Vedak: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: mr:वेद |
No edit summary |
||
1. lerroa:
'''Vedak''', [[sanskrito]]z "ezagutza" esan nahi duen hitza, Indiako literaturaren lau testu zaharrenen izena da. Testu horiek egun desagertuta dagoen erlijio vedikoaren oinarria ziren; erlijio hau [[hinduismo]]aren aurrekoa izan zen. Beraz, testu vedikoak [[vedismo]]a edo kultura vedikoaren barnean garatu ziren, [[kasta (hinduismoa)|kastetan]] (varna edo kolorea) eta [[ashram (etapa)|ashrametan]] (bizitzako etapak) oinarritzen dena.▼
[[File:Rigveda MS2097.jpg|thumb| XIX.mendeko Rigvedako (padapatha) eskuizkreibua.]]
== Hitzaren etimologia ==
Esan dugunez, Vedak sanskritoz hitzak literalki "ezagutza" esan nahi du. Veda izena ikusmenarekin (*weid) lotutako indoeuropar hitz batetik dator. Hortik latinaren "vedere" (ikusi) eta "veritás" (egia)sortu ziren.
▲Testu vedikoak [[vedismo]]a edo kultura vedikoaren barnean garatu ziren, [[kasta (hinduismoa)|kastetan]] (varna edo kolorea) eta [[ashram (etapa)|ashrametan]] (bizitzako etapak) oinarritzen dena.
== Zenbait egile ==▼
Vedetako ereserki bakoitzak bere egilearen izena ematen du ([[Anguiras]], [[Kanua]], [[Vásishtha]], [[Vishuamitra]] etab...) Ziuraski klanak dira, norbanako pertsonak baino gehiago.▼
== [[Shruti]] eta [[smriti]] ==
Orotara, lau Vedak, [[Upanishad]]ak eta [[Vedanta sutra]]k shruti (entzundakoa) deitzen dira, iraganean Jainkoak jakintsu batzuri ahoz adierazitako komunikazioa.
[[Fitxategi:Vyasa.jpg|thumb| [[Veda Viasa]], ustez Veden konpilatzailea.]]
Sruti hitza smritiren ([[oroimen idatzia|oroitutakoa]]) kontraposizioz erabiltzen da, gainontzeko literatura vedikoa dena: [[Purana]]k, [[Itijasa]]k ([[Mahabharata]] edo [[Ramaiana]] bezalako istorioak) etab..., [[Viasa]]k berak gizakiei, kriptikoak diren Vedak ulertzen laguntzeko idatzitako azalpentzat hartzen direnak.
20 ⟶ 17 lerroa:
Hirukoitztasun hau [[bráhmana testuak|bráhmana testuetan]] sartzen da ([[Shatapatha-bráhmana, [[Aitareia-bráhmana]] eta beste batzuk), baina Rig-veda da hiruretatik jatorrizko lan bakarra, beste biekin batera kontzeptua garatzen dutelarik.
▲== Zenbait egile ==
▲Vedetako ereserki bakoitzak bere egilearen izena
Gaur egun, Indian [[Veda Viasa]] jakintsu mitikoak lau Vedak idatzi zituela onartuta dago. Veda Viasa izena beraren esanahiak hori bera adierazten du: berak bitan zatitu zituen Veda bakarra, hau da, Kristo aurreko II.milaurteko [[Rig-veda]]. "Vi"k bitan zatitu esan nahi du. Dena dela, Átharva-vedak beste tradiziotik jasotakoa ematen du.
== Bibliografia ==
* {{es}}: Vyasa, Bhagaván: ''Los Vedas''. Juan Bautista Berguaren edizioa eta itzulpena. Madril: Ediciones Ibéricas, La Crítica Literaria, 1982. ISBN 978-84-7083-093-8.
* {{es}} Coomaraswamy, Ananda Kentish: ''Los Vedas: ensayos de traducción y exégesis''. Madril: Sanz y Torres, 2007. ISBN 978-84-96808-74-4
* {{en}} MacDonell, Arthur Anthony (2004), ''A History of Sanskrit Literature''. Kessinger Publishing. ISBN 1417906197
==Kanpo loturak==
{{commonscat}}
* {{en}} [http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Hindu_denominations En.Wikipedia.org] (Hinduismoaren eskolen zerrenda.
* {{en}} [http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm#Veda Vedak ingelesez eta sanskritoz.]
[[Kategoria:Hinduismoa]]
[[Kategoria:Indiako literatura]]
[[Kategoria:Sanskrito]]
[[ar:فيدا]]
| |||