Oratoria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
17. lerroa:
[[Erroma]] garaian irakaspen hauek perfekzionatu egin ziren, bereziki, [[Erromako Errepublika|Errepublika]] garaian, Marko Tulio [[Zizeron]]i esker. Haren lan nagusiak ia osoak heldu dira gure egunetara eta horri esker ondo asko ezagutu dezakegu idazle honen trebezia hizlari bezala. [[Erromako Inperioa]]rekin batera oratoriak garrantzia galdu zuen: [[enperadore]]aren guztiahaltasunaren aurrean gutxi ahal zuen oratoriak. Dena dela, garai horretan oratoriako goi mailako espezialista aurki dezakegu: Marko Fabio [[Kintiliano]]. Kintilianok generoa teoria mailan bere gailurrera eraman zuen; harenak dira oratoriari buruzko hamabi liburukiak.
== Oratoria generoak ==
[[Anaximenes Lampsakoa]]k hiru arlotan sailkatzea proposatu zuen eta [[Aristoteles]]ek ideia bera jaso zuen bere Erretorikan:
* [[Epaiketa solasa]]
* [[Deliberazio solasa]]
* [[Solas epidiktikoa]]
Sarrionaindiaren hitzetan "hiru genero edo solas horietako bakoitzari hiztunaren jarrera, argumentatzeko modua, helburua eta entzuleria berezia zegokion". <ref>[[Joseba Sarrionaindia, 528.or.</ref>
—'''Epaiketa solasa''' gertatutakoaren azalpena eta balorazioa da. "Iraganeko edozeri buruz epailearen aurrean egin daitekeena, zerbait salatzen edo zerbait defenditzen, edo epaileak berak egin dezakeena bestela".<ref>Ibidem.</ref>
—'''Deliberazio solasa''' etorkizunari buruzko hausnarkteta da. Esaterako, biltzar batean etorkizunari buruz azaldutako iritziak eta aurreikuspenak, hori guztia argudio gainean eraikia. Solas hau politikakoa da, esaterako.
—'''Solas epidiktikoa'''n abilidade erakustaldi bat dago, besterik gabe. "Hiztunaren abilitateak miresteko inguratzen ziren entzuleak". Gaiak desberdinak izanda, garrantzitsuena ez zen gaia, azken finean ezaguna baitzen, hiztuna baizik. "Haren mintzairaren dotorea eta adierazgarritasuna zen estimatu beharrekoa". <ref>[[Joseba Sarrionaindia, 529.or.</ref> Solas hau lehenaldian kokatu egiten da eta publikoak ez du aldatzeko ahalmenik; bakarrik alde edo aurka agertu, kritikatu, baloratu, besterik ez. Sarrionaindiaren ustez gure [[bertsolaritza]] eta gure literatura solas epidiptikoaren adibide garbiak dira.
== Erreferentziak ==
24 ⟶ 38 lerroa:
== Bibliografia ==
* [[Euskaltzaindia]]: ''Literatura terminoen hiztegia''. Bilbo: 2008. 612-613.or. [[Juan Mari Lekuona]]ren artikulua.
* [[Angelo Marchese]] eta [[Joaquín Forradellas]]: ''Diccionario de retórica, crítica y terminología literaria''. [[Bartzelona]]: Ariel, 1982. 302-304.or.
* [[Joseba Sarrionaindia]]: ''Moroak gara behelaino artean?'' [[Iruña]]: [[Pamiela]], 2010. 528-531 or.
== Kanpo loturak ==
| |||