|
[[Fitxategi:Adorno.jpg|thumb|alt=1=|Theodor Wiesengrund Adornoren erretratua]]
'''Theodor Wiesengrund Adorno''' [[alemania]]r [[filosofo]], [[soziologo]] eta [[musikologo]]a ([[Frankfurt]], [[1903]] - [[Visp]], [[Suitza]], [[1969]]). [[Judu]]a izanik, nazien garaian [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBra]] emigratu zuen. [[Bigarren Mundu Gerra]] amaitu ondoren, [[Alemania]]ra itzuli zen. [[1949]]tik filosofia eta soziologia irakatsi zituen Frankfurten. Haren pentsamendua, [[marxista]] funtsean, existentzialismotik eta [[Freud]]engandik hartutako hainbat elementuz hornitua da. Haren obren artean aipagarriak dira: ''Philosophie der neuen Musik'' (1949), ''Minima Moralia'' (1951), ''Negative Dialektik'' (1966).
Apaindura kokatuta Frankfurt De El Menoren familia burges batean jaio zen (Hesseren estatua). Haren aita, Oscar Alexander Wiesengrund, zen ardoen merkataria eta haren ama, Maria Calvelli-adorno, soprano lirikoa zen. Haren ama eta haren ahizpa Agatha (talentuaren pianista bat) Adornoren eraketa musikalaren ardura hartu ziren haren haurtzaroan.
Kaiser Wilhelm Gymnasiumi, ikasle bikain nabarmendu zuen leku. Haren gaztaroan Siegfried Kracauer ezagutu zuen, adiskidetasun estu bat mantendu zuen, hau nagusia 14 urtetan zen nahiz eta. Batera Kanten arrozoi garbiaren kritika irakurri zuten, Adorno markatu zuen haren eraketa intelektualean esperientzia.
Vienan, ere ez dut apaintzen interesa edin zeinen beste intelektual batzuk ezagutu zituen nahitaez zirkulu musikalei lotuak. Karl Krausen berbaldietara bertaratu zen, satirista vienar famatua, eta Georg Lukács ezagutu zuen, teoria nobelatik Adornori impaktatu zion unibertsitatean.
1933an Institutera joan zen Instituto Para La Investigación Social (Sozialforschung für), Universidad De Fráncforti esleitua, inspirazio marxistarekin, laster erregimen nazionalsozialistak haren baimena erretiratu zion arren legenditu nuen eta El Pais abandonatu behar izan zuen, nazismotik ihes egitean. Oxforden, urte batzuen ondoren se 1938an Atlántico gurutzatzera erabakitzen du New Yorken instalatu bere burua, Instituto De Investigación Social haren egoitza zuen leku erbestean. 1941an Kalifornia darama lankidetzan Institutoren beste kide batekin lan egin jarraitzeko, Max Horkheimer. Ilustrazioaren dialektika. 1944-1947 zati filosofikoak, anizkun atereen lankidetza hau bat izango da.
'''Ezetza Negative Dialektik'''
Dialéctica Negativa 1966an editorial Suhrkamp De Fráncfortek argitaratu zuten. La Primerarengan lanaren esaldia argia geratzen da filosofiaren historiarekin haren zerikusi filosofikoa: formulazio Dialéctica Negativa atentatu bat da tradizioaren kontra prologo filosofiaren mota Hegel inauguratua norbait dagoen toki desberdin batean jarraitzea nahi du: pentsamenduaren mugimendu dialektikoak aurre egin sintesi nagusi batean ez du amaitzen, baizik kontraesanak uzten ditu haren gordintasun guztiarekin kontraesan izatedun errealen erakusgarri errealitatean.
'''LANAK'''
Nabarmendu gehiago filosofiari, haren kontribuzioen artean seinalatu ahal du jadanik ilustrazioaren Dialéctica aipatua, Horkheimerrekin, lankidetzan kritika den sortuta proiektu ilustratu naturaren nagusitasuna nukleo zeinen funtsezko lana. Tesi zorionaren arabera, dominador La Razonen gehiegizkoek lehentasun absolutu bat La Razon instrumentalari emana amaitu dute, esatea da, erdiak aplikatzen dituen egitura industriala sozietate administratua teknologia,, verwaltete Welt arrazoi bati , baina guztiz galdu duen bistatik jarraitu behar izan duen gizaki bukaera esentzialak eta mendean jarri hain arrazoi goratua. Lan honetan industria kultural " " definitzen duten mailakako balorizazioa eta kulturaren mercantilizacióna kontzeptua sartzen dute. La Razon instrumentalak ekoizpena aplikatzen duenean seriean kulturatik, hau banalizatzen da eta ekoizpen-eredu menderatzailearen ideologia betikotzen duen tresna bat bihurtzen du.
Adornoren funtsezko lanen beste bat Dialéctica negatiboa da, bandera-ontzia kontsideratu ahal duen denetik haren proiektu filosofikoa. Hark ezetz dialektikoa proposatzen duen dialektikaren eskema klasiko hegeliarraren atera bere burua izatera tratatzen duen forma bat da, elkarrizketaren aurre eginen artean adiskidetzaile sintesi batean amaitzen den eskema, aspektu negatibo haietan azpimarratzeko, historiaren lits deslaietan, izena ez duen, ez lagundu... Jadanik ez egon dialektika tradizional baten aurrean eta neurri batean neutroa harekin, baizik argi apuntatzen da balantzaren alde bat determinatu ; batez ere, tesiaren planteamendu itxien eta haren antitesiaren desmarkatu nahi du,, oso bidean jadanik haren kide Walter Benjamin markatua garrantziaren benetako maila bati apelatzen dio, dialektikaren kate logikoaren marjinan kokatzen den tradizionalki kontsideratuta.
[[Fitxategi:adorno.jpg]]
== Erreferentziak ==
[[zh:狄奧多·阿多諾]]
[[zh-min-nan:Theodor W. Adorno]]
[[Fitxategi:Adibidea.jpg]]
|
