaian ''Bruno'' kondenatzearen “errakuntza” onartu zuen Elizak.
[[1600]]ean bizirik erre zuten bere ideia teologikoek eta zientifikoek sortzen zuten ezinegonagatik. Ordurako erdi-aroko ideiak hil-hurren ziren. Sententzia eman zutenean, famatua egin den esaldi hau bota omen zuen: "Beldurrago zarete zuek epai hau irakurtzean ni entzutean baino", alegia, Elizak bazekiela nolabait martiri bat sortzen ari zela.
|