Wikipedia

Francisco Pizarro: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t r2.7.1) (robota Erantsia: war:Francisco Pizarro
Hizkuntzaren aldetik zuzendu eta txukundu dut
1. lerroa:
{{erreferentzia falta}}
[[Fitxategi:Francisco-Pizarro-um1540.png|thumb|250px|Frantzisko Pizarro]] '''Francisco Pizarro''', garaiko grafiaren arabera ''Françisco Piçarro'', ([[Trujillo (Cáceres)|Trujillo]], [[Espainia]], [[1478]]ko [[martxoaren 16]]a - [[Lima]], [[Peru]], [[1541]]ko [[ekainaren 26]]a) esploratzaile eta konkistatzaile [[Espainia|espainiar]] bat izan zen.▼
 
▲[[Fitxategi:Francisco-Pizarro-um1540.png|thumb|250px|Frantzisko Pizarro]] '''Francisco Pizarro''', garaiko grafiaren arabera ''Françisco Piçarro'', ([[Trujillo (Cáceres)|Trujillo]], [[Espainia]], [[1478]]ko [[martxoaren 16]]a - [[Lima]], [[Peru]], [[1541]]ko [[ekainaren 26]]a) [[Espainiar Inperioa]]ren zerbitzura jardun zuen [[esploratzaile]] eta konkistatzaile [[Espainia|espainiarkonkistatzaile]] bat izan zen.
 
== Gaztaroa ==
 
Francisco Pizarro [[Extremadura]]ko Trujillo hirian jaio zen, [[1478]]ko [[martxoaren 16]]an. Gonzalo Pizarro zaldunaren eta Francisca Gonzalez Mateos baserritarrarennekazariaren berezko semea zen. Haurtzaro gogorra eta behartsua edukiizan zuen,; zerriak zaintzen lan egitenegin zuelarikzuen. Ez zen eskolara joan, eta, hau dela etahorrenbestez, ez zekin ezzekien idazten, ez irakurtzen.
 
Gaztarora heldu zenean, [[Gonzalo Fernandez de Cordoba]], ''Kapitain Handiaren,Handia''ren [[Italia]]ko kanpainan ([[1498]]-[[1501]]) parte hartu zuen, bere aitarekiaitarekin batera.
 
== Lehen urteak Ameriketan ==
 
[[1502]]an [[AmerikaAmeriketa]]ra heltzenheldu da Nicolas Ovandozen, [[Hispaniola]]ko gobernatzaile berriarenberri [[Nicolas Ovando]]ren espedizioan.
 
Izaera gogorrekoa, Alonso Ojedaren espedizioan parte hartzenhartu duzuen, Ertamerika[[Erdialdeko Amerika]] eta [[Kolonbia]] esploratuzesploratzeko. Geroago, eta geroago [[Vasco Nuñez de Balboa]]reneanren espedizioarekin batera, [[Ozeano BareBarea]]aren aurkikuntzanaurkitu amaituzuen zenaeuroparrentzat, [[1513]]an.
 
[[1524]]ean, Diego Almagro eta Hernando Luquerekin bat egin zuen, [[Peru]]ko [[Inka Inperioa]] konkistatzeko. Urte berean eta [[1528]]an egindako saiakerak porroteanporrot amaituegin zirenzuten, baina urrezko pieza asko aurkitzeanaurkitu zituztenez hirugarren aldiz saiatzera animatu zituenziren.
 
[[Panama]]ko gobernadoreagobernadoreak, ordea, ez zegoenzuen beste espedizio gehiagobat finantzatzeko asmoarekinasmorik. HauHala, zela etabada, Pizarro Espainiara itzuli zen, [[1529]]an, [[Karlos V.a]] enperadoreri laguntza eskatzeko. Laguntza ez ezik, espedizioaren buruzagitza, gobernadore titulua eta beste hainbat sari irabazi zituen, eta bere sozioekinbazkideekin arazoak sortuko zizkionazizkion horrek.
 
== PerukoPeruren konkista ==
 
[[1513]]an Perura heltzenheldu da,zen. momentuUne horretanhartan, [[Atahualpa]] eta bereharen anaia Huaskarren[[Huascar]] arteko gudagerra zibila nozitzenegiten ari ziren harielkarren zenaaurka. Pizarro inka lurraldean barrurainobarneratu sartzen dazen, eta, bake promesa faltsuak eginda, Atahualpa atxilotzenatxilotu duzuen [[1532]]an. Urre eta zilarrezko izugarrizk erreskate batitzela kobratu ondoren, Atahualpa exekutatzenhilarazi duzuen.
 
Ondoren, HuaskarrenHuascarren aldeko nobleen aliatu eginda, Peru ia erresistentziarik gabe konkistatzenkonkistatu lortzen duzuen. [[1533]]an Kusko[[Cusco]], [[Inka Inperioa|Inka Inperioko]] hiriburua, okupatzenokupatu duzuen, eta bere anaia Juan bertakohango erregidore izendatuzizendatu. [[1535]]ean ''Ciudad de los Reyes'' sortzensortu duzuen, gerora [[Lima]] bezalaizena ezagunahartuko izangozuen zenahiria.
 
== Espainiarren arteko gerra zibila ==
 
Almagrok, Pizarroren soziobazkide ohiak, KuskoCuscok berea izan behar zuela kontsideratuziritzita, hiria hartu eta Pizarroren bi anaiak, Juan—Juan eta GonzaloGonzalo— espetxeratu zituen. FranciskoFrancisco Limatik joanetorri zen, eta akordio bathitzarmena sinatu zuen Almagrorekin, zeinak [[Txile]]ko bidea hartu zuen.
 
Espedizio honekhark porrot egin ondoren, Almagro KuskozCuscoz berriro jabetzen saiatu zen. Pizarrok ere arazoak zituen Liman, inka matxinatuak hiria setiatzen hariari baitziren. Pizarrok inken etsai ziren etniekin zuenzituen akordieihitzarmenei esker, inkak garaituakgaraitu izan zirenzituen.
 
Bitartean, Almagrok Hernando eta Gonzalo PizarroriPizarro atxilotu zituen, eta, Pizarroren ordezkaria,ordezkari Alonso Alvarado, garaitu ondoren, [[1537]]an Pizarrorekin bakebeste akordiobake berrihitzarmen bat sinatu zuen.
 
BakeBakealdi motzalaburra izan zen eta: 1538an, bi alderdiak berriro borrokatu ziren. Almagro garaitua eta atxilotua izan zen, [[uztailaren 8]]an exekutatuaexekutatu izan zelarikzuten. Hala ere, Almagroren aldekoak honenharen seme Diegoren inguruan bildu ziren, eta [[1541]]eko [[ekainaren 26]]ean, Pizarroren Limako jauregian sartu eta erailhil egin zuten.
 
{{DEFAULTSORT:Pizarro, Francisco}}
[[Kategoria:Espainiako konkistatzaileak|Pizarro]]
[[Kategoria:Esploratzaileak|PizarroEspainiako konkistatzaileak]]
[[Kategoria:Boliviako historia|PizarroEsploratzaileak]]
[[Kategoria:PerukoBoliviako historia|Pizarro]]
[[Kategoria:1478koPeruko jaiotzak|Pizarrohistoria]]
[[Kategoria:1541eko1478ko heriotzak|Pizarrojaiotzak]]
[[Kategoria:1541eko heriotzak]]
 
[[ar:فرانسيسكو بيسارو]]
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Francisco_Pizarro"(e)tik eskuratuta