Wikipedia

XV. mendea: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t r2.7.2) (robota Aldatua: lmo:Sécul XV
No edit summary
9. lerroa:
 
== Gertaerak ==
===Afrika===
* [[Etiopia]]rren eta [[Jerusalem]]en arteko harremana, etiopiar kristautasunari Mendebaldearekin kontaktua ahalbidetu zuena.
* [[HangulDarfur]] eta [[KoreaKordofan]]r alfabetoarenerresumen sorrera.▼
 
===Amerika===
* Europarren eta amerikarren arteko lehen kontaktua [[Antillak|Antilletan]] ([[Leif Ericson]] izan ezik): [[Kristobal Kolon]]en hiru bidaiak
* [[1440]]-[[1469|69]]: [[Moctezuma I.a]]ren eskutik, [[Azteka]]k [[Ertamerika]]ko boteretsuenakzibilizazio boteretsuena bilakatu zirenzen. ▼
* [[Maia|Maien]] eta [[tolteka|tolteken]] inperioa [[1500]]ean amaitu zen.
* [[1438]]: [[Pachacuti]]k [[Inka Inperioa]] inperioa sortu zuen.*[[Inka Inperioa]]ren gailurra▼
 
===Asia===
* [[Hangul]] [[Korea]]r alfabetoaren sorrera.
* [[1403]]: Yongle enperadoreak [[Txina]]ko hiriburua [[NankingNankin]]etik [[Pekin]]era mugitu zuen.▼
* Timuridoen Pizkundea izan zen [[Herat]] eta [[Samarkanda]] hirien inguruan,artean [[Shah Rukh]], [[Baysunghur I.a]], [[Ulugh Beg]] eta [[Husayn Bayqara]]-ri esker.
* [[Islam]]a ekialderantz hedatu zen: [[Java (uhartea)|Java]]n mende hasieran, gero [[Kalimantan]]en, [[Sulu]] uharteetan eta [[Molukak[Moluketan]] mende amaieran.
 
===Europa===
Mendebaldeko kulturan, [[Erdi Aro]]tik [[Pizkunde]]ra igarotze garaia. Italian ''[[Quattrocento]]'' garaia.
* [[1402]]: [[Gaztela]]k [[Kanariak]] konkistatu zituen.
▲* [[1403]]: Yongle enperadoreak [[Txina]]ko hiriburua [[Nanking]]etik [[Pekin]]era mugitu zuen.
▲* [[1438]]: [[Pachacuti]]k [[Inka]] inperioa sortu zuen.
▲* [[1440]]-[[1469|69]]: [[Moctezuma I.a]]ren eskutik, [[Azteka]]k [[Ertamerika]]ko boteretsuenak bilakatu ziren.
* [[1453]]: [[Konstantinopolis]] erori zen [[otomandar]]ren agintepean eta berarekin batera [[Bizantzio|Bizantziar Inperioa]].
* [[14531478]]: CastellongoErrege-erregina batailarekinkatolikoek [[EhunEspainiar urteko gudaInkisizioa]]a amaitzensortu dazuten.
* [[1469]]: [[Fernando Aragoikoa]] eta [[Isabel Gaztelakoa]] ([[Errege Katolikoak]]) ezkondu ziren.
* [[1481]]: [[Espainiar inkisizio]]a jaio zen.
* [[1492]]: [[Boabdil]]ek [[Granada (Espainia)|Granada]] galdu zuen, [[al-Andalus]]en bukaera ekarri zuena.
* [[1494]]: [[Espainia]]k eta [[Portugal]]ek [[TordesillasekoTordesillasko Ituna]] sinatu zuten, zeinekin [[Europa]]z kanpoko mundua banatzea erabaki zuten.▼
* [[1492]]: [[Kristobal Kolon]]ek [[Amerika]]rainoko bidaia egin zuen.
* [[Jehan Lagadeuc]] bretoiak lehen hiztegi bretoiera-frantsesa-latina hirueleduna sortu zuen, ''Catholicon'' izenekoa ([[1464]]), bretoierazko eta frantsesezko lehen hiztegiak.
▲* [[1494]]: [[Espainia]]k eta [[Portugal]]ek [[Tordesillaseko Ituna]] sinatu zuten, zeinekin [[Europa]]z kanpoko mundua banatzea erabaki zuten.
* [[1494]]-[[1559]]: Italiar Gudak. [[Italia]]r [[hiri-estatu]]en desagertzean.
 
=== Pertsona esanguratsuak ===▼
=== Zientzia eta teknologia ===
 
* [[Jeanne d'Arc]] (1412 - 1431)▼
* [[Pizkundea]]k aldaketak ekartzen ditu artean, [[filosofia]]n eta [[zientzia]]n.
* [[Kristobal Kolon]] (1451-1506)▼
* Aurkikuntzen garaia hasten da.
* [[Elisabet I.a Gaztelakoa|Elisabet Gaztelako]] eta [[Fernando II.a Aragoikoa|Fernando Aragoikoa]], [[Errege katolikoak]]
* [[Ingeles]]a berria sortzen da.
* [[Ezkila]] sartzen da [[Eliza katoliko]]an.
* Banku publikoak sortzen dira.
* [[Yongle Encyclopedia]] sortzen da.
▲* [[Hangul]] [[Korea]]r alfabetoaren sorrera.
* [[Eskozia]]ko [[whyski]]a.
* Ospitale [[psikiatriko]]ak.
 
=== Kultura ===
 
* [[Pizkundea]] izan zen.
* Italian [[Quattrocento]]a izan zen.
 
▲=== Pertsona esanguratsuak ===
 
▲* [[Jeanne d'Arc]]
▲* [[Kristobal Kolon]]
* [[Gaztelako Isabel]] eta [[Aragoiko Fernando]], [[Errege katolikoak]]
* [[Vasco da Gama]]
* [[Filippo Brunelleschi]]
* [[Leonardo da Vinci]]
* [[Rikardo III]]a
* [[Enrike VIII]]a
* [[Zheng He]]
* [[Mehmet II.a]]
* [[Jan Hus]]
 
 
<!-- interwiki -->
"https://eu.wikipedia.org/wiki/XV._mendea"(e)tik eskuratuta