22:48, 18 urtarrila 2012ko berrikusketa aldatu Joxerra (eztabaida \| ekarpenak) 4.954 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		14:25, 24 urtarrila 2012ko berrikusketa aldatu desegin Amiraro (eztabaida \| ekarpenak) 19 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
3. lerroa: == Jatorria eta etimologia == Hitz hau [[Armand Trosseau]] ([[1801]]-[[1867]]) medikuak sortu zuen. Etimologikoki grekaeraren ἀφασία (hitzik gabe) hitzaren deribazioa da. Harrezkero, [[ahots-aparatu]]tik kanpo gertatzen den hizkuntza nahaste bat da; adierazpen edo hizkuntzaren ulermena edo idatzizko edozein defizit ~~sentsoriala~~sentsorial edo matxura esanahia hartu du. == Zerk eragiten du afasia? == [[Garun paralisi]] batek eragiten du kasu gehienetan. Paralisia, odoloa [[burmuin]]era heltzen ez denean ~~ematen~~gertatzen da. Buruko ~~gaixoasunek~~gaixotasunek, garuneko [[tumore]]ek edo beste hainbat kasu neurologikoek ere eragiten dute afasia, hala nola, [[alzheimer]]rak, [[parkinson]]ak etab. Gehienetan, garunean hizkuntzari dagokion "gune"ari egiten dio kalte: [[Brocca]] guneari eta [[Wernicke]] guneari besteak beste. Kasu gehienetan, gune hauek ezkerreko hemisferioan daude kokatuak, baina, badaude "hizkuntzaren gunea" eskuineko hemisferioan duten zenbait pertsona ere. == Nork jasaten du afasia? == Milioi bat amerikarrek edo mundu mailan 250 pertsonako batek du afasia. 100.000 amerikarrei diagnostikatzen zaie gaixotasun hau urtero. Parkinsona, [[giharren distrofia]] eta [[garun paralisia]] baino ohikoagoa da afasia. Helduetan ohikoagoa bada ere, edonork (haurrak barne) eduki dezake afasia. Adinak, arrazak, nazionalitateak eta generoak ez dute zerikusirik. [[Ezgaitasuna]] duen pertsona batek jasan dezake afasia. Ezker edo eskuineko besoan [[paralisia]] duten gaixoek, askotan, afasia jasaten dute. Normalean, afasia duenak burmuineko ezker hemisferio edukitzen du kaltetua; ezker hemisferioak, gorputzeko eskuinaldeko mugimenduak kontrolatzen ditu. == Sailkapena == A- Afasia: mintzaira eta hizkuntza idatzia galtzea * [[Agrafia]] Ideiak idatziz adierazteko gaitasun falta. * [[Amusia]] ~~Musikan,~~Musikaren ~~kantuan~~eta kantuaren gaitasun falta. * [[Broccaren afasia]] (motorea) Hizkuntzaren arlo espresiboen trastornoa. * [[Wernickren afasia]] Ahozko hizkuntzaren edo hizkuntza sinbolikoaren galtze guztiak. 35 ⟶ 36 lerroa: == Afasia ez-arinak (ez-jariakorrak) == Hitz solteak eta esaldi oso motzak egiten dituzte. 2-3 hitz besterik ez dute erabiltzen esaldiak egiteko. Oso sinpleak diren egitura sintaktikoak erabiltzen dituzte: aditz gutxi erabiltzen dituzte eta askotan ez dituzte aditzak jokatzen. ''Telegrafo estiloa'' erabiltzen dutela esan ohi da; hau da, ez dute artikulurik, preposiziorik ez eta izenordainik erabiltzen ere.. Afasia ez-arinak, arinak bezala, ezkerreko [[hemisferio]]ko lesioen eraginez sortzen dira. [[Fitxategi:BrocasAreaSmall.png]] == Tratamendua == Batzuetan, gaixoa tratamendurik gabe erabat suspertu edo errekuperatuko da. Horrelako kasuetan, [[lengoaia]]ren gaitasuna ordu batzutan edo egun gutxitan bueltatu daiteke. Hala ere, kasu gehienetan, lengoaiaren suspertzea ez da horren azkarra izaten, ezta erabatekoa ere. Ondorioak edukitzea ohikoa izaten da. Tratamendua bakarka edo taldean eskaintzen da. Bakarkakoa, indibiduoaren beharretan oinarrituz egiten da eta taldekoan, beste partaideekin komunikatuz, hobetzeko aukera eskaintzen da. [[Neuropsikologo]]aren eta [[logopeda]]ren laguntzak ezinbestekoak dira gaur egungo suspertze tratamenduetan. == Errekuperaketa == Paralisi baten ondoren, errekuperaketak bi edo hiru hilabete baino geihago irauten badu, seguru asko gaixoa ez da erabat errekuperatuko. Hala ere, horietako batzuek hobetzen jarraitzen ahalegindu dira urteetan zehar. Hobetzearen prozesua, oso mantsoa da eta pazientzia handia eskatzen zaie bai gaixoari eta baita gaixoaren familia edo laguntzaileari ere. = Familiarentzako aholkuak edo jarraibideak == Gaixoaren tratamenduarekin laguntzeko, honako gauzak egin ditzake familiak: - Lengoaia sinplifikatu esaldi motzak eta errazak erabiliz. - Hitz klabeak edo garrantzitsuak errepikatu. - Naturalki hitz egin; edozein heldurekin bezala. - Distrakzioak murriztu (adib: irratia piztuta badago eta hitz egiten bazaude irratia itzali). - Afasia duen gaixoa solasaldian parte hartzera animatu. - Komunikazio motak estimulatu (marrazkiak, argazkiak, zeinuak...). - Ez zuzentzen saiatu (akatsak egiten dituenean) - Esan nahi duena esateko edo adierazi nahi duena adierazteko, behar duen denbora utzi; ez agobiatu. == Kanpo loturak == * {{es}}: [http://www.logicortex.com LOGICORTEX]

Afasia: berrikuspenen arteko aldeak