|
| oharrak =
}}
'''Girona''' [[Espainia]]ko [[Gironako probintzia|izen bereko probintziako]] eta [[Gironès]] eskualde [[Katalunia|katalaneko]] hiriburua da.
'''Girona''' Girona (katalanez eta ofizialki, Girona) Espainiako hiria eta udalerria da, izen bereko probintziako hiriburua eta Girona eskualdea da, Kataluniako autonomia erkidegoko. Dagokion Girona (Comarques Gironines) eta Girona Hiri Sistemaren besarkatzen da, eta Kataluniako Lurralde Plan Orokorraren arabera. Hiria da ibaien Ter, Güell, Onaren Galligants eta 75 itsas mailaren gainetik m altueran zeharkatu. Udalerrian iparraldean eta San Julian de Sarria de Ter Ramos mugakide, Celrà ekialdean, eta hego-ekialdean Juyá Quart batera, hego-mendebaldean FORNELLS de la Selva, Vilablareix eta Salt, eta San Gregorio on mendebaldean. Girona hiri area erdian da.
Udalerriak[[2009]]ko [[urtarrilaren 1]]eko erroldaren arabera 96.236188 biztanle zituen 2010eaneta 39.14 km²-ko azalera du.
[[Ter]] ibaiak udalerria zeharkatzen du.
Bere historiko edo Old Town gehien Kataluniako iradokitzaileak bat da, elementu monumental Europan bakar bakarrik. Da ekialdeko muga deitzen Walk Harresi Handia, hormak antzinako Karlomagnoren (IX mendea) eta Berant Erdi Aroko (s. XIV eta XV) tik datazio inguruan bide batez. Bere monumentuen artean Convocatoria (juduen auzoa, Espainiako gordetzen onenetako bat) eta bere ezagun eta koloretsua Onaren katedrala eta bere etxe, nabe bakar batekin, munduko zabalena da.Ter]] ibaiak udalerria zeharkatzen du.
== Katedrala ==
[[Fitxategi:Catedral de Girona.jpg|thumb|left|Gironako katedralaren kanpoaldea.]]
[[Gironako katedrala]] hiriko monumentuen artetik nabarmentzekoa da, bai eta [[Katalunia]] osoko kultura ondarearen barruan aipatzekoa ere. Izan ere, "Kataluniako zazpi mirariak" direlakoen artean dugu tenplu [[Arkitektura gotiko|gotiko]] hau.
[[Gironako katedrala]]Plaza de la Catedral garrantzitsua artzain Etxea, eraikin errenazentista egungo courthouse, eta Pia Almoina da. Plaza horretan dago Santa Maria Katedrala, arkitektura estilo lau protagonista XI-XVIII mende artean eraiki zuten: erromanikoa, gotikoa, errenazentista eta barrokoa.
Beste, hala nola Casa de l'Ardiaca eta Apezpikuen jauregia, erlijio ordezkari eraikin Old Town, hala nola, San Pedro de Galligants monasterioa edo San Felix basilika bezala Eraikuntza zibilak ere.
Komunak árabesEl Alde Zaharrean bira Julia eta Cornelia dorreak Arkeologia Walk, eta arabiar bainuak, pasealekua amaieran, domed handiagoa linterna ezaugarri daiteke ondorioztatu.
[Editatu] La Rambla de la LibertadAntigua octocentista Erdi Aroko eta barroko Gironako bizkarrezurra da gehien, espazio publikoa eta Gironako adierazgarrienetakoa da. Hala ere, amildegi existentzia oso oraintsukoak, 1885 bere konfigurazio denbora datazio denean udal arkitektoak Martí Sureda i Deulovol bateratu Street Plaza janleku eta arkupeetan espartzua izan zen kimu topple zuen. Espazio osoa bihurtu zen, orduan, Linden zuhaitz Bulebarreko zuhaitz-betetako batean, eta bankuak izan ziren. Deitzen zen La Rambla de la Libertad askatasuna 1869an landatutako zuhaitza honoring, demokrazia sei urte bitartean. Espazio askoz arren Sureda by aldaketa, mantentzen parte Erdi Aroko arkupeetan eta beraren garaiko jauregi batzuk. Hala ere, XIX mendeko eraikin eraikuntza bilakatu zen, zati batean, espazio izaera Erdi Aroko. Gaur egun, Rambla sarrera puntua da Alde Zaharra turista hiriaren eta guztiontzat ride bat bisitatzeagatik.
IndependenciaLa Plaza Independentzia plazan, hau da, Independentzia Gerraren Espainiako aipatzen da, Gironako leku ezagun eta gehien ohi bat da. El Barrio de hiriaren erdigunean, plazan bertan, San Agustinen, eta hori ere Plaza de San Agustin bezala ezagutzen komentuko nabarmentzen zuen Mercadal dago. Honen interesa bere aire espazio datza XIX mendeko arren, ez da eraikin neoklasiko soila da, eta berdin inguraturik, porches eskulturak Gironako hiriaren defendatzaileak eskainitako 1808 eta 1809 de sieges duten bitartean. Hala ere, plaza, simetrikoa proportzio nahiko uneko esku-hartzeak dagokio bere iragan arkitektonikoa. Udal arkitektoak Sureda Marti lehen nork asmatu bukleak itxi eta neoklasikoko plaza arkupe bat, eraikin batzuk estetika proportzio bera izatea izan zen. Eremuaren urbanizazio bakarrik parte jarraitu, bere erregimen eta hiri honetan lehenengo antzoki eraikitzeko, hautsi behera Martí Sureda ideia. XX mendeko arte 80 bete ezin imajinatu zer izan nuen arkitekto dela. Noucentisme estilo erromantiko eta hiri zati honen denborarik gabeko bat sortzea da, mende batetik bestera, orain bai biztanle eta bisitariak liluratzen. Gaur egun handia jarduera kafetegi eta jatetxe instalazioa pixkanaka esker. Plaza honetan bere historia eta antzinako ezaguna Café Real, Zinema eta Casa Marieta Albéniz. enpresa gisa aurkituko dugu
ibaiaren OñarUno hiria historian zehar arazo handiak gainean zubi, behar zuen hiriaren bi zatiak ziren ibaiaren Onaren bidez bereizita batzeko: eskuinaldean ( Barrio Viejo) eta ezkerraldean (Mercadal auzoa). Ondorioz, zubi jokatuko hiriaren garapenean rol bat. Gaur egun, Erdi Aroko zubiak ibaia zeharkatzen ez eta eraikin gehienak garaikidea. Horien artean lau dira: harrizko zubia, Burdinazko zubia, Gomez zubia eta tren bidezubia da. The Stone Bridge (Pont de Pedra edo Isabel II) 1849 da eta hiriko auzoetan bi lotzen dituen Erdi Aroko zubia ordezkatu. Burdin Zubia (Pont de Ferro de les Peixateries edo Velles Pont edo Pont de Gustave Eiffel (zeinen enpresa eraikitako zubia) omenez Eiffel, 1876 from datak, eta dagokionez, aurrerapauso bat irudikatzen batasunaren eta kohesioaren duen hiria. Gómez Puente (nori zein etxe zen desjabetu zubia eraikitzeko pertsonaren izena darama) 1916 da eta XIX-mendeko estilo aurreko zubi hautsi, hormigoizko egitura moderno eta soilak dira. For Azkenik, laugarren zubia da trenbide zubi, 1876 urtean eraiki duten markatutako modernitatea eta aurrera egiteko harresi baten etorrera mantendu Girona.
== Zerbitzuak ==
=== Osasuna ===
Hiriko [[ospitale]] nagusiak [[Josep Trueta]]ren [[mediku]] [[bartzelona]]rraren izena darama, haren omenez.
=== Beste batzuk ===
== Festak==
Azokak eta jaialdiak San Narciso (i festes de Sant Suteak Narcis) de Gerona alderdiek dira aste duen urriaren 29, San Narciso, hiriko zaindariaren eskainitako egunean erortzen dira. Jaiak ostiralean hasiko da desfilea eta 29 bat irakurri udaletxeko balkoian aldarrikatu aurretik. San Narciso Eguna ospatzen da San Felix de Gerona, non ustezko duten santuaren ermitaren aztarnak berean eliza santuaren eskainitako meza solemne bat. Paradoxikoki, Gerona egungo eredua elizan ospatuko masa San Felix ohia enpresariak eskainia. Igandean amaituko da, urriaren 29 su artifizialen ondorengo batekin. Alderdien alderdi dibertigarria da, Parc de la Devesa egiteko dira barraques da (bertako kuartelean egindako taberna) kontzertu batera, Fira erakargarri instalatuta erakusketa eta nekazaritzako merkataritza-i enpresen standak bertakoek. Denborarekin, San Narciso festa jaialdi bat du udalerri guztiak estaltzen duen probintzia galdu Gironak, horrela hiri eta herri izaera eskualde beheko bilakatu da, arinagoa aldean ustiatzeko horiek.
Girona Flower Time (Girona, temps flors-en): honen izaera sustapen, garrantzitsua turistiko eta komertzialak, que se celebra maiatzaren hirugarren astean batera azken oporrak oso bat da. Jaialdi hau lehen aldiz 1955an ospatu zen, Santo Domingo de Gerona elizan loreak, FET eta de Jons femeninoa Sail antolatutako erakusketa huts bat bezala. Urteetan zehar, lagina sorkuntza bat izan zen eliza lore gainean bistaratzen sartu bilakaera. XX mendeko 90eko hamarkadaren erdialdean-bidez, Udalak, Joaquim Nadal i Farreras buru, erabaki Santo Domingo oinarritzen ikuskizun hau egiteko, lagin bat hiri osoa hartzen. Hitzartu zen, beraz, lore bat bistaratzen hiri osoan zehar zabaltzen. Hiriko monumenturik ziren dekoratuak eta Old Town pribatuko patio de jabeek konbentzitu zela publikoa beti zabalik erakusketa bitartean. Jasan eraldaketa handia lagin zen ondoren, gaur egungo "Girona, temps flors-en". Gaur egun, lore diseinatzaileek bete lore esperimental klasiko edo laginak hiria. Monumentu eta espazio publikoak asko harrera bikaina lore sorkuntza. Gainera, lorategi pribatuak eta Old Town patioak jabeak jarraituko dute hura zabaldu eta horiek irakasteko bisitariei. Trukea merkataritza eta turismo jasan duen lagina arren, une horretan hiria da zabalik eta lorez beteta geratzen da.
==Museoak==
Museo de Historia de la Ciudad:Situado en el centro del Barrio Viejo, en el antiguo convento de los capuchinos siglo XVIII, y posterior instituto provincial (1845-1968), el museo repasa toda la historia de la ciudad de Gerona, desde los primeros pobladores prehistóricos, pasando por el esplendor medieval, hasta llegar a nuestros días. Las colecciones comprenden fondos arqueológicos, objetos históricos, e ilustraciones de la época, con mapas y maquetas explicativas. También se pueden visitar el claustro y el cementerio del antiguo convento. En el edificio se encuentra el Archivo Histórico Municipal.
Museo de Arqueología de Cataluña: La antigua iglesia y el antiguo convento de San Pedro de Galligants, acogen las colecciones de la sección gerundense del Museo de Arqueología de Cataluña, conocido, anteriormente, como Museo Provincial de Antigüedades y Bellas Artes. Utilizados como almacén de las excavaciones arqueológicas del Ampurdán desde 1846, el museo provincial se instaló en 1857. En 1992 se llevó a cabo el proyecto de modernización de las instalaciones ya como una sección del Museo de Arqueología de Cataluña. El museo contiene todo el material arqueológico de tiempos prehistóricos y de la época antigua (ibérico, griego y romano), encontrado en la Provincia de Gerona que no fue enviado a los almacenes de Barcelona, como, por ejemplo, la estatua de Asclepio de Ampurias. Se pueden ver lápidas, mosaicos y materiales de uso cotidiano. El museo también cubre la época medieval, con conjuntos de epigrafía.
Museo de Arte:[Fundado en 1976 el museo está situado en el antiguo palacio episcopal de Gerona, al lado de la catedral. El museo contiene colecciones de todos los períodos, desde el románico hasta la época contemporánea, con obras de Ramón Martí Alsina o de Joaquim Vayreda. Las piezas expuestas van desde el arte sacro a las artes decorativas. Las principales colecciones son las medievales, entre las que destaca el ara del ampurdanés monasterio de San Pedro de Roda.
Museo Capitular-Tesoro de la Catedral: Museo dedicado a las reliquias y objetos de valor acumulados por el Capítulo de la Catedral de Gerona. Se pueden contemplar colecciones dedicadas al arte sacro, objetos litúrgicos y obras de orfebrería. Entre sus piezas destacan el Beato de Liébana, hecho en Zaragoza en 975 y el Tapiz de la Creación del siglo XI o XII.
Museo del Cine: Inaugurado en 1998, es un museo único en esta categoría. Creado a partir de la donación de los fondos particulares del director de cine catalán Tomàs Mallol i Deulofeu, contiene una gran variedad de material cinematográfico, como máquinas de proyección, bobinas, material original de películas y un fondo notable de carteles.
Museo de la Historia de los Judíos: Museo dedicado a la historia de la comunidad judía gerundense de la época medieval, del siglo XI al pogrom de 1391, hasta su expulsión en 1492. Contiene objetos de la cultura judía y un rico fondo de lápidas procedentes del cementerio judío de Gerona en Montjuic.
==Teatroak==
Girona Udal Antzokia: Girona hirian lehen antzerkia da 1769 dokumentatua, noiz Pallol Girona hirian erabaki komedia antzerkiaren gisa erabili. Erabili txiki dimentsio nahi duela, eman oso suharbera eta arriskutsua izateaz gain gela batean izan zen. Beraz, eskasa City instalazio konpromisoa hartu antzerkia erreforma integrala. Pallol jaurtiketa gora eta behera hasi zen 1857 eta 1860 udal arkitektoak diseinatu Martí Sureda Antzerki moderno baten arteko eraikitzeko. Berria antzerkia, etapa handi azalera ferra-formakoa, atzetik isabelino antzoki ereduak denbora hartan Espainia osoan agertu. 1900 Italiako Opera opereta eta antzerki eszena nagusi arte, baita Espainiako beste antzoki batean. 1900 From monopolioa zen eta shattered Wagnerian opera gutxi edo ez dago arrakasta. Kataluniako enpresak, opereta eta Angel Guimerà Antzokia, Serafí Pitarra, Echegaray, Benavente eta hazkundea sendotu zuen, hazkundeak markatuta epea 1936 arte, orduan utzi zion antzerki pribatua izango da eta sozializatu k CNT du. Programazioa aldatu egin da erabat eta pedagogiko lanak irudikatzen: sozialista, anarkista eta iraultza lanak ennobled. Antzerkia izan zen hartu ondoren zehar Udalak (nork enkantean jarri dute beren kudeaketa), eta programazio zaharrak berreskuratu. 1955 eta 1975 arteko aldian zehar antzerki-jarduera oso txikia zen eta oso kalitate baxuko, hiriko Udalak, kudeaketa zuzena nahiago dute itxita gela hartu nahi duelako. Hori dela eta, adin-taldeak, astero presentzia hurbil intelektualak deitzen zen grisa urteetan. Talde honek egin eta Joan Ribas Proscenium taldearen antzerki bat berritzeko. 1975 urteaz geroztik, antzerkia galdu jarduera nabarmen berreskuratu line duten tradizionalki jarraitu aldatuz. The operettas, opera eta operettas galdu eta bere bizi espazioa eta antzerkia (batez ere katalanez) klasiko eta modernoa dute programazio guztiak hartu. Gaur egun antzokiaren eraberritze prozesuan da 1999 urtetik aurrera espero da, eta bere ateak berriz ireki nahi 2006 edo 2007 denboraldia antzerkia.
The Room Planet: independienteak antzerki gela Planet, 1987an sortu zen enpresa zuzendari Proscenium antzerkia Girona, Joan Ribas-ek. Bigarren auditorium acoge hiria eta formatu txikiko ikuskizunak eta independentea, ez antzerki zirkuitu handi batean sartzen da.
==Unibertsitateak==
Gironako Unibertsitateko uneko goi-mailako hiria da hezkuntza erakundea da. 1992 urtean sortu Gironako General inkesta, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko atxikitako ekarri Girona, unibertsitateko berreskuratzeko 1717 urtetik aurrera atal bat, urte horretan itxi Gironako unibertsitateko by Felipe V. Alde Zaharrean, hiriaren erdian (Campus Zentroa), eta Montilivi da: gaur egungo instalazioak dira unibertsitateko hiru campusetan dago banatuta.
==Kondairak==
Hainbat dira hiri lotutako kondairak:
Karlomagnoren tronua kondaira (Karlomagnoren Llegendes tronua da)
Karlomagnoren du dorrea eta bere ezpata kondaira (Llegendes dorrea i la Seva Carlemany Espasa)
Egunero ona Girona segurtasunez itzultzeko bidaia bat nahi zuen behartu lioness de culo, eta bisitari guztiei musu nahi hiria nahi duten egunen batean itzuli Girona.
San Narciso eta hegan kondaira (Llegendes de Sant Narcis i meskita horiek)
Legenda Cocollona
Gerión de leyenda (edo Gerión, katalanez), hiriaren sortzaile mitikoa
Amorous de l'Argenteria kondaira
== Hedabideak ==
=== Egunkariak ===
* [[El Punt]]
|
