XIV. mendea: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.5.4) (robota Aldatua: lmo:Sécul XIV |
No edit summary |
||
10. lerroa:
== Gertaerak ==
===
* [[Senegal]], dinastia pagano batek boterean zegoen dinastia musulmana gainditu eta mende batez iraun zuen.
* [[Bartolomeo de Tivoli]] eta beste domingotar batzuk [[Dongola]]n kokatu ziren, [[Nubia]]n. Garai beerean, [[Leone Vivaldi]] genovarra [[Abisinia]]ra iristen saiatu zen, baina ezin izan zuen.
* [[Pate uhartea|Pate]] merkataritza postu arabiarraren gailurra Ekialdeko Afrikan.
* [[Chimú]] erresumaren oparotasuna, [[Peru]]ko iparraldeko kostaldean ([[1300]]-[[1440]]), hiriburu [[Chan Chan]] zuela 20mk² eremuarekin.
* [[Cuzco]] fundatu zen.
* [[1325]]: [[Mexika|Mexikek]] [[Tenochtitlán]] (egungo [[Mexiko Hiria]]) sortu zuten [[Texcoco]] aintziraren erdian.
===
* [[1336]]: [[Vijayanagara Inperioa]] sortu zen [[India]] hegoaldean
* [[1368]]: Txinan [[Yuan dinastia]] amaitu eta [[Ming dinastia]] hasi zen.
* [[1300]] eta [[1600]] artean, [[Bhutan]]en gatazka ugari izan ziren bertako eliteen artean, botere erlijiosoa Dharma raja batek eta botere politikoa Deb raja batek hartu arte.
* Tanjung Tanah eskuizkribuan [[Sumatra]] uharteko [[Kerinci]] erresumaren deskribapena agertu zen.
=== Europa ===
* Pandemia izugarri batek, [[Izurri Beltza]]k, Europako biztanleriaren herena hil zuen.
▲=== Kultura ===
* [[Ehun Urteko Gerra]].
* [[Ijito]]ak (Rom etniakoak) Europara iritsi ziren, [[Grezia]]ra batez ere. XVI. mende hasieran Europako herrialde guztietara hedatu ziren, [[Errusia]], [[Eskandinavia]], [[Britainiar uharteak]] eta [[Espainia]] barne.
* Erroman [[Mendebaldeko Zisma]] hasi zen.
* [[1305]]: [[Klemente V.a]] aita santuak Egoitza Santua [[Erroma]]tik [[Avignon]]era eraman zuen.
* [[1385]]: [[Polonia]] eta [[Lituania]] batu egin ziren [[Vladislav II.a]]ren agindupean.
=== Ozeania ===
* [[Zeelanda Berri]]ko iparraldeko uhartean biztanleria handitu zen eta gerra endemikoak sortu. [[Maori]]ek hainbat espezie ehizatu zituzten desagertzeraino, [[moa]] hegazti erraldoia esaterako. Hegoaldeko uhartean biztanleria txikitu eta bizilekuak urritu ziren.
=== Pertsona esanguratsuak ===▼
* [[Tamerlan]] (1336-1405) buruzagi militar eta politikoa
* [[Petrarca]] (1304-1374) idazle, olerkari eta humanista
* [[Gilen Ockhamgoa]] (1280/1288 - 1349) fraide frantziskotarra eta filosofo eskolastikoa
* [[Ibn Khaldun]] (1332-1406) historialari eta filosofoa
* [[Karlos II.a Nafarroakoa]] (1332-1387) Nafarroako errege
* [[Giovanni Boccaccio]] (131 -1375) idazle eta humanista
* [[Giotto di Bondone|Giotto]] (1267?-1337) margolari eta arkitektoa
* [[Dante Alighieri]] (1265-1321) idazlea
* [[Marco Polo]] (1254-1324) bidaiaria
[[Kategoria:XIV. mendea]]
| |||