14:08, 12 otsaila 2012ko berrikusketa aldatu Xabier Armendaritz (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 85.298 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		14:10, 12 otsaila 2012ko berrikusketa aldatu desegin Xabier Armendaritz (eztabaida \| ekarpenak) Burokratak, Interfazeko administratzaileak, Administratzaileak 85.298 edits tNo edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
20. lerroa: \| hizkuntzak = arrifiera ([[tarrifit]],[[amazigera]]ren dialektoa, arabieraz, xelha), [[arabiera]], [[frantsesa]], [[espainiera]] \| hizkuntza ofizialak = [[arabiera]], [[frantsesa]], [[espainiera]] \| oharrak = 1921-1926 artean ~~Arrifeko~~Arrifko Errepublika independentea izan zuen }} 27. lerroa: Arrifiak [[amazig]]ak dira eta [[tarrifit]] ([[arabiera]]z [[xelha]]) [[Berebere hizkuntza\|amazigeraren]] dialektoa dute hizkuntza. Hala ere, arrifi gehienek arabieraz ere egiten du, bertako hizkuntza ofizial bakarra denez gero. [[Espainiera]] edo [[frantsesa]] ere hitz egiten dute arrifi gehienek. Arrif [[Maroko]] estatu administrazioko bost herrialdetan banatuta dago: [[Al Hoceima]], [[Nador]], [[Taza]], [[Berkane]] eta [[Taourirt]].[[Espainia]] estatu administrazioko [[Melilla]] autonomia hiria ere ~~Arrifen~~Arrifko lurraldea da. ~~Arrifeko~~Arrifko herririk garrantzitsuenak [[Nador]], [[Kebdana]], [[Berkane]], [[Taza]] eta [[Axdir]] dira. == Historia == 48. lerroa: [[Fitxategi:Morocco-spanish-protectorate-1955-a.svg\|right\|300px\|thumb\|1906ko Akordioaren arabera [[Espainiar Maroko\|Protektoratu espaiñolak]] hartzen zuen lurraldea]] 1904an Marokoko lurraldeak Frantzia eta Espainiaren artean banatu zituzten, eta Marokoko iparraldea Espainiaren esku gelditu zen. Horretara, Arrif osoa [[Espainiar Maroko\|Protektoratu españolaren]] barruan gelditu zen. Hartara, ~~Arrifeko~~Arrifko tribuek aurre egin zizkioten espainiarren okupazio armadari (ikus [[Rifeko gerra\|~~Arrifeko~~Arrifko Gerra]]). 1909-1912 artean [[Mohamed el-Mizian]]ek gidatu zituen ''[[horka]]'' arrifiak okupazioaren aurka. [[Ahmed el-Raisuni]]k gerla santua aldarrikatu zuen espainiarren aurka eta [[Jebala]] administratzeko hitzarmena lortu zuen espainiarrekin. Arrifen, [[Abd el-Krim]]ek gidatutako gerrilariek Espainiako armada osoa [[Annual]]eko gudan (1921) eraitsi eta Melilla ezik Arrif, Jemala eta Gomarako lurralde guztiaren domeinua eskuratu zuen. [[Fitxategi:Republica del rif.gif\|thumb\|280px\|right\|~~Arrifeko~~Arrifko ~~errepublikaren~~Errepublikaren bandera]] Abd el-Krimek [[~~Arrifeko~~Arrifko Errepublika]] independentea aldarrikatu zuen, Arrif herri amazigaren estatu independentea. 1925ean Frantzia eta Espainia elkartu ziren eta gerra osoa bideratu zuen ~~Arrifeko~~Arrifko Errepublika 1926an desegin arte. Hartara, Arrif Espainiaren menpean gelditu zen, 1956an Maroko estatu independentea sortu eta haren soberanian gelditu artean. 1958-1959. urteetan Arrifiak matxinatu ziren Marokoko agintearen kontra. Hasan II erregeak errepresio latza bideratu zuen Arrifaren aurka: [[napalm]] bonbak erabili zituzten, eta 8.000 hildako eta milaka arrifi zauritu, atxilotu, torturatu eta espetxeratu zituzten. 60. lerroa: Dena dela, independentziaren aldeko mugimendua jazarpenean bizi da. 2008. urtean, Marokoko erregeak "legez kanpo" jarri zuen alderdi politiko amazig nagusia, Marokoko Alderdi Demokratiko Amaziga, arrifien haserrerako. Gaur egunean, ~~Arrifeko~~Arrifko Autonomiaz hitz egiten da bertako zirkulu politikoetan eta ~~Arrifeko~~Arrifko Autonomiaren aldeko Mugimenduak Arrif herriaren nortasun historiko eta geografikoa aldarrikatzen du. Nazio kontzientzia hedatzeko ahalegintzen ari da eta 2012ko hauteskundeetan aurkezteko asmoa du, herrialdeko autogobernua bultzatzeko asmoz. == Arrifiak == 73. lerroa: == Kabilak == ~~Arrifeko~~Arrifko kabila edo tribu tradizionalak hauexek dira: Aith Ouriaghel (Beni Urriaguel), Axdir-en <br /> 106. lerroa: Arrifek musika tradizional amaziga joria du. Lau musika mota bereiz daitezke: ~~Arrifeko~~Arrifko Ahidus, Taktouka, Aduar eta Reggada. Musikarien arteko batzuk aipatzearren: 116. lerroa: * [http://laniel.free.fr/INDEXES/GraphicsIndex/indexGraphic.html#kif Kalamuaren laborantza Arrifen] * [http://image.nadorama.com/ ~~Arrifeko~~Arrifko irudiak] * [http://www.rifito.com/ Arrifari buruzko webgunea] * [http://www.marcjimenez.com/autores_lengua_alemana/Rolf_Dieter_Muller/La_muerte_caia_del_cielo/revista_16.htm ~~Arrifeko~~Arrifko gerra kimikoa (1921-1927)] * [http://www.elpais.com/articulo/internacional/temblor/hace/aflorar/nacionalismo/rifeno/elpepiint/20040301elpepiint_12/Tes/ ''El temblor hace aflorar el nacionalismo rifeño'', ELPAÍS.com] * [http://www.elimparcial.es/contenido/11367.html ''Mohamed VI teme una rebelión en el Rif'', elimparcial.es] * [http://www.elimparcial.es/contenido/11839.html Ahmed Adghirni, ilegalizatutako Marokoko Amagik Alderdi Demokratikoaren buruzagia. elimparcial.es 2008.06.03] * [http://www.larepublicacultural.es/article1404.html Chakib Al Khayari, ~~Arrifeko~~Arrifko Giza Eskubideen Elkarteko presidentea Marokon espetxeratua, larepublicacultural.es 2009.02.25] * [http://www.thwiza.com/ Amazig kulturaren inguruko webgunea] * [http://www.thwiza.com/index.php?option=com_musicamazigh&view=frontpage&Itemid=36&reg=Rif ~~Arrifeko~~Arrifko musika] {{coord\|35\|00\|N\|4\|00\|W\|region:MA_type:mountain\|display=title}}

Rif: berrikuspenen arteko aldeak