Hungariar: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
4. lerroa:
|irudia=[[Fitxategi:Hng2 2.jpg|300px]]
|irudioina =<small>1. lerroa: [[Eztebe I.a Hungariakoa]]{{•}}[[Matthias Corvinus]]{{•}}[[Gábor Bethlen]]{{•}}[[Béla Bartók]]<br />2. lerroa: [[Tivadar Kosztka Csontváry|Tivadar-K Csontváry]]{{•}}[[János Bolyai]]{{•}}[[Loránd Eötvös]]{{•}}[[József Eötvös]]<br />3. lerroa: [[Zoltán Kodály]]{{•}}[[János Arany]]{{•}}[[István Széchenyi]]{{•}}[[Ferenc II.a Rákóczi]]<br /></small>
|biztanleria= 14-15 milioi
|biztanletokia=<small>[[Hungaria]] ([[2001]]): 9.416.045<ref name=ksh>[http://www.nepszamlalas2001.hu/hun/kotetek/18/tables/prnt1_28.html Hungariako biztanleria ama hizkuntzaren arabera 1900-2001] Nepszamlalas2001.hu</ref><br />
|biztanletokia=
[[AEB]] ([[2010]]): 1.537.205<ref>[http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_SF4_B01003&prodType=table AEB: hungariar jatorriko biztanleria] Factfinder2.census.gov</ref><br />
|hizkuntza=
[[Errumania]] ([[2011]]): 1.237.746<ref>[http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2012/02/Comunicat_DATE_PROVIZORII_RPL_2011.pdf 2011ko erroldaren emaitzak] Recensamantromania.ro</ref><br />
|erlijioa=
[[Eslovakia]] ([[2011]]): 458.467<ref>[http://index.hu/kulfold/2012/02/29/hatvanketezerrel_csokkent_a_szlovakiai_magyarok_szama/ Hatvankétezerrel csökkent a szlovákiai magyarok száma] Index.hu</ref><br />
[[Kanada]] ([[2006]]): 315.510<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/dp-pd/tbt/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=1&PID=92333&PRID=0&PTYPE=88971,97154&S=0&SHOWALL=0&SUB=801&Temporal=2006&THEME=80&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF= Kanada: 2006ko erroldaren emaitzak] Statcan.gc.ca</ref><br />
[[Serbia]] ([[2002]]): 293.299<br />
[[Ukraina]] ([[2001]]): 156.566</small>
|hizkuntza= Hungariera
|erlijioa= [[Katolizismo]]a, [[protestantismo]]a, Hungariako Eliza Greko-katolikoa, [[judaismo]]a eta erlijiorik gabekoak.
|harremana=
}}
'''Magyarra''' ([[hungariera]]z: ''magyar'', pluralean: ''magyarok'') edo '''hungariarra''' [[hungariera]]z mintzatzen den [[Erdialdeko Europa]]ko talde etnolinguistikoa da.
 
== Historia ==
Antzinako hungariarrak Siberiako[[Siberia]]ko mendebaldean bizi ziren herri turkiar eta [[Ugriar hizkuntzak|ugriarren]] nahasketa ziren. [[V. menderakomende]]rako hego-mendebalerantzmendebalderantz ia [[Kaspiar ItsasorainoItsaso]]raino iritsi ziren, eta K.o. [[830]]. urtean [[Don ibaiarenibaia]]ren eskuinalderaino. [[IX. menderakomende]]rako hungariarrak gaurko eremuetan bizi ziren, eta eslaviarrak[[eslaviar]]rak eta hunoak[[huno]]ak mendean zituzten. Mende erdia geroago, ordea, hungariarrek atzera egin behar izan zuten, baina orduordura arte Europan erasotzaile beldurgarriak izan ziren.

Bestalde, Hungaria Europako bidegurutzea zenez gero, inguruko herriek etengabe eraso egin zioten, eta beren lurraldea askotan hedatu eta murriztu zen historian zehar. Eslaviarrak, germaniarrak, eta errumaniarrak izan zituzten hungariarrek inguruan, eta eragin handia izan zuten hungariarren bizitzan. Eragin handiena [[Otomandar Inperioa|turkiarrena]] izan zen ([[XVI. mendea|XVI.]] eta [[XVII. mendeetanmende]]etan) eta austriarrena (Habsburgotarrak[[Habsburgotar]]rak).

Hungariarrek autonomia 1867an[[1867]]an eskuratu zuten, eta 1918an[[1918]]an independentzia.
 
== Erreferentziak ==