Gezi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t r2.7.1) (robota Erantsia: az:Ox (silah) |
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-batetan +batean) |
||
15. lerroa:
== Historia ==
[[Fitxategi:Two arrows.jpg|300px|thumb|Ohiko gezia eta Erdia Aroko antzeko gezia.]]
Historiaurreko [[aztarnategi]] zaharrenetan, abilezia handiz landutako [[sukarri]]zko gezi mutur mordoxka aurkitu da. Lehen gezi hauetan jada, hain ezaguna den hiruki forma agertzen da gezien muturretan, ordutik mantendu dena. Europan, arkuaren erabileraren jatorria, itxuraz, [[Goi Paleolito]] aroan aurkitu behar da. Aintziratokiren
Historiaurreko gezi motak oso ugariak dira: batzuk, almendra forma dute, beste batzuk, erramu edo olibondo hostoarena, beste batzuk berriz, hiruki edo [[erronbo]] formakoak dira. Oinarrian, zirkuluerdi bat izaten dute, edo baita bi mutur ere. Sukarri edo arroka kristalezko mutur hauetako batzuk, [[Espainia]]ko [[Arkeologia Museo Nazional]]ean daude.
Egiptoarrak, jakina denez, arkulari bikainak ziren. Hauek erabiltzen zituzten geziek, makiltxoa zurezkoa eta muturra [[brontze]]zkoa zuten, eta, ohi, hiruki formakoa. Ehizarako, zurezko muturra zuten geziak erabiltzen zituzten edo baita sukarrizko mutur hirukoitza zuten azkonak ere. Makilara, [[masta]] beltz batekin lotzen ziren [[azkon]] hauek. Egiptoko geziek, muturraren kontrako aldean, hiru luma izaten zituzten, gezia hegan zihoan bitartean geziaren mugimendua egonkortzeko. Kontserbatzen diren monumentuetan, gerlariak, modu oso aberatsean apainduriko [[gezitoki]]ekin agertzen dira. Gerra gurdiek beti eramaten zuten gezitokia albo
[[Asiriar]] baxuerliebetan ikus daitekenez, ekialdeko geziak Egiptokoen oso antzerakoak ziren. Erramu hosto formako muturra, brontzezkoa izango zen. Makiltxoa nahiko luzea da eta, beste muturrean, hainbat lumatxo daramatza itsatsita. Arkulariek, [[besaurre]]a, [[mangerdi]] itxurako zerbaitekin estalita zeramaten, [[larru]]zkoa izan behar zuena, sokaren [[igurzketa]] eragozteko. [[Herodoto]]k, antzinako ekialdetarrak, oraingo [[Irak]], [[Iran]] eta inguruko beste hainbat herrialdetan bizi ziren herriak, [[partiar]]rak bereziki, geziaren erabileran abilezia handikoak zirela dio. Itxuraz, etiopiarren artean, arma izugarria zen. Hauek, ez zuten gezitokirik eramaten. Geziak, burua estaltzeko erabiltzen zuten kasko antzeko
Greziarrak ez ziren ekialdetarrak bezain arkulari onak izan. Hala eta guztiz ere, hauengandik kopiatu zuten arma. Greziar geziak, 60 zentimetroko luzera zuen. Makila, zurezkoa zen, oso arina, eta, mutur metalikoa, sinplea edo bizartsua, orohar, hirusta formakoa. Atzealdeko lumak, ekialdetarren berdin-berdinak ziren.Greziar gezitokiak, 12 eta 20 arteko gezi kopurua izaten zuen, eta ezkerraldean eramaten zuten, batzuetan, arkua bera ere, bertan gordez. Arkulari greziarrek, tiratzerako orduan, [[belaun]] bat lurrean jartzeko ohitura zuten, eta hala diote monumentu ezagun batzu, [[Eginaren tenplu]]ko [[frontoi (arkitektura)|frontoiak]] bezala. Kretarrek, [[Homero]]ren garaitik arkulari trebeak izatearen ospea zuten, eta Historian aurrerago, greziar armadaren gorputz berezi bat osatu zuten.
39. lerroa:
== Geziak ikur gisa ==
[[Fitxategi:Znak C-1.svg|right|150px]]
Geziak, oso erabiliak dira [[marrazki]]etan norantzar eta zentzuaren adierazpenean, baita [[trafiko]] [[seinale]]etan ere. Orohar, gezia, mutur nabarmen
[[Carl Sagan]] astronomoak, [[Voyager]] [[zunda]]n jarritako diskoaren gainean inprimaturiko marrazkian gezi bat sartzeak, [[estralurtar]]rei, gizakien ehiztari iragana adieraziko ziela iradoki zuen.
| |||